Kortgeleden recenseerde NRC twee boeken, een van de filosoof Ton Lemaire en een van filosoof Wouter Oudemans. Die van Oudemans kwam er met een positieve beschouwing van af. Hij schreef een boek dat handelt over de verhouding tussen natuur en cultuur. In menig Europese tuin ziet hij een poging tot herstel van het verloren paradijs, een beschouwing die mijns inziens ook uitstekend past op de vele fraaie tuinen rond historische buitenplaatsen. Of dit streven gehaald wordt, betwijfelt de auteur. Ze leiden de mens eerder om de tuin met illusies, als men denkt het paradijs te betreden. Iedereen weet dat een mooie tuin veel energie en zorg vergt en allesbehalve paradijselijk is. De uit het paradijs verstoten mens moest immers in het zweet zijns aanschijns zijn brood verdienen. Het creëren van een paradijs is dan ook zeer intensieve arbeid.
Het boek bevat een chronologisch overzicht van de ontwikkeling die Europese tuinen doormaakten. Aandacht is er voor vormen, maar ook de vorm verandert in de loop der tijd in een behoefte om de natuur z’n beloop te laten en zo haar schoonheid in ongeschonden vorm te kunnen tonen. Het is het credo van de Romantiek die uitmondt in de wens van latere natuurbeschermers de ‘echte’ natuur te willen beschermen. Volgens Oudemans is die er allang niet meer. In dit boek bekritiseert hij de Europese en de Nederlandse overheid iets na te jagen wat onhaalbaar is, naast andere kritische beschouwingen over de strijd tegen exoten en de acties van klimaatactivisten.
Het boek is in enige secties ingedeeld met onderverdelingen. Na de chronologische schets van tuinhistorische ontwikkelingen eindigt hij met een beschouwing over hangende tuinen toegespitst op zijn eigen initiatief in Wedde in Oost-Groningen. Oudemans stamt uit een familie die vele liefhebbers en eigenaren van arboreta voortbracht. Zelf ontwikkelde hij vanaf 2014 een circa 35 hectare groot en gloednieuw park en noemde dit park Tenaxx. In zijn arboretum wordt geprobeerd om de aloude semantiek van natuur en kunst nieuw leven in te blazen, met name door af te wijken van de overgeleverde vanzelfsprekendheden. Hier gaat hij de spannende confrontatie aan tussen natuurlijke soorten en hun gecultiveerde varianten en is een omvangrijk park ontstaan van louter treurbomen. Uiteindelijk is dit boek zijn verklaring hoe en waarom hij dit bijzondere arboretum aanlegde. De flaptekst van dit boek eindigt met de zin: ‘Bovenal wordt duidelijk dat de natuur een spel is waar mensen geen heersers zijn maar pionnen.’
Om de tuin geleid. Natuur en horticultuur in Europa is een paperback uitgave van KNNV uitgeverij en telt 174 pagina’s. Het boek telt vele foto’s, maar ontbeert jammergenoeg een index.
Th.C.W. Oudemans, Om de tuin. Natuur en horticultuur in Europa
ISBN 978 9050 119 368
Prijs: € 29,95