Fred Vogelzang (red), Petersburg, Roem der Hoven. De verdwenen lusthof van Peter de Grotes agent Christoffel Brants, Amsterdam/Wijk bij Duurstede 2017
Rusland vormde, net als de Scandinavische landen, een groot handelsbelang voor menig Amsterdamse koopman. De handel op Zweden werd zelfs de ‘moeder der negotie’ genoemd. Vele Amsterdammers verwierven daar immense fortuinen zoals Arent ten Grootenhuyse, Daniël en Jean Bernard, Isaac le Maire, Dirck van Os, Guillelmo Bartolotti, Andries Bicker. Matthijs Romswinckel en Christoffel (van) Brants. De opbrengsten uit hun handelsbelangen in Rusland benutten zij onder andere voor de aanleg van buitenplaatsen in Kennemerland, in de Bollenstreek of langs de Vecht en andere vanuit Amsterdam bereikbare waterwegen of oevers van meren[1].
Over de rijke buitenplaats Petersburg te Nigtevegt, zo genoemd naar de grote Russische tsaar Peter de Grote en de door hem gebouwde stad Petersburg, handelt dit boek. Het was het bezit van de Amsterdamse koopman Christoffel Brants. Dit boek kwam tot stand door een samenwerking van vijf auteurs. Na een historisch-geografische inleiding door Fred Vogelzang volgt nog een artikel van deze auteur waarin hij de buitenplaats Petersburg plaatst in de bouwtradities aan de Vecht en in die tijd. Hierna vervolgen de auteurs Emmanuel Waegemans en Harry Donga met een hoofdstuk over de relatie Brants en diens handelscontacten in Rusland. Wijn was een van de producten die Brants naar Rusland verscheepte maar ook levert hij grote hoeveelheden wapens en leent hij Peter de Grote flinke geldbedragen. De handelsactiviteiten op Rusland waren eerder reeds door zijn vader Enno Christoffelszn ingezet. Brants en zijn familie waren afkomstig uit Wittmund, dat in Oost-Friesland van de Duitse deelstaat Nedersaksen ligt.
Na een tijd in Rusland te hebben gewoond (hij bezat in de vreemdelingenwijk van Moskou een groot huis) is Brants een van de personen die tsaar Peter de Grote en de tsarina tijdens hun verblijf in Holland in zowel Amsterdam als op zijn buitenplaats aan de Vecht gastvrij ontving. Dit contact met de tsaar aller Russen is kostbaar vanwege de hoge kosten die de ontvangst van een groot gevolg met zich meebrengt. Het legt hem echter geenszins windeieren. Een deel van zijn voorspoed besteedt hij aan de verfraaiing van Petersburg. Restauratie-architect Leo Wevers levert een interessante bijdrage aan dit boek met zijn analyse hoe het landhuis, dat inmiddels ruim 200 jaar geleden werd afgebroken, er uit gezien moet hebben. Harry Donga doet dit voor de tuinen op Petersburg. Dan volgen bijdrages over latere eigenaren en de ondergang van deze fabuleuze buitenplaats door Claudette Baar-de Weerd. Brants zelf stierf ongehuwd en kinderloos waarna zijn vermogen en bezit overgingen op Lutherse goede doelen in Amsterdam en zijn familie in Oost-Friesland. RD
Petersburg, Roem der Hoven verscheen in de NKS-reeks kastelen & buitenplaatsen. Het is een gebonden uitgave en telt 86 pagina’s met vele kleurrijke afbeeldingen. Het is te bestellen via de website van Uitgeverij Verloren.
ISBN 978 90 7420 50 78 Prijs: € 19,95
[1] Deze informatie ontleen ik aan een boek dat Igor Wladimiroff in voorbereiding heeft omtrent Amsterdamse kooplieden op Rusland en hun buitenplaatsen.