door Asker Pelgrom
Aan de rand van het Duitse dorp Raesfeld, een half uur rijden ten zuiden van Winterswijk, ligt het prachtige Schloss Raesfeld. De oorsprong van deze waterburcht gaat terug tot circa 1200. Na de verbouwingen in de zeventiende eeuw ontstond een woonpaleis in Renaissancestijl, waarvan aan het einde van de Tweede Wereldoorlog niet meer over was dan een ruïne. Door de grote oorlogsschade ontstonden hier al in 1945 plannen om ambachtelijke kennis en kunde voor het herstel van erfgoed bij elkaar te brengen en te door te geven. Daarmee was het idee geboren voor de Akademie des Handwerks, die uiteindelijk in 1952 werd opgericht.
Tot ons grote plezier heeft de Akademie zich recent aangesloten bij de Vrienden van sKBL. Voor een nadere kennismaking heb ik afgesproken met Heike Notz en Christiane Bucher. Allebei zijn ze ongeveer een jaar geleden in dienst van de Akademie gekomen, Heike als vakgroephoofd en Christiane als directeur.
Achtergrond
Zowel Heike als Christiane zijn opgeleid als schrijnwerker. Heike werd vervolgens meester-timmervrouw en restauratrice van ambachtelijk timmerwerk. Ze werkte onder meer bij het Freilichtmuseum (Openluchtmuseum) Hessenpark, in de buurt van Frankfurt am Main. Bij de Akademie des Handwerks is ze vakgroephoofd voor het onderwijs op het gebied van monumentenzorg, ambachtelijke cultuur en bouw- en energietechniek.
Christiane studeerde scheikunde, specialiseerde zich in polymeren en promoveerde op dat onderwerp. Vervolgens werkte ze voor de Verein Deutscher Ingenieure en keerde terug naar de meubelmakerij van haar familie. Daarna werkte ze voor de Fraunhofer Gesellschaft in Darmstadt voor onderzoek in de toegepaste wetenschap. Intussen was ze ook actief als docent in de restauratie van schrijnwerk aan de Akademie des Handwerks, waar ze in maart 2024 directeur werd.
Community
Schloss Raesfeldt heeft op allebei nog steeds dezelfde magische uitwerking die ik vandaag ook heb ervaren: zodra je de hof betreedt ben je weg uit de hectiek van alledag, kun je ‘ademen’ en je concentreren op het handwerk. Christiane en Heike vinden het allebei heel mooi dat deze unieke plek in het publieke belang wordt gebruikt. Behalve vanwege de bijzondere locatie is de Akademie hun vooral dierbaar als een plaats van ontmoeting, waar zich een hechte community van handwerkslieden, restauratoren, meesters en gezellen heeft gevormd.
Akademie des Handwerks
De Akademie des Handwerks Schloss Raesfeld werd in 1952 opgericht. Ze is een vereniging (e.V.) die het algemeen nut beoogt en wordt erkend door het ministerie van Onderwijs van de deelstaat Nordrhein Westfalen (NRW). Haar leden zijn de zeven ‘Ambachtskamers’ (Handwerkskammern) van NRW, relevante vakverenigingen en corporaties, en de West-Duitse Handwerkskammertag (WHKT), die de belangen behartigt van de ambachten en toeziet op de kwaliteit van beschermd vakmanschap. Het hoofddoel van de Akademie is het behoud van de ambachtelijke cultuur in de Duitse erfgoedsector.
De Akademie richt zich op bijscholing van meesters in de verschillende ambachten, vaklieden uit de techniek en het bedrijfsleven, overheidsfunctionarissen en medewerkers van ambachtelijke organisaties uit heel Duitsland. Bijzondere aandacht is er voor interdisciplinaire bijscholing van vakspecialisten die aan het begin van hun carrière staan. Het onderwijsaanbod is voortdurend in ontwikkeling; behalve voor monumentenzorg en ambachtelijke cultuur is er aandacht voor bijvoorbeeld renovatie, bouwrecht en energie-efficiëntie.
Seminars
Er worden seminars aangeboden over uiteenlopende onderwerpen, zoals de omgang met belastende micro-organismen in historische interieurs, verduurzaming van gebouwd erfgoed, vocht- en beluchtingsproblematiek en een verantwoorde inzet van drones. De kroonjuwelen uit het onderwijsprogramma zijn de ‘premiumleergangen’, waaronder een bachelor bedrijfsvoering ambachten en een master ambachtelijk restaureren. Naast de Akademie zijn er in Duitsland nog twee vergelijkbare instellingen, maar de Akademie onderscheidt zich door het brede aanbod aan deeltijdonderwijs. Daarmee trekt ze deelnemers uit het hele land.
Bestaansrecht
Ondanks het 75-jarig bestaan en de reputatie van de Akademie zijn Christiane en Heike zich er zeer van bewust dat ze haar bestaansrecht moeten blijven bevechten. Voor wie enigszins thuis is in het erfgoedveld en zeker in de wereld van de buitenplaats, kan dat nauwelijks een verrassing zijn. Alles wat echt van waarde is, is kwetsbaar en verdient onze bescherming. In dit gezamenlijk besef vinden sKBL en de Akademie des Handwerks elkaar.
De expertise van de Akademie ten aanzien van ambachtelijk vakmanschap, dat ook voor het behoud van buitenplaatsen cruciaal is, vormt een mooie aanvulling op het netwerk van sKBL. Omgekeerd zorgen de band met Nederland en het perspectief van het particuliere eigenaarschap van KBL voor een waardevolle verbreding van de horizon van de Akademie des Handwerks. Alle reden dus voor beide partijen om zich te verheugen over deze nieuwe vriendschapsband en uit te kijken naar verdere samenwerking!