Willem van Ham & Karel Leenders, Polders in Kaart. Noord-West Brabant 1565-1590, Zwolle 2018
Liefhebbers van kastelen en historische buitenplaatsen zijn vaak blij met de uitgaven van historische atlassen. Vaak bevatten die boeken locaties en informatie over aanwezige heerlijkheden, kastelen en herenhuizen (steenhuizen) in een gebied. In dit boek komt men ook meer te weten over de aanleg van de polders in Noord-West-Brabant, hun omvang en wie de grondbezitters waren. Uitgangspunt vormen twee bewaarde historische kaarten die van dit bijzonder waterrijke gebied in respectievelijk 1565 en in 1590 zijn gemaakt. Hier werd toen volop aan inpoldering gedaan. De rijkdom aan water is op de kaart van 1565 zeer goed zichtbaar terwijl de kaart van 1590 goed laat zien wat in 35 jaar tijds werd ingepolderd. Beide kaarten dragen een naam. Die van 1565 wordt de Gastelse kaart genoemd. Die naam houdt verband met het landbezit alhier van de Vlaamse St. Bernadusabdij. Zij bezaten in Oud-Gastel hun oudste landerijen. De tweede kaart noemt men de Mauritskaart, zo genoemd naar prins Maurits van Oranje na zijn inname van Breda. Bovendien bezat Oranje vanouds veel grondgebieden in deze streek. Alhoewel het aantal kastelen en landhuizen in deze polders beperkt was, waren ze er wel zoals kasteel Grimhuizen, het kasteel te Zevenbergen en de landhuizen Padmos en Lanteerne.
In het hoofdstuk over de vorming van het polderland komt de lezer te weten hoe de polder werd gewonnen, hoe het werd ingericht en wie er het eigendom had. Vaak waren dit edele heren en soms dames. Er waren boeren die eigenaar waren maar meestal waren het pachtboeren die land in gebruik hadden. Tot aan het begin van de 80-jarige oorlog waren de kerk en kloostergemeenschappen vaak grootgrondbezitter in dit gebied. Geregeld ontstaan conflicten tussen deze clerici en de adel over grond, rechten en grenzen. Hadden deze polders eeuwenlang afzonderlijke polderbesturen, hieraan kwam in 2004 een definitief einde doordat het waterschap Brabantse Delta de algehele verantwoordelijkheid voor dit gebied dan op zich neemt. Overigens wordt in een inleidende noot opgemerkt dat er sinds 2007 een website is van Jan van den Noort, waarop alle polders in West-Brabant in 1843 beschreven staan. Het adres van die site is www.jvdn.nl/pages/BrD/WBrabant.html#-kaart%20West-Brabant Die website, samen met dit boek, bieden veel informatie en documentatie over deze polders in dit deel van Nederland. Kortom, een interessant boek om veel meer te weten te komen over deze polders, hun ontstaan en hun behoud. Het boek bevat bovendien een kopie van beide kaarten als bijlage. RD
Polders in Kaart. Noord-West Brabant 1565-1590 is een gebonden uitgave van uitgeverij WBOOKS en omvat 128 pag. Alle fotomateriaal is in kleur.
ISBN; 978 946 258 2576. Prijs: € 24,95