Water, water, en nog eens water. Dat thema stond centraal op de Klimaattop Groenblauw Erfgoed die dinsdag 7 maart werd gehouden op Kasteel Groeneveld in Baarn. Vele enthousiaste deskundigen kwamen samen om kennis en ervaring uit te wisselen.
Een monumentale bomenlaan of beeldbepalende waterpartij op een historische buitenplaats is prachtig om te zien, maar heeft helaas wel te lijden onder droogte of extreem weer. Om te onderzoeken hoe het groene en blauwe erfgoed op kastelen, buitenplaatsen en landgoederen hittebestendig en waterproof kan blijven, werd anderhalf jaar geleden het Kennisprogramma Klimaatrobuuste Buitenplaatsen gestart.
De Klimaattop was het slot van een periode waarin meerdere partijen vanuit verschillende achtergronden hebben onderzocht en gepionierd hoe bomen, struiken, planten, vijvers en beeklopen klimaatrobuust kunnen worden. Het toepasselijke en sfeervolle Kasteel Groeneveld is een achttiende-eeuwse buitenplaats en een van de mooiste voorbeelden van een buitenhuis uit die tijd. Maar tijdens de bomenexcursie op het landgoed bleek dat de droogte ook daar de bomen aantast.
Daarom is het van cruciaal belang dat eigenaren, gemeenten, provincies en waterschappen samen optrekken om het groene en blauwe erfgoed klimaatrobuust te maken, zo was op de klimaattop te horen. Landgoederen en buitenplaatsen zouden beter in beeld moeten komen bij de waterschappen, het erfgoedbehoud en waterbeheer moeten elkaar versterken. De dialoog tussen alle partijen en met elkaar kennis blijven delen, is daarbij van belang – het ‘spoken word’ van Tyler Koudijzer legde nog eens de nadruk op deze belangrijke pijler van het kennisprogramma.
‘met elkaar optrekken, niet alleen het stenen erfgoed bekijken’
Antoinet Looman, heemraad van Waterschap Rijn en IJssel in de regio Overijssel/Gelderland nam als eerste het woord bij de afronding van de top. Op basis van het prijswinnende voorbeeld van de proeftuin Baakse Beek (ook onderdeel van het kennisprogramma) sprak zij de wens uit dat alle partijen gaan samenwerken om een gebied klimaatbestending in te richten. Willy de Zoete, gedeputeerde Cultuur en Erfgoed voor Zuid-Holland sloot de klimaattop af samen met Mirjam Sterk, gedeputeerde Bodem en Water provincie Utrecht.
‘Droge grond in een woonwijk veroorzaakt droge grond bij een nabijgelegen buitenplaats,’ sprak Wille de Zoete. ‘Daarom moeten we met elkaar optrekken, niet alleen het stenen erfgoed bekijken, maar buiten ons eigen werkveld blijven denken. Het gaat erom dat we een robuust watersysteem creëren.’
‘De zorgen om beheer en beplanting in stand te houden, komen neer op water,’ aldus Mirjam Sterk. Bij de provincie Utrecht is de Blauwe Agenda duidelijk in beeld. De provincie is bezig om voor drie buitenplaatsen een plan te maken om de hydrologische kennis en de cultuurhistorische waarde met elkaar te verbinden. Sterk: ‘We moeten zorgen dat we het water kunnen vasthouden.’
Het was bijzonder dat er drie bestuurders van de belangrijkste disciplines bij elkaar op het podium stonden: erfgoed, water en bodem/klimaat. De gedeputeerden en de heemraad kregen gegraveerde waterkaraffen met het logo van het Kennisprogramma aangeboden. Uit het motto ‘het glas is halfvol’ spreekt de noodzaak van de dialoog en het ‘eigenaarschap’, en de wil om verder samen op te trekken.
Blik op de toekomst
René Dessing, bestuursvoorzitter van de stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) gaf in een korte speech zijn blik op de toekomst. De conclusie van de dag was in elk geval dat een belangrijke eerste stap is gezet. De Klimaattop was volgens Dessing een ‘komma-bijeenkomst’, want de kennis moet gedeeld blijven worden. Hij sprak de wens en het vertrouwen uit dat de projecten en de integrale samenwerking tussen de programmapartners zeker vervolgd gaat worden.
De Klimaattop werd georganiseerd door de stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL), samen met de programmapartners van dit Erfgoed Deal Kennisprogramma: provincies Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland, gemeente Zeist, Utrechts Landschap en Utrechts Particulier Grondbezit, in samenwerking met het Programmabureau Erfgoed Deal. Met het Kennisprogramma Klimaatrobuuste Buitenplaatsen hebben zij geëxperimenteerd in de praktijk, klimaatrobuuste tools ontwikkeld – waaronder een eerste groenblauwe monitor – en zijn ze actief de dialoog aangegaan met vertegenwoordigers en kennispartners op het gebied van erfgoed, klimaat en water.
Op het digitale platform www.klimaatrobuustebuitenplaatsen.nl staat meer informatie.