Ko van Geemert, Van Heemstra Friese adel, Gorredijk 2017
Aanvankelijk kwam ik niet zo op gang in dit boek dat wat wijd- en uiteenlopend ingaat op de adellijke Friese families Van Heemstra en Sixma van Heemstra. Het kostte mij moeite om de verhaallijn te vinden. Doorlezende kwam dit wel en vond ik het boek steeds informatiever en geestiger worden. Vooral de laatste hoofdstukken waarin oude en jonge Van Heemstra’s worden geïnterviewd bevatten aardige anekdotes en verhalen. Verwacht in dit boek overigens geen uitputtende familiebeschrijving. Het tracht eerder een antwoord te geven op de vragen wat het betekent om een Van Heemstra en van adel te zijn.
De eerste hoofdstukken handelen over Friesland waar zij hun vooraanstaande positie verwerven die in latere tijden zou leiden tot uiteenlopend maatschappelijk engagement. Niet alles is rozengeur en maneschijn. Neem het verhaal van Frans van Heemstra. Hij meent na 1945 zelf het recht in hand te kunnen nemen om samen met enige trawanten met collaborateurs en meelopers af te mogen rekenen. Aanslagen worden gepleegd, sommige met dodelijke afloop, en zijn straf is later niet vrij van klassenjustitie. De familie is zwaar gereformeerd en zeer Oranjegezind. Menigeen was of is bestuurlijk of juridisch actief en sommigen werkten voor het Koninklijk Huis. Soms ontkom je niet aan het in adellijke kringen voorkomende gebruik om over een in de 18de eeuw overleden tante te spreken alsof zij nog maar net is gepasseerd en dat zij zeer wordt gemist. Alle familie, hoe ver ook, is en blijft familie. Kennis van de eigen herkomst verschaft een voorsprong in het maatschappelijk functioneren. Het geeft statuur, aanzien én continuïteit. De Van Heemstra’s koesteren de familieband.
De auteur is duidelijk zelf niet van adellijke huize en zijn Amsterdamse achtergrond is soms een verademing. Ook koketteert hij niet met zijn onderwerp noch is hij erg onder de indruk van het adellijke. Dat maakt dit boek ook leesbaar. Hij benadert de familie dan weer journalistiek, dan weer werkt hij vanuit historisch onderzoek. Het wat op zichzelf staande vijfde hoofdstuk is daar een voorbeeld van. Aan de hand van de letters a (adel) t/m. z (zegelring) komen allerlei relevante onderwerpen aan bod. Het levert een even interessante als toevallige opsomming van zaken op. Talrijke familieverhalen passeren de revue en natuurlijk krijgt Audrey Hepburn de nodige aandacht net als de aan de familie door huwelijk verwante Mata Hari oftewel Margaretha Geertruide van Zelle. Audrey Hepburns moeder was Ella barones van Heemstra die tot haar scheiding gehuwd was met Joseph V.A. Hepburn-Ruston. Al met al wel een boek dat ik met genoegen las. Een samenhangende stamboom, al was het enkel van de beschrevenen, zou voor de lezer wel prettig zijn geweest. RD.
Van Heemstra Friese adel is een paperback en bevat 192 pagina’s. Het boek is voorzien van zwart/wit foto’s en hier en daar zijn gefragmenteerde stambomen opgenomen. De uitgever is Bornmeer te Gorredijk
ISBN 978 90 5615 418 9 Prijs: € 19,90