Wat is een historische buitenplaats?
De meningen verschillen over wat nu precies een ‘historische buitenplaats’ is. Volgens ons is dit een historisch ensemble dat bestaat uit een monumentaal landhuis met één of meer bijgebouwen dat met een omliggend park of tuin een harmonieus, samenhangend geheel vormt. Â
Weg van de vervuilde stad Â
De meeste buitenplaatsen zijn gebouwd vanaf ongeveer 1620 tot in de twintigste eeuw in opdracht van rijke stedelingen. Zij lieten hun buitenverblijven aanleggen in het landelijke gebied van Midden- en West-Nederland. Vooral in de zomermaanden namen zij daar afstand van de lawaaierige, ongezonde stad, ver weg van de vervuilde, stinkende grachten en de vele soms dodelijke epidemieën. Â
Cultureel verpozen Â
Op een buitenplaats werden privé paradijzen of oases van rust en harmonie gecreëerd. De bewoners genoten er van de rust en de zeggingskracht van de natuur. Ze brachten er de dagen door met lezen en muziek, met het kweken van bloemen en planten en het verzorgen van dieren. De Engelsen hebben een mooie term voor buitenplaatsen, die ze ‘pleasure grounds’ noemen. Die term past goed bij het leven van toen op de buitenplaats. Â
Buitenplaats of kasteel?  Â
Soms lijken buitenplaatsen net een kasteel, maar ze zijn het niet. Buitenplaatsen waren meestal het bezit van rijke burgers. Kastelen waren vanouds de plekken waar leenheren resideerden en het bestuur over hun gebieden uitoefenden. Veel van deze leenheren werden later edellieden. Vaak bezaten zij landerijen rondom hun kastelen. De meeste kastelen kenden destijds enkel een functionele keukenhof of moestuin  Op buitenplaatsen was dat heel anders: daar vormde het omringende groen van park en siertuin de kers op de taart, bedoeld om te genieten van schoonheid en harmonie. Overigens zijn sommige buitenplaatsen van oorsprong een kasteel geweest. In de loop der tijd zijn zij een buitenplaats geworden.  Â
De complex historische buitenplaats Â
Als een buitenplaats de tand des tijds goed heeft doorstaan, waardoor het ensemble van gebouwen met het omringende groen redelijk intact is gebleven, noemen wij dit officieel een complex historische buitenplaats. In het westen van ons land bevinden zich vele buitenplaatsen. Daar woonden immers de meeste rijke kooplieden en regenten die buitenplaatsen aanlegden. In het noorden, oosten en zuiden van het land vonden andere ontwikkelingen plaats, deels ook omdat daar veel adel woonden, die vaak een kasteel in het bezit had. Overigens komen in het noorden staten, stinzen en steenhuizen voor. Die zijn vaak zeer oud en worden in onze tijd meestal als buitenplaats benut. Â Â Â Â
Wonen, recreëren en werken Â
Een aantal buitenplaatsen komt voort uit pachtboerderijen. De grondeigenaar, die in de stad woonde, kon van een pachtboerderij een kamer opeisen waarvan hij exclusief gebruik mocht maken. Zulke kamers noemen we ‘herenkamers’.  De stedelijke landeigenaar verbleef hier met zijn familie tijdens de zomermaanden. Â
Zo kon het gebeuren dat de eigenaar een hele boerderij onder handen nam. De pachter kreeg elders onderdak en de boerderij werd omgebouwd tot buitenverblijf. Vaak werd dat voorzien van een plezier- en moestuin, waterpartijen, beeldhouwwerken en bijgebouwen voor rijtuig en paarden. Â
Boeiende mix van historie en moderniteit Â
De meeste buitenplaatsen werden vooral ’s zomers als verblijf gebruikt. Dat gebeurde natuurlijk ook in het oosten van ons land, maar de omringende landerijen werden er vaak het gehele jaar benut voor landbouw en veeteelt. Op de buitenplaatsen in het westen gebeurde dit veel minder, omdat de meeste eigenaren hun geld in de stad verdienden met de handel. Overigens bieden veel van onze landgoederen nu een interessante combinatie van historische details en eigentijdse elementen. Meer hierover leest u op de pagina over landgoederen.Â
Â
Voor een overzicht van alle Nederlandse kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen klikt u hier. U vindt informatie over:Â
- Opengestelde locaties, adressen en openingstijdenÂ
- Kasteelmusea met adresgegevens en openingstijdenÂ
- Bijzondere verhalen, historische feiten en wetenswaardighedenÂ
Nationale gids Historische Buitenplaatsen
In deze herziende nationale gids zijn liefst 545 Nederlandse historische buitenplaatsen in elf provincies opgenomen. Het zijn locaties waar kastelen en oude landhuizen met bijgebouwen in een veelal eeuwenoude onbedorven groene omgeving een fraai ensemble vormen. De bezoeker kan er verrassend vaak terecht. Soms is dat niet direct in of rond een particulier bewoond landhuis, maar wel in omringende bossen en het landelijke gebied.Â
Samenstelling: René W.Chr. Dessing & Jan Holwerda
392 pagina’s, kleurrijk geïllustreerd, hardcover
ISBN 978-94-92335-53-1
Klik hier voor meer informatie over het boek
Verkoopprijs € 24,95 excl verzenden
De verzendkosten zijn € 6,95 voor 1 boek in een verzenddoos.
sKBL streeft naar een vierjaarlijkse rondgang van de nieuwsbrief. U wordt middels onze nieuwsbrief op de hoogte gebracht van het laatste nieuws op het gebied van kastelen, (historische) buitenplaatsen en landgoederen en de laatste ontwikkelingen binnen sKBL. Daarnaast delen wij allerhande tips, waaronder interessante tips over boeken, exposities en evenementen. Al het nieuws rondom onze prachtige KBL gebundeld in één nieuwsbrief! Meld u hier aan!