Op de Veluwe en op steenworpafstand van de IJssel ligt het landgoed Middachten. Deze ligging brengt de nodige uitdagingen met zich mee. Zo is de invloed van de IJssel sterk: het landgoed ligt op een snijvlak tussen kwelstromen en de rivier heeft een drainerend effect. In de zomer leidt dit vaak tot lage waterstanden en droogteproblemen, met omvallende bomen tot gevolg. Echter heeft het landgoed soms ook te kampen met extreme regenval, waar met maatregelen op moet worden ingesprongen.

Samenwerking

Age Fennema, rentmeester op landgoed Middachten, is verantwoordelijk voor de maatregelen die genomen moeten worden om de problemen die opspelen als gevolg van de invloed van IJssel en klimaatverandering te ondervangen. Gelukkig is er steeds meer bewustzijn voor de impact die burgers, bedrijven en overheden hebben op het klimaat. ‘Riedel, een frisdrankfabrikant, gebruikt water van de Veluwe. Ze proberen hun voetafdruk te verkleinen, maar ze hebben nu eenmaal water nodig’, zegt Age. ‘Daarom hebben ze via het Veluwefonds een bijdrage gedaan waar we op Middachten een nieuwe inrichting van onze paden voor hebben aangelegd.’ Over het landgoed verspreid zijn op de boshelling goten aangelegd die schuin over het pad liggen. Ze vangen het water op en voeren het af naar een plek waar het kan blijven staan. ‘Dat is een snelle praktische oplossing die we zelf konden implementeren en waarmee Riedel ook hun steentje bij kon dragen’ aldus Age.

Risicoloze maatschappij

Klimaatverandering belicht ook andere maatschappelijke veranderingen. Er is veel kennis verloren gegaan over het oude watersysteem tussen de jaren ’60 tot ’00. Afgelopen 20 jaar is er hernieuwde aandacht voor gedetailleerd beheer. Daarnaast is er een trend van de behoefte aan een risicoloze maatschappij. ‘Veiligheid boven alles’, zegt Age. ‘Hierdoor moeten we veel meer bomen kappen’. Dit terwijl er in de lanen al grote uitdagingen zijn. Er moeten mineralen worden toegevoegd om de vitaliteit van de bomen te waarborgen. Toch vallen bomen onverwachts neer.

Maatregelen

Monitoring is hierdoor van groot belang. ‘Elke maand wordt het waterpeil gemeten’, stelt Age. Uit metingen die zijn gedaan vanaf de jaren ’50 is duidelijk op te maken dat de waterbronnen op het landgoed aan het opdrogen zijn. Er wordt getracht dit tegen te gaan door sloten te verondiepen, het opstuwen van beken en het herstellen van de meanderende loop van de gekanaliseerde beek, om zo de waterhuishouding op het landgoed te herstellen. Sinds 2019 wordt ook de gracht bijgepompt.

De resultaten van al deze maatregelen laten zich nog lastig meten, zij zijn pas in 2017 uitgevoerd. ‘Qua vegetatie zijn hierdoor nog geen duidelijke resultaten te meten, daar is het echt te vroeg voor. Droge zomers helpen hier ook niet bij’. De analyse die over de eerste drie jaar is gedaan heeft wel positieve resultaten opgeleverd wat betreft het waterpeil. ‘Maar de echte overkoepelende resultaten kun je pas over 10 jaar zien’, stelt Age.

Het belang van een goed netwerk

Age heeft een groot netwerk met wie hij intensief contact houdt. ‘Het begint allemaal bij contact leggen. Relaties opbouwen is belangrijk en je moet goed luisteren naar deze relaties’. Dit levert ook wel eens moeilijkheden op. ‘Als beheerder is het lastig dat overheden je vaak sectoraal benaderen, er ontbreekt een stukje integraliteit. Je moet altijd zoeken naar een evenwicht tussen alle verschillende belangen.’ De provincie Gelderland heeft de laatste jaren wel stappen gezet, maar volgens Age komt dit vaak vanuit individuen. ‘Deze problemen hebben nog geen vaste plaats binnen de organisatie’, stelt Age. Hij vreest dat wanneer deze belangrijke individuen vertrekken, er geen stappen meer zullen worden gezet.

‘Het begint allemaal bij contact leggen. Relaties opbouwen is belangrijk en je moet goed luisteren naar deze relaties.’

Binnen de provincie Gelderland heeft Age nauwe contacten die een belangrijke hulp voor hem zijn. Daarnaast heeft ook het waterschap een grote rol gespeeld. ‘Als ze de opdracht krijgen iets te doen, gaan ze het ook echt doen.’ Een inhoudelijke expert heeft vanaf 1999 dit project begeleid en is daarmee ook een grote steunpilaar voor Age: ‘Hij weet veel van de materie en heeft overheden af en toe wakkergeschut’. Tot slot deelt Age het advies: Het is aan de kant van de particulieren belangrijk dat er continuïteit is. ‘Je moet een vaste beheerder of tuinbaas hebben’, ‘Samen vormen deze partijen een mooi viermansschap’.

Toekomst

Age heeft inmiddels geleerd dat het werk eigenlijk nooit klaar is. Maar wanneer is het doel dan behaald? ‘Als je gaat zien dat de vitaliteit van de bomen zichtbaar is hersteld, is dat een mooi resultaat. Je hoopt een vitaal en mooi landgoed over te dragen aan de volgende generatie.’

‘Je hoopt een vitaal en mooi landgoed over te dragen aan de volgende generatie.’ 

Alle foto’s zijn eigendom van Middachten en gemaakt door Henri Kleijer, Bosbaas van Landgoed Middachten.