‘De grootvader van mijn vrouw Ariane, jonkheer van Aefferden, woonde hier vanaf 1915. Het kasteel was eigendom van zijn schoonfamilie Brouwers. Grootvader Van Aefferden was burgemeester van Geulle en Bunde. Eigenlijk was het de bedoeling dat de ouders van Ariane hier zouden gaan wonen, maar door omstandigheden ging dit uiteindelijk niet door. Toen zei mijn vrouw: is het niet wat voor ons, om ons daar te vestigen? We woonden toen in Amsterdam, waar ik medicijnen had gestudeerd. Ik was bezig met mijn proefschrift. Ik dacht, als ik na mijn promotie in die regio aan de slag kan als orthopedisch chirurg, kopen we het kasteel. Ik kon terecht bij het voormalige De Wever Ziekenhuis in Heerlen, het ziekenhuis van de Oostelijke Mijnstreek, en in september 1975 zijn we op kasteel Geulle gaan wonen.
We hebben er nooit spijt van gehad, ook al bracht het huis veel werk met zich mee. Toen wij erin trokken, hebben we meteen onderhoud laten plegen en centrale verwarming aangelegd. Toch bleken alle leidingen bevroren, toen we in de winter van 1978-1979 terugkeerden van wintersportvakantie. Twee weken lang liepen we met kannen water rond! We besloten om te gaan restaureren. Het is belangrijk een restauratie heel grondig te doen, zodat het weer jaren mee kan. We hebben zelf ook veel gedaan. We zijn begonnen met de vleugel links van de poort. Dat was een leegte die we hebben getransformeerd tot een comfortabele woning die we verhuurden. Zo leverde het ook nog wat op. Mijn schoonmoeder heeft daar enkele jaren gewoond. Nu is het in gebruik als B&B. We vinden het leuk om mensen te ontvangen en te laten meegenieten van dit prachtige huis en de schitterende tuin en omgeving.
Restauratie en onderhoud is natuurlijk kostbaar. We hebben altijd gebruik gemaakt van allerlei subsidieregelingen en dan is het wel te doen. Soms heb je ook een meevaller. Ik kreeg een telefoontje van een aannemer die een partij ‘Angers’-leien over had, de beste leien die er zijn. De kerk waar deze leien voor bedoeld waren, kon de aanschaf niet betalen. Ik heb de partij toen voor een mooie prijs kunnen kopen. De aannemer had nog een flinke klus aan de aflevering. De brug over de kasteelgracht was nog niet gerestaureerd en zou zeker ingestort zijn onder het gewicht van de vrachtwagen met leien. Iedere pallet met leien moest daarom met een karretje naar binnen worden gebracht. Met die leien hebben we het dak vernieuwd. Ook de grote hooizolder hebben we aangepakt met een nieuwe vloer en nieuwe planken onder de nieuwe leien. We gebruiken de zolder nu als expositieruimte, voor cursussen en bijeenkomsten.
Als je eenmaal in zo’n huis woont, bepaalt het huis wel je leven. Het huis bestaat langer dan jij, je bent eigenlijk maar een passant. Op een gegeven moment wilde ik de geschiedenis van dit huis weten. Daar kwam bij dat kasteel Geulle niet in de Nationale gids historische buitenplaatsen (2012) is opgenomen. Daarin staan alle door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) aangewezen gaaf bewaarde historische buitenplaatsen in. Het voldeed plotseling niet meer aan de definitie van de RCE; de dienst vond de tuin niet waardevol genoeg om het als complex historische buitenplaats te behouden, wat het aanvankelijk wèl was. Die afwijzing heeft mij over de streep getrokken om de geschiedenis te gaan onderzoeken. Hierbij bleek het oude Huys Geulle zelfs een heel bijzondere historische buitenplaats, met een geschiedenis waar de meeste historische buitenplaatsen jaloers op zouden kunnen zijn. Dat de RCE niet wil bijdraaien, heeft eerder een politieke reden.
Het huis dateert van 1620 en is dit jaar 400 jaar oud. Het heeft al heel wat meegemaakt, maar eigenlijk was daar weinig over bekend. Er was een DSM-kalender uit 1978 met mooie afbeeldingen van het kasteel en een boek uit 1926 van de pastoor Kengen, informatief maar te fragmentarisch. Er waren geen archieven bewaard gebleven bij het kasteel. Het enige wat ik van grootvader Van Aefferden had gekregen, was een A4-tje met aantekeningen. Maar, heel belangrijk, er was een koopcontract uit 1842 bewaard gebleven, dan heb je toch wel even wat in je handen. Dat contract bevatte informatie over de gronden en andere bezittingen die bij het kasteel hoorden. Met die informatie als startpunt ben ik aan de slag gegaan en verder gaan zoeken in allerlei archieven in binnen- en buitenland. Met het archiefonderzoek en het schrijven van mijn boek Huys Geulle ben ik drie jaar bezig geweest. Mijn vrouw zei na verloop van tijd: ‘ben je nou weer met dat boek bezig’. Maar ik was er helemaal door gegrepen en mijn vrouw is ook blij met het resultaat.
Kasteel Geulle is aan het begin van de 17de eeuw gebouwd door de heren Van Hoensbroeck. Tot 1842 is het eigendom geweest van de familie Van Hoensbroeck. Daarna is het verkocht aan de Belgische graaf d’Oultremont de Warfusée. Hij kocht het niet om er zelf te gaan wonen, maar als een investering. Het liet in 1847 het kasteel afbreken. De voorburcht bleef staan. Er deden allerlei verhalen de ronde waarom d’Oultremont het kasteel liet slopen. Uit mijn onderzoek blijkt dat de graaf dit deed voor zijn dochter Emilie. Met het geld dat hij kreeg voor de verkoop van het sloopmateriaal heeft hij de voorburcht laten opknappen, zodat zij er kon gaan wonen. Het liep anders. Emilie volgde haar religieuze roeping en ging in Rome wonen. Een rentmeester betrok de voorbucht. In 1895 werd de voorburcht verkocht aan de familie Brouwers en zo kwam het uiteindelijk in 1974 bij ons terecht.
Wat ik vooral geweldig vond aan het historisch onderzoek was de ontdekking van de harmonische maatvoering van het kasteel. Ik had Paul Smeets gevraagd om bouwtekeningen te maken van de historische situatie van het kasteel. Hij kwam tot de interessante conclusie dat er sprake was van een bepaalde maatvoering. Bij de bouw werd de maat X gehanteerd oftewel 20 el of 13,6 meter. Die maat X is overal van toepassing op het huis. De hele westelijk voorgevel inclusief gracht was bijvoorbeeld zevenmaal X (= 95,2 m!). Het kasteel had een harmonische Renaissance maatvoering. Hetzelfde maatsysteem is ook gebruikt bij de bouw van kasteel Eijsden.
Het is belangrijk de geschiedenis van een kasteel en zijn bewoners te weten. Als grootvader Van Aefferden de geschiedenis had gekend, had hij bijvoorbeeld nooit het schilderij van Anna van den Bergh (1579-1630) verkocht. Dat hangt nu op Huis Bergh, maar eigenlijk hoort het hier thuis. Anna was namelijk de grootmoeder van een van de graven van Hoensbroeck. Het hing hier nog tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen is er een granaat het huis in geschoten en heeft precies de borst van Anna van den Bergh geraakt. Gelukkig kon het schilderij hersteld worden.
Ik ben vriend geworden van sKBL, omdat het een actieve organisatie is die daadwerkelijk dingen doet, praktisch bezig is en zich hard maakt voor de belangen van kastelen en historische buitenplaatsen. Mijn vrouw en ik waren op vakantie in Ierland en maakten daar kennis met Hidden Ireland, een vereniging van 32 particuliere historische huizen met een B&B. Dat leek me ook wel wat voor Nederland. Ik heb contact opgenomen met sKBL en binnen korte tijd hebben zij een bijeenkomst voor eigenaren met een B&B op hun terrein georganiseerd.
Als ik om mij heen kijk naar dit prachtige huis en tuin, denk ik soms aan de Griekse filosoof Plato. Plato zei dat als mensen zich met mooie dingen omringen, zij ook mooie gedachten krijgen. Die mooie gedachten kunnen je helpen om een goed mens te zijn. Dat is een prachtige gedachte, nietwaar?