Laura Jonkhoff, Villa Alewijn, Hoorn 2016
Alhoewel dit boek vooral ingaat op de bouw- en bewoningsgeschiedenis van de Hoornse Villa Alewijn, schenken wij in deze boeksignaleringen toch aandacht aan dit boek vanwege de verbintenis die heeft bestaan tussen deze stadswoning en de beroemde buitenplaats Vredenburgh in de Beemster. Dit was destijds het bezit van de 17de-eeuwse koopman Frederick Alewijn die door zijn huwelijk verbonden was met de machtige Bickerclan. Hij gaf de vooraanstaande architecten Philip Vingbooms en Pieter Post opdracht tot de bouw van deze bijzondere buitenplaats. Diens achterkleinzoon Frederik Alewijn (1737-1804) werd net als zijn voorvaderen, dijkgraaf van de Beemster. Hij stierf in 1804 op Vredenburgh, dat hij gedurende zijn laatste levensjaren permanent bewoonde. Naast dijkgraaf was hij ook tweemaal burgemeester van Amsterdam. Zijn jongste zoon mr. Frederik Alewijn (1775-1817) verhuisde naar Hoorn waar hij in 1799 trouwde met Margaretha Christina Opperdoes (1780-1844), een dochter van Pieter Opperdoes, raad en burgemeester van Hoorn. Deze erfde ook de buitenplaats Vredenburgh van zijn vader en werd er in 1804 dijkgraaf. In datzelfde jaar kocht hij op een veiling in Hoorn het pand Grote Oost 26. Ook deze Alewijn sterft op Vredenburgh waarna zijn erven de Beemster landerijen verkopen en Vredenburgh in 1819 werd gesloopt. Dit nog altijd betreurenswaardige gegeven leidde tot de ondergang van een complex met uitzonderlijk grote bouwkundige waarde. De weduwe Alewijn-Opperdoes bewoonde haar stadswoning tot haar dood in 1844. De auteur besteedt in dit boek ook aandacht aan de relatie die er tussen de buitenplaats en de stadswoning heeft bestaan. Met het overlijden van Pieter Opperdoes Alewijn in 1875 eindigt de particuliere bewoning van het pand. Zijn familiewapen en dat van zijn tweede vrouw Margaretha Swart, versieren nog altijd de voorgevel. Deze jonkheer had grootse plannen met zijn woonhuis: nieuwe stijlkamers met stucplafonds, een nieuwe entree, maar bovenal een nieuwe voorzijde ter vervanging van een oudere voorgevel, volgens hem hét symbool van de ‘wanstaltige bouwtrant die onze voorvaderen in de overhelling der muren hebben in acht genomen’ In de tuin liet Opperdoes Alewijn een opvallend neogotisch kapelletje met bijbehorend gebouwtje neerzetten. De jonkheer moet erg trots zijn geweest op dit toch wat ongewone gebouwtje aangezien hij zich liet portretteren door Cornelis Kruseman met dit bouwwerk op de achtergrond. Opperdoes Alewijn overleed kinderloos waarna de Nederlandse Staat het perceel verwierf en een deel benutte voor de bouw van een postkantoor. Het grote woonhuis werd kantoor.
Villa Alewijn is in Hoorn een opvallende verschijning. Het werd in 1865 ingrijpend verbouwd door architect was Adrianus Bleijs. De neogotische kapel in de tuin doet nu dienst als Bed & Breakfast. De huidige eigenaar is Leo Melcherts die dit pand samen met zijn echtgenote Sophia Hoekstra verbouwde en renoveerde na 130 jaar te zijn gebruikt als kantoor. Tijdens dit werk kwamen talrijke bouwsporen tot in de 15de eeuw aan het licht. Melcherts voegde in 2006 de kapel en het woonhuis weer samen en startte de grote restauratie. Het idee voor een boek over het pand ontstond al in die tijd. Publicatie Stichting Bas Baltus geeft een mooi boekwerk uit dat de rijke geschiedenis van dit bijzondere rijksmonument verhaalt. Historica Laura Jonkhoff draagt zorg voor de tekst met medewerking van Willeke Jeeninga bij het onderzoek en het verzamelen van beeldmateriaal.
Villa Allewijn is een gebonden uitgave van de Publicatiestichting Bas Baltus en telt 168 pagina. Het boek bevat vele kleurenfoto’s en is overzichtelijk van opzet en informatief. Het verscheen als deel 19 van de Bouwhistorische Reeks Hoorn.
ISBN 978 90 76385198. Prijs: € 22,50