Huis Landfort is een historische buitenplaats gelegen in Megchelen. Het gebied beslaat zo’n 50 hectare en ligt op een van de meest oostelijke puntjes van de Achterhoek,  tegen de Duitse grens aan.

Bodemsoorten

Opmerkelijk op Huis Landfort is de aanwezigheid van veel verschillende soorten grond. ‘We hebben hier zandgrond, leem en kleigrond, op een relatief korte afstand van elkaar’, aldus René Dessing, directeur van stichting Erfgoed Landfort, eigenaar van de buitenplaats. ‘Deze bijzondere samenstelling is te danken aan het feit dat we ons bevinden in een voormalig stroomgebied van de Rijn. Er liggen ook restanten rivierduin, die bewaard zijn gebleven’.

Een ander bijzonder kenmerk is dat het gebied hoog boven zeeniveau ligt. ‘Hierdoor is dit ook een extreem droog stukje Nederland’, stelt René.   Dit leidt tot de grootste uitdaging waar René voor staat met de buitenplaats: watertekort. Ook de verschillende soorten grond spelen hierin een belangrijke rol. ‘De klei houdt makkelijk water vast, maar de zandgrond laat water makkelijk door’, legt René uit. ‘Dat is een probleem tijdens de extreem droge zomers die we de laatste jaren hebben gehad’.

  “Naarmate de samenleving drukker wordt, leveren historische buitenplaatsen een duurzame waarde voor de samenleving waar rust, harmonie, schoonheid en balans gevonden worden.”

Effecten klimaat

In 2018 is Huis Landfort intensief gerestaureerd. ‘We hebben toen de 750 meter lange slotgracht die om het zogenaamde Kleine Erf ligt gebaggerd’, verteld René. ‘Op het Kleine Erf bevindt zich het landhuis en ons mooie huispark. Dat baggeren was ontzettend nodig. Bij de droge zomer van afgelopen jaar was de gracht bijna drooggevallen. Je kon met kaplaarzen haast  naar de overkant lopen’. Toch is René redelijk positief: ‘Als je ziet hoe droog de zomers zijn hier in de Achterhoek, is het opvallend dat de gracht hier in de afgelopen zomer nog wel water had, al was het waterpeil laag’. Dit is grotendeels te danken aan de watertoevoer omdat wij langs de Oude IJssel liggen, die hier niet veel breder is dan een flinke sloot. ‘In de winter staat het water er soms hoog en stroomt het hard’, zegt René. ‘In het verleden zijn er ook overstromingen geweest, maar meestal Duitsland in. Maar ik houd er altijd wel rekening mee dat het ook eens in onze richting kan komen’.

Klimaatbestendige boomsoorten
Recente aanpassingen aan de historische buitenplaats zijn mede gebaseerd op klimaatadaptatie. ‘Als gevolg van een succesvolle crowdfunding zijn er drie jaar geleden vele nieuwe (jonge) bomen aangeschaft. Bij de keuze heb ik goed gekeken naar hun klimaatbestendigheid en hun vermogen om hoge temperaturen te verdragen’, legt René uit. ‘Alle bomen die niet goed tegen droogte konden, vielen af en er is dus gekozen voor bomen die lange tijd tegen droogte kunnen’. Dit past overigens goed binnen de cultuurgeschiedenis van Huis Landfort. Aan het begin van de 19^de  eeuw was het landgoed in bezit van Johann Albert Luyken. ‘Hij had een voorliefde voor heesters en bomen. Hij heeft van zijn buitenplaats een fantastisch landschappelijk park gemaakt met veel bloeirijke bomen zoals magnolia’s, sierkersen en verschillende uitzonderlijke exoten’, vertelt René. ‘Dat is wat wij hebben teruggebracht. We hebben ook veel magnolia’s gepland en verschillende minder gangbare bomen geplaatst die goed tegen droogte kunnen’.

Tekort aan grondwater
Er wordt getracht de extreme droogte in de zomer tegen te gaan. ‘We hebben in het park beregening aangelegd’, legt René uit. ‘Bijna alle bloemborders op het landgoed hebben een beregeningsinstallatie. We hebben ook pompen in het park en de moestuin die we op gezette tijden kunnen laten sproeien’. Deze oplossing is natuurlijk wel afhankelijk van de hoeveelheid beschikbaar grondwater. Daar maakt René zich zorgen om: ‘Ik vrees dat het Waterschap Rijn & IJssel in de toekomst kan gaan zeggen dat we geen grondwater meer mogen oppompen om het park te bewateren vanwege een tekort aan grondwater. Dat zou de ondergang van ons park en misschien wel van het bospark kunnen betekenen. Dit geeft wel zorgen want je bent tijdens extreme droogteperiode constant aan het kijken hoe je overeind kunt blijven’.

Samenwerking

Daarom zoeken wij contact met de eigenaren van omliggende kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen. ‘Ik geloof erin dat wij met een gezamenlijk optrekken, meer aandacht en hulp van waterschappen en overheden kunnen krijgen.  ‘Soms ben ik angstig voor de gedachte dat men in Duitsland water gaat vasthouden tijdens extreme droogteperiodes. Dat zou voor ons rampzalig zijn,’ aldus René Dessing. ‘Nadenken over hoe we water kunnen vasthouden of bufferen, doe ik veel’, legt René uit ‘en ik onderzoek nu hoe wij water in een enorme vijver zouden kunnen vasthouden door het te gaan bestrijken met leem of verantwoorde water afsluitende doeken’.

 ‘Ga de ambitie niet uit de weg. Zoek de verbinding en samenwerking op. Samen kom je verder.’

Maar ook op een positieve manier spelen de omliggende gebieden een rol. René zoekt graag de samenwerking op, zoals dat ook gebeurd is bij de Gelderse proeftuin Baakse Beek. ‘Binnenkort ga ik een bijeenkomst organiseren met KBL die allemaal aan de Oude IJssel liggen. We gaan dan rond de tafel zitten om te kijken hoe water en de waterproblematiek bij allen een rol speelt’. René hoopt dan ook dat zij samen iets voor elkaar gaan krijgen: ‘Misschien kunnen we in collectiviteit een zorg neerleggen bij de provincie en het waterschap voor het in stand houden van bijna 3000 hectaren bossen en buitenplaatslandschappen. Wellicht kunnen we een wateragenda vormgeven waarmee we de hort op kunnen’.

Wat René betreft is dat dé manier om de problemen aan te vliegen. ‘Ga ambitie niet uit de weg. Zoek de verbinding en samenwerking op. Samen kom je verder’.

Naschrift

Aan de Universiteit van Wageningen wordt, in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, onderzoek verricht naar ‘klimaatslimme’ bomen, hun herkomst en beschikbaarheid. De opgedane kennis wordt o.a. aangereikt in de vorm van factsheets over de verschillende typen en boomsoorten. Zie voor meer informatie over dit onderzoeksproject: Vergroten kennis en beschikbaarheid ‘klimaatslimme’ boomsoorten en herkomsten – WUR