Rosendael

Rozendaal - Gelderland
Vriend van sKBL

De oorsprong van kasteel Rosendael is een middeleeuwse burcht. Van deze burcht resteert enkel de donjon met een diameter van 16 meter en 4 meter dikke muren. Rosendael is in eerste instantie ruim tweehonderd jaar residentie van de graven en later hertogen van Gelre, de oudste vermelding dateert uit 1314. Of de naam Rosendael iets met de Gelderse roos uit hun wapen te maken heeft, staat niet vast. Een afleiding van ‘rusch’, ‘biezen’ (waterplant) is ook mogelijk, zeker gezien de waterrijke ligging. Na Gelre is de familie Van Scherpenzeel eigenaar, tot 1579. Dan volgt aankoop door Dirk van Dorth (?-1583) en vervolgens is Rosendael bijna 400 jaar door vererving eigendom van de families Van Dorth, Van Arnhem, Torck en Van Pallandt . Tegen de dan nog resterende donjon laat het echtpaar Van Dorth-toe Boecop een nieuw, tweebeukig huis bouwen. Jan van Arnhem (1636-1716) is door vererving de volgende eigenaar. Aan het huis verandert hij weinig, maar wel laat hij geometrische tuinen aanleggen, met vijvers, fonteinen en cascades. De volgende vererving brengt Rosendael in bezit van Lubbert Adolf Torck (1687-1758 ), gehuwd met de schatrijke Petronella Wilhelmina van Hoorn (1698-1764) . Torck laat vanaf 1721, na een eerdere brand, het huis tegen de donjon herbouwen. Ook de tuinen worden opnieuw verfraaid, nu door Daniël Marot (1661-1752). Uit deze periode dateren de schelpengalerij, bedriegertjes, theekoepel en waterval met de beelden van twee stroomgoden. In 1837 wordt deze tuinaanleg veranderd, in een landschappelijk park naar ontwerp van Jan David Zocher jr. (1791-1870). Het lanenstelsel en de eerdere tuinobjecten van Marot worden een onderdeel van de nieuwe aanleg. Nieuw is wel de oranjerie, ter overwintering van kuipplanten. Willem Frederik Torck van Pallandt (1892-1977) is de laatste particuliere eigenaar. Gedurende de Tweede Wereldoorlog wordt Rosendael herhaaldelijk getroffen. De woonvertrekken tussen huis en koetshuis branden uit na een bominslag, een verdwaalde V2 stort in het park neer en beschadigt de schelpengalerij ernstig en gedurende de bevrijdingsdagen worden kasteel en oranjerie beschoten en volgt later afbraak van de laatste. Van Pallandt laat het kasteel na de oorlog herstellen en vlak voor zijn dood de schelpengalerij. Om huis en park als eenheid te behouden wordt het na zijn dood als legaat overgedragen aan Stichting Het Geldersch Landschap. Restauraties en renovaties van huis, vleugel, tuinen, park en tuinsieraden volgen. De bedriegertjes en het schelpengrotje herstelt men in de jaren ’90 van de vorige eeuw. De oranjerie wordt opnieuw opgetrokken, de verdwenen rozentuin opnieuw aangelegd en de waterlopen in het park hersteld. Het sluitstuk vormt de restauratie van het interieur van de theekoepel, in 2006 wordt een en ander afgesloten met de plaatsing van de gereconstrueerde adelaar op het dak van die koepel.