Verzamelen en zaaien: Studiedag Stinzenplanten

door Kimber Miedema

VOORSCHOTEN – Het is lente, het is feest! De slingers zijn opgehangen. De tuinen en parken rondom kastelen en buitenplaatsen kleuren weer bont waar de vroegste bloeiers weer uit de grond verschijnen: stinzenplanten. Een mooi moment voor sKBL om in samenwerking met het Gilde van Tuinbazen, de Nederlandse Tuinenstichting (NTs) en Heilien Tonckens wederom een studiedag te organiseren over deze verwilderde voorjaarsbloeiers. Op 20 april streken we in goed gezelschap neer in Friesland – de bakermat van de stinzenflora in Nederland. De boodschap: verzamelen en zaaien.

De dag begon ietwat druilerig, maar desalniettemin zat de zaal vol met eigenaren/beheerders van historische tuinen en parken, tuinbazen en vrijwilligers die direct betrokken zijn bij de instandhouding van deze tuinen en parken. Na een openingswoord van Yvonne Molenaar, de kersverse directeur van sKBL, die het belang van samenkomen na deze coronajaren benadrukte, werd de dag aangevangen met enige voordrachten door vier sprekers met kennis van beheer, verzorging en de vermeerdering van stinzenplanten.

• Johan Tamminga, die sinds 2012 actief betrokken is bij de Stichting Martenastate als vrijwilligerscöordinator en bestuurslid, gaf de gasten inzage in de wisselende taken van de vrijwilligers bij het stinzenbeheer op de Martenastate. Hij stond daarbij stil bij de drie grootste gebeurtenissen van de laatste 10 jaar voor de state: de realisatie van het herstelplan van het park (2014), de aankoop en inrichting van het bos en de singel (2016) en de overdracht van de Martena Zathe door de familie van Riemsdijk aan de stichting (2020). Door de uitbreiding van het landgoed met de boerderij telt Martenastate nu 8 ha. Een mooie voordracht met inzichten over hoe zorgvuldig beheer kan worden gedaan en welke keuzes hierin gemaakt kunnen worden.

• Joop Schaminée, botanicus en vegetatiekundige verbonden aan de universiteiten van Wageningen en Nijmegen, ging in zijn voordracht dieper in op de standplaatsen, het behoud en de borging van stinzenflora als kenmerkend cultuur-historisch en botanisch erfgoed van Nederland. Schaminée eindigde met een tweetal oproepen aan de deskundigen in de zaal: Word zaadgaarder voor Het Levend Archief en/of Draag bij aan de nieuwe editie van de Nova Flora Neerlandica. Kijk onderaan dit verslag voor meer informatie.

• Ada Wille, landschapsarchitect met (een zelf ontwikkelde) specialisatie in begraafplaatsen, stond uitgebreid stil bij het belang van stinzenflora op begraafplaatsen. Men is in de 16de eeuw al begonnen met het aanplanten van deze verwilderingsbollen op kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen en bij huizen van notabelen, maar ondertussen zijn zij ook te vinden in op begraafplaatsen en in pastorietuinen en oudere stadsparken en -wallen. Wille ging specifiek in op de kansen die funeraire oases bieden om bij te dragen aan het biodiversiteitsherstel in Nederland. Zij doet dan ook een oproep om in oktober 2023 een Landelijke (stinzen)bollen Plant Dag te organiseren.

• Heilien Tonckens, mevrouw stinzenplant, sloot de reeks voordrachten af met een lezing over het ‘buitenbeentje’ de wilde narcis, die volgens haar meer waardering verdient als stinzenplant en net zo ingeburgerd als de andere planten in het lijstje. Daarbij stond zij stil bij de selectie van eigenaren, beheerders en liefhebbers en haar fascinatie voor narcisvelden vol zaailingen. In navolging van de beroemde Friese florist en onderwijzer D.T.E. van der Ploeg (1919-2006) heeft Tonckens alle plekken in Friesland nagelopen op de aanwezige stinzenflora.

Na afloop werden de gasten verblijd met de ‘stinzenplantenbijbel’ Stinzenplanten in Fryslân. Voorjaarsbloeiers in historisch groen (met dank aan onze sponsoren). De dag werd geheel in stijl afgesloten langs het lentefeestje op de Martenastate en Dekema State. De keuze was aan de gasten.