De provincie Zuid-Holland telt ongeveer 600 beschermde rijksmonumenten in de categorie kasteel en buitenplaats. Het erfgoed is belangrijk voor de provincie en daarom voert zij er specifiek beleid op. Het groene en statige karakter van dit erfgoed zorgt voor rust en ruimte in het stedelijk gebied. Om dit te behouden heeft de provincie een zogeheten ‘landgoedbiotoop’ of ‘kasteelbiotoop’ ingesteld.
De biotoop bestaat uit de kern van het landgoed (huis met tuin/park) of kasteel/ruïne, met daaromheen een bufferzone, het ‘blikveld’. Ook waardevolle elementen, zoals zichtlijnen, panorama’s, wegen of waterloop bij het landgoed, kunnen er deel van zijn. De bescherming van de biotoop is vastgelegd in de Verordening Ruimte (artikel 2.3.6 Bescherming landgoed- en kasteelbiotoop).
Genieten van erfgoed
De provincie richt zich concreet op herbestemming, onderwaterarcheologie en transformatie van het cultuurlandschap. Maar ook op regionale beeldverhalen en het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Verder is er jaarlijks een budget voor de restauratie van rijksmonumenten.
De provincie Zuid-Holland wil het erfgoed niet alleen beschermen, maar ook beleefbaar maken. Om die reden wil de provincie samen met andere partijen zo veel mogelijk mensen in staat stellen het erfgoed te bezoeken, de geschiedenis te leren kennen en ervan te genieten. De provincie onderscheidt daarbij zeven ‘erfgoedlijnen’. Het gaat hier om geografische structuren, zoals kust, trekvaarten, oude duinenrij, een eiland, enzovoort. Hieraan liggen meerdere monumentale stippen die gezamenlijk één historisch verhaal vertellen.
Een erfgoedlijn: Landgoederenzone
Een mooi voorbeeld van een erfgoedlijn is de landgoederenzone van Monster tot en met Hillegom. Hiervoor hebben diverse partijen (landgoedeigenaren, overheden, bedrijven, etc.) zich verenigd in de erfgoedtafel Landgoederenzone. Er is een gezamenlijke ambitie die door de uitvoering van projecten stapje voor stapje wordt gerealiseerd. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om restauratie, publieksevenementen, herbestemming en routes. Het beter toegankelijk maken van natuur en landschap werd door het College van Gedeputeerde Staten vastgelegd in het coalitieakkoord 2015-2019. Om de Landgoederenzone Zuid-Holland bij een breed publiek onder de aandacht te brengen, is in 2017 het merk Hollands Buiten ontwikkeld.
Cultureel Erfgoed en Basisvoorzieningen Cultuur 2017 – 2020
In het erfgoedbeleid staat beschermen, beleven en benutten centraal. De provincie richt zich al geruime tijd vooral op 7 erfgoedlijnen, waaronder één voor de landgoederenzone. Een integrale benadering van alle functies die bij zo’n gebied staat voorop. Zo wordt onder andere de recreatieve toeristische functie van erfgoed meegenomen. De provincie koerst in deze periode op duidelijke eindbeelden van erfgoedlijnen, de maatregelen die nodig zijn om het eindbeeld te bereiken, de projecten die daaraan bijdragen. De erfgoedlijnen moeten aansluiten op de thematische verhaallijnen van het NBTC Holland Marketing, zoals de Kastelen en landgoederenroute.
Bij de uitwerking van de provinciale Omgevingsvisie zullen integrale gebiedsvisies worden verwerkt. De deelkaarten + agenda’s, die door de erfgoedtafel Landgoederenzone ontwikkeld zijn, kunnen daarvoor een bruikbare opstap vormen.
De provincie verleent ook restauratiesubsidies. De provinciale Erfgoedmonitor zal een belangrijk instrument worden voor gefundeerde beleidskeuzen voor behoud van en investering in monumenten. Herbestemming belangrijk doel van de provincie. Daarom ondersteunt zij initiatiefnemers met financiering van adviezen op maat. Binnen de erfgoedlijnen stimuleert de provincie de herbestemming van monumenten en beeldbepalende gebouwen in het kader van de Subsidieregeling erfgoedlijnen.
Het inpassen van energiebesparende maatregelen in een monument vraagt om zorgvuldigheid en maatwerk. Met de Duurzame Monumenten-Lening kan een eigenaar van een (rijks)monument tegen een lage rente geld lenen. De hoogte van de lening is afhankelijk van de investeringen ten behoeve van energiebesparende maatregelen.