Geert-Jan Mellink, Peter Saal en Steven van Schuppen, Verdreven voor de Atlantikwall. Ontruiming en afbraak van de Nederlandse kuststreek, 1942-1945, Zwolle 2016
Bij het schrijven van mijn boek over de Haagse & Leidse buitenplaatsen werd mij meer duidelijk welke enorme gevolgen de Tweede Wereldoorlog had voor Zeeland, Noord- en Zuid-Holland. Vanwege een angst voor een geallieerde inval langs de kust van Holland, besloten de Duitsers om een verdedigingswal aan te leggen die dit voornemen moest verhinderen. De uitgever schrijft hierover:
Dit vrijwel onbekende verhaal, dat de levens van honderdduizenden Nederlanders heeft beïnvloed, wordt na 75 jaar nu voor het eerst en volledig verteld. Verdreven voor de Atlantikwall is een uitgebreide en vlot geschreven documentatie van een bijna vergeten verhaal met veel nog nooit eerder gepubliceerde en zeldzame foto’s. Het aanzicht van plaatsen als Den Haag, Katwijk, Hoek van Holland, IJmuiden en Den Helder is hierdoor onherkenbaar veranderd. Begin 1944 zetten de Duitsers grote delen van Zeeland en Zuid-Holland onder water waardoor nog eens 60.000 mensen moeten evacueren en duizenden hectares vruchtbaar land voor jaren onbruikbaar werden. De schade was onherstelbaar.
Opmerkelijk genoeg komt dit verhaal nu pas in volle omvang meer over het voetlicht. Dat het lange tijd wat op de achtergrond is geweest, zou te maken hebben met schaamtegevoelens (er werd destijds nauwelijks geprotesteerd tegen de enorme evacuaties), collaboratie, malversaties en andere sociale omstandigheden. De aanleg van de Atlantikwall was ook van grote betekenis voor vele buitenplaatsen in Holland en Zeeland. In Den Haag scheelde het nauwelijks iets of de stad was Huis Ten Bosch, Clingendael en het Catshuis kwijt geraakt. Ook buitenplaats Ockenburgh heeft zwaar te leiden gehad van deze nietsontziende Duitse verdedigingsdrift. Alhoewel het boek niet specifiek ingaat op de situaties op en rond de Haagse buitenplaatsen, is aan de hand van dit boek wel een goed beeld te krijgen van de omvangrijke evacuaties en de daaropvolgende sloperijen van ontelbaar vele huizen, kerken, kantoren, parken en buitenplaatsen in Den Haag en de hele Hollandse kuststreek. Nog altijd komen op Ockenburgh, op Rijswijkse buitens maar ook op Zeeuwse en Noord-Hollandse buitenplaatsen bunkers en andere restanten uit de laatste wereldoorlog voor omdat zij deel uitmaakten van deze Atlantikwall. Als u dit boek leest, wordt duidelijk welke desastreuze gevolgen de Tweede Wereldoorlog voor ons monumentaal erfgoed heeft gehad. De auteurs, Geert-Jan Mellink, Peter Saal en Steven van Schuppen, zijn al jaren betrokken bij verschillende onderzoeks- en onderwijsprojecten die de gevolgen van de aanleg van de Atlantikwall tot onderwerp hebben. Aanvullend onderzoek naar datgene wat toen op de buitenplaatsen is voorgevallen, zou een bijster interessante aanvullende studie kunnen opleveren. RD
Verdreven voor de Atlantikwall. Ontruiming en afbraak van de Nederlandse kuststreek, 19942-1945 is door Wbooks uitgeven. Het is een paperback uitgave van 192 pagina’s. Het boek is voorzien van talrijke foto’s uit de oorlogsjaren.
ISBN978 94 62581 70 8. Prijs: € 19,95