Gert Bayens, ‘Pleisierig vinke’ en ‘lecker drinke’. De vinkenbanen van Bloemendaal, Bloemendaal 2017
Traditioneel was de jacht op vinken in de duinen populair. Op Huis te Manpad te Heemstede werd om die reden door de familie Van Lennep zelfs een windwijzer aangebracht in de zaal die zij rond 1770 lieten aanbouwen. Zo konden zij tijdens de maaltijd zien uit welke richting de wind waaide. Was dit noord-noord-zuid dan gingen de Van Lenneps graag op vinkenjacht want dit was een gunstige windrichting voor deze sport. Na afloop van de jacht hield men bij hoeveel honderden vinken, ortolanen, lijsters, snippen en ander vogels in de vinkennetten verstrikt waren geraakt. Zulke overzichten zijn bewaard gebleven. Dit vinken gebeurde ook in Bloemendaal. Daar waren, zo blijkt nu, maar liefst 43 vinkenbanen beschikbaar voor de bewoners van de buitenplaatsen en hun gasten. Het bezorgde Bloemendaal destijds de aanduiding van hoofdstad van de vinkerij.
‘Plesierig vinke’ betekent dat het lokken en vangen van overtrekkende vinken spannend en gezellig was. Eeuwenlang vliegen deze vogels met honderdduizenden langs de kust naar hun overwinteringsgebieden. Vroeger werden zij dus bejaagd waarbij men gebruik maakte van blind gemaakte vinken die als lokvogels dienden. Op de vinkenbanen sloegen de vinkenbaas en anderen vanuit vinkershuisjes de netten over de vogels heen zodat er geen ontsnappen meer aan was om uiteindelijke te eindigen in een vleespastei of te worden verwerkt in andere culinaire lekkernijen. Vinken was een hele kunst. Sloeg je de netten te vroeg toe, dan ging het mis net als te laat trekken aan het touw dat met de netten was verbonden. Het gezegde ‘je slag slaan’ heeft dan ook met deze sport te maken. Je moest alert en vaardig zijn om succes te hebben, getuige ook dit volgende rijmpje:
Hij die op deze netten past,
Houde altijd dezen regel vast.
Dat hij oplettend en daarbij,
Steeds met zijn handen vaardig zij,
Wijl tijdverzuim het meeste schaadt,
Begeerinkheid is’t grootste kwaad.
Gert(rudis) Bayens levert met dit boekje een prima bijdrage aan het vergroten van de kennis over deze vroegere jachtsport in het algemeen en op de Bloemendaalse situatie in het bijzonder. Het boekje is rijk gedocumenteerd en bevat een uitneembare kaart waarop alle bekende vinkenbanen in Bloemendaal zijn aangetekend. RD
‘Pleisierig vinke’ en ‘lecker drinke’. De vinkenbanen van Bloemendaal is een gebonden uitgave van de Stichting Ons Bloemendaal (historische vereniging). Het telt 116 pagina’s, heeft een overzichtelijke losse kaart van alle vinkenbanen die in Bloemendaal voorkwamen. Aan dit boek werkten verder mee Wim Post, Hans Vader, Joop Mourik en Martin Bunnik.
Het boekje verscheen in beperkte oplage (750 exemplaren) en kost € 19,95 exclusief verzendkosten.
Het is te bestellen via onsbloemendaal@live.nl en/of door overmaking op NL77 ABNA 0562 3202 02 t.n.v. Stichting Ons Bloemendaal o.v.v. ‘Vinkenbanen’ en uw naam en adresgegevens.