Dwaasbouw, zo vertaalde Trouw in een recensie het woord follies naar het Nederlands en dat is een raak gekozen vertaling. Alhoewel menigeen denkt dat follies specifiek in Engeland thuishoren, bewijst dit boek het tegendeel. Ook in ons land werden ze gebouwd en dat gebeurt ook zelfs in onze tijd nog. Zowel in Engeland als bij ons kwamen ze traditioneel meestal voor op buitenplaatsen en landgoederen. Vroege follies dateren uit de 18de eeuw, maar ze komen pas goed in de mode tijdens de 19de eeuw. Menig landgoedeigenaar maakte in zijn park graag goede sier met een of meer van zulke architectonische of onnutte bouwgrapjes. Een beroemd voorbeeld is de kavrouw op het prachtige Elswout te Overveen. Daar staat vanouds een beschilderd houten bord in het fraaie landschappelijke park dat een armoedig houten huisje voorstelt. In de deuropening leunt een oud vrouwtje. Het huisje is met riet bekleed dat de waarneming van passanten nog eens extra op de hak neemt. Varianten hierop waren de zogenaamde eremieten- of kluizenaarshuisjes. Soms zat er vroeger een ‘echte’ kluizenaar in dit soort hutjes. Zij werden door eigenaren ingehuurd, zodat de suggestie nog sterker zou overkomen. Op momenten dat eigenaren gasten hadden, maakte men vaak een wandeling over de plaats en werd de ingehuurde persoon geacht te acteren als een kluizenaar op het moment dat de gasten in de buurt van zijn kluis kwamen. Hierna werd door het gezelschap dan nog lang nagepraat over het door de gastheer geboden vermaak. Zulke sferen zijn door Hildebrand (Nicolaas Beets) in zijn Camera Obscura prachtig beschreven.
Het leuke van dit boek, dat een samenwerking is van een journaliste (Hijmans) en een fotograaf (Gerritsma), is dat de makers niet pretenderen een diepgravende studie naar dit bouwkundige fenomeen te hebben willen samenstellen. Eerder is het bedoeld om een breed publiek te attenderen op het bestaan van deze bijzondere bouwwerken die over heel Nederland te vinden zijn. Waren ze vroeger meestal op buitenplaatsen te vinden, tegenwoordig staan ze ook langs wegen, in parken of gewoon ergens in een woonwijk. In ons land zijn het vooral de mensen achter de Donderberggroep (www.donderberggroep.nl) die met hun website, sociale media en door publicaties aandacht voor follies vragen. Deze Donderberggroep richt zich op de studie van follies, tuinsieraden en vermaaksarchitectuur.
In het boek zijn ruim 150 follies opgenomen en passeren op een journalistieke wijze de revue. Gerritsma doet dat op een leuke, verhalende wijze. Voorts zijn ze alle door de auteurs gecategoriseerd in groepen, zoals dierenverblijven, kastelen en forten, huisjes, tempels, ruïnes, etc. De verhalen, ook over de wonderlijkste makers, in combinatie met prachtige kleurenfoto’s van al die wonderlijke gebouwtjes en grapjes maken dit tot een heel aantrekkelijk en leuk boek. Een boek dat in zichzelf ook weer ‘grapjes’ bevat en waar de lol van het maken van afspat. RD
Voor de gek! Follies in Nederland van Edith Gerritsma en Andrea Hijmans werd in eigen beheer uitgegeven is. Het boek telt 206 pagina’s en is voorzien van vele aansprekende afbeeldingen. Het is te bestellen via www.folliesinnederland.nl ISBN 978 90 9034372-3 Prijs: €. 34,95