Middachten

De Steeg - Gelderland

Vriend van sKBL

Op de overgang van de hoge zuidelijke Veluwezoom naar de lage uiterwaarden van de IJssel staat kasteel Middachten. Een kasteel en voorburcht omringd door grachten met daar omheen tuinen, die deels door grachten en deels door tuinmuren worden ingesloten. De naam wordt als persoonsnaam eerder genoemd dan als naam voor dit huis. In 1190 is een Jacobus de Mithdac bekend en in het begin van de 14de eeuw ene Everardus van Middachten, de stamvader van alle latere Heren en Vrouwen van Middachten. Middachten is nooit verkocht, maar zowel in mannelijke als vrouwelijke lijn altijd vererft via de geslachten Van Middachten, Van Raesfelt, Van Reede, Van Aldenburg Bentinck en Zu Ortenburg. Het kasteel is van middeleeuwse oorsprong, maar wordt herhaaldelijk verwoest en in gewijzigde vorm herbouwd. De laatste verwoesting door de Fransen dateert uit het rampjaar 1672. Nadien laten Godard van Reede (1644-1703), gunsteling van koning-stadhouder Willem III, en zijn echtgenote Ursula Philipotta van Raesfelt (1643-1721) de verwoeste burcht herbouwen (1695-1698 ), naar ontwerp van Jacobus Roman (1640-1716) en Steven Vennecool (1657-1719). Het wordt een in sober Hollands-classicistische stijl opgetrokken huis. De binnenplaats van de middeleeuwse burcht wordt omgebouwd tot een trappenhuis met een van rijk stucwerk voorziene koepel. Het kasteel is vervolgens meer dan drie eeuwen niet meer wezenlijk veranderd. Qua interieur, zeker in het benedenhuis, zijn er echter wel aanpassingen en moderniseringen geweest. Het herbouwde huis wordt eind 17de, begin 18de eeuw omringd door een geometrische, laat Hollands-classicistische tuinaanleg. Ten oosten en westen van het huis zijn dan twaalf vierkante boomgaardvakken, met aan de zuidzijde doolhoven, midden achter het kasteel ligt een parterre de broderie en het geheel wordt omsloten door een singel met laanbeplanting. Later volgt een landschappelijke invulling van dit terrein direct om het hoofdhuis. In het begin van de 20ste eeuw legt Hugo Anne Cornelis Poortman (1858-1953) een eclectische geometrische tuin aan, gebaseerd op het 18de-eeuwse plan. De rechthoekige compartimenten keren terug, met erin een parterre de broderie, een doolhof en een groen theater, maar er komen ook 20ste-eeuwse elementen als een rosarium, bloementuin, crocketveld en tennisbaan. In de decennia daarna zijn vele onderdelen omwille van de onderhoudskosten vereenvoudigd of veranderd. Bijzonder zijn de vele leibomen tegen de tuinmuren en het al genoemde groene theater, met coulissen van gesnoeide taxus en een tribune van een trapsgewijs oplopend gazon. Bijzonder is ook de vroege squashhal (1914) en de Middachter Allee op de grens van de vlakkere gronden rond het kasteel en de oplopende helling van de Veluwezoom. Een eerste aanplant vindt in 1640 plaats, gevolgd door een tweede ca. 1770. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog kappen Duitse troepen een deel van de beuken, in de jaren daarna sneuvelen meer bomen en volgt uiteindelijk de kap van de overige beuken; een herplant volgt en anno 2012 is er weer sprake van een groene tunnel. Het huis is inmiddels al achthonderd jaar familiebezit, zonder dat het ooit is verkocht. Er is nog steeds een koetshuis met koetsen en stallen aanwezig.