Wat is een kasteel?

Een kasteel is een zelfstandig en verdedigbaar versterkt bouwwerk uit de late middeleeuwen. Het woord kasteel is afgeleid van het Latijnse ‘castellum’, dat fort of toevluchtsoord betekent. Sommige kastelen verschenen op de plek van een eerder castellum. Kastelen werden ook als woonhuis benut, vaak door een betrekkelijk kleine groep mensen. Dit konden edelen zijn met hun families of bijvoorbeeld een militair garnizoen. Een kasteel was groter dan een verdedigbare woontoren (‘donjon’), maar niet zo groot als een vestingstad of –dorp.. Een extra versterkt kasteel wordt een burcht of slot genoemd. Overigens zijn talrijke kastelen voortgekomen uit een donjon dat in de loop der tijd werd vergroot door de aanbouw van telkens weer nieuwe onderdelen.  

Een kasteel binnen een vesting  

Een kasteel kon wel onderdeel uitmaken van een vesting. Het vormde een zelfstandig bouwwerk en kon van de rest van de vesting worden afgesloten door (hekken op de) ophaalbruggen. Zo was het gemakkelijker te verdedigen.   

Kasteel Museum Wijchen, Wijchen (GL)
Het Muiderslot, Muiden (NH)

Huis van een edelman  

Omdat de oorsprong van sommige adellijke geslachten teruggaat tot de tijd van leenheren en -mannen, bewoonden deze families vaak een kasteel. De torens van zo’n kasteel maakten duidelijk dat de bewoner een voornaam persoon moest zijn. Overigens worden de huizen waar een vorst of bisschop woontpaleis genoemd. Ook de plek waar een rechter zetelt noemt men het paleis van justitie. De bewoners van deze gebouwen houden of hielden zich allemaal bezig met bestuur en rechtspraak. Door het gebruik van buskruit en de verbetering van wapentuig werden kastelen steeds weerlozer. Wel bleven ze in gebruik en werden ze versierd met allerlei elementen die de voornaamheid van de bewoners moesten benadrukken. Die elementen waren niet alleen symbolisch. Zo was het hebben van een ophaalbrug een vereiste om te worden toegelaten tot het gewestelijk bestuur, mits men ook al meerdere generaties aan zowel vaders- als moederszijde van adel was. Veel edelen deden hun best om een plek te krijgen in het gewestelijk bestuur want daarmee verwierven zij ook belastingvrijstelling.  

Regionale verschillen 

In het noorden en oosten van ons land zijn er staten en stinzen (Friesland), borgen (Groningen) en havezaten (Overijssel en Gelderland). De geschiedenis van deze huizen gaat ook terug tot de late middeleeuwen en vaak werden zij door edelen bewoond die meestal ook een bestuurlijke functie bezaten. Zo’n functie kon het regionale bestuur betreffen of een van de vele waterschappen die ons land telde. 

Meer weten? Klik hier voor historische buitenplaatsen en hier voor landgoederen. 

Voor een overzicht van alle Nederlandse kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen klikt u hier. U vindt informatie over: 

  • Opengestelde locaties, adressen en openingstijden 
  • Kasteelmusea met adresgegevens en openingstijden 
  • Bijzondere verhalen, historische feiten en wetenswaardigheden 

 

Kasteel Hernen, Hernen (GL)

Nationale gids Historische Buitenplaatsen

In deze herziende nationale gids zijn liefst 545 Nederlandse historische buitenplaatsen in elf provincies opgenomen. Het zijn locaties waar kastelen en oude landhuizen met bijgebouwen in een veelal eeuwenoude onbedorven groene omgeving een fraai ensemble vormen. De bezoeker kan er verrassend vaak terecht. Soms is dat niet direct in of rond een particulier bewoond landhuis, maar wel in omringende bossen en het landelijke gebied. 

Samenstelling: René W.Chr. Dessing & Jan Holwerda
392 pagina’s, kleurrijk geïllustreerd, hardcover
ISBN 978-94-92335-53-1

Klik hier voor meer informatie over het boek

Verkoopprijs € 24,95 excl verzenden
De verzendkosten zijn € 6,95 voor 1 boek in een verzenddoos.

sKBL streeft naar een vierjaarlijkse rondgang van de nieuwsbrief. U wordt middels onze nieuwsbrief op de hoogte gebracht van het laatste nieuws op het gebied van kastelen, (historische) buitenplaatsen en landgoederen en de laatste ontwikkelingen binnen sKBL. Daarnaast delen wij allerhande tips, waaronder interessante tips over boeken, exposities en evenementen. Al het nieuws rondom onze prachtige KBL gebundeld in één nieuwsbrief! Meld u hier aan!

Scroll naar boven