J.C. Streng, Leven naar staatsgelegenheid. Gelderse en Overijsselse adellijke vrouwen(1600-1850), Epe 2016
Adeldom is een sociaalhistorische constructie, die door en voor mannen is bedacht en uitgevoerd. Met adel hangt het begrip virtus samen. Hiermee duidt men op het innerlijke besef van mannelijke autonomie. Die kwaliteit werd door vele mannelijke edelen begeerd en beoefend. Zowel toen als nu wordt de vrouwelijke bijdrage aan de voortgang van de adel als essentieel en onmisbaar erkend, maar hun culturele inbreng in de vormgeving van de adellijke cultuur werd in het gunstigste geval als secundair gekwalificeerd. Desondanks is dit boek over adellijke vrouwen een welkome publicatie daar over adellijke vrouwen veel minder studies zijn verschenen dan over de mannelijke adel. Daarmee stelt de adelgeschiedenis edele vrouwen aanmerkelijk minder centraal wat gezien hun betekenis en adellijke rol opmerkelijk is. Wel zijn enige bescheiden biografische artikelen gepubliceerd over individuele freules. Het ontbreken van gedegen onderzoek lijkt te bevestigen dat adelcultuur gelijk lijkt te staan aan mannencultuur.
Het uitblijven van historisch onderzoek naar adellijke vrouwen is merkwaardig want over adellijke vrouwen in Overijssel en Gelderland is veel materiaal voorhanden. Bovendien lieten deze dames in talrijke archieven hun sporen rijkelijk na. Dit boek beschrijft het leven van de adellijke vrouw van de geboorte tot na de dood. Het behandelt onderwerpen zoals de zorg om nageslacht, zwangerschap en kraambed, geboorte en dood, zonen versus dochters. Ook de opvoeding, opleidingen en kostscholen krijgen een hoofdstuk alsmede adellijke vrouwen die kiezen voor een leven als lid van een adellijk stift of klooster. Dan volgen hoofdstukken waarin hofmakerij en huwelijk worden behandeld. Hier horen ook verhalen bij over maagdenroof, schaking en ongehuwde freules. Voorts wijdt de auteur een hoofdstuk aan de wijze waarop vrouwen hun huizen decoreerden en welke functie zilver, porselein, kleding, boeken, etc. in hun leven vervulden en hoe zij met domestieken omgingen.
Dit boek biedt veel informatie over de wijze waarop adellijke dames in de oostelijke provincies tussen 1600 en 1850 hun leven leidden en op basis van sociale conventies vormgaven. Wel merk ik op dat het ontbreken van afbeeldingen streng overkomt en de nodige extra inspanningen van de lezer vergt. (RD)
Leven naar staatsgelegenheid. Gelderse en |Overijsselse adellijke vrouwen (1600-1850), is een ongebonden uitgave zonder beeld en telt 320 pagina’s. Het is verschenen bij www.strenghansenpublicaties.nl en is te bestellen via jcstreng@planet.nl
ISBN 978 90 822372 6 9
Prijs: € 22,- exclusief portokosten