Huys ten Donck

Ridderkerk - Zuid-Holland

Een donk is een opgestoven duin of een hoge plek in het land. Ook kan er een hoogte mee worden aangeduid in een moeras bij een rivier. Vlak achter de Ringdijk van de Nieuwe Maas wordt in 1746 Huis ten Donck gebouwd. De familie Van Zoelen bezit het terrein hier vanaf 1676 tot aan de dag van vandaag. Door dit feit is een oorspronkelijke ordening en eenheid op deze buitenplaats behouden hetgeen vrij uniek is. Tijdens de 16de eeuw richten Spaanse troepen hier verwoestingen aan waardoor de bouw van een nieuwe hofstede noodzakelijk is. In het huwelijk van Rotterdamse regentendochter Catharina van Zoelen (1684-1754) met de lokale bestuurder Cornelis Groeninx (1671-1750) brengt zij het goed in. Hun zoon Otto (1705-1758) gaat als Groeninx van Zoelen door het leven. Hij is de bouwer van een nieuw huis waarvan helaas geen documenten bewaard zijn gebleven. Opvallend detail bij het gereedkomen is dat het huis geen sanitaire faciliteiten bezit omdat men er in die tijd de nacht niet doorbrengt. Interessant is ook het kunstprogramma dat de bouwheer in het huis laat verwerken. In veel stuccoversieringen zijn de zakelijke successen en de politieke bezigheden van de opdrachtgever verheerlijkt. Daarmee weten alle bezoekers met wie zij van doen hebben: een succesvolle en machtige Rotterdamse koopman. Zoon Cornelis (1740-1791) legt zich toe op de vernieuwing van de tuin en het park die gekenmerkt worden door een vroege landschappelijke stijl. In de oogvormige vijvers en in enige andere bouwkunstige elementen op Huis ten Donck zien sommige onderzoekers een invloed van het gedachtegoed van Vrijmetselaars. Zij duiden deze vormentaal als zou het Vrijmetselaarssymboliek zijn. Veel leden van de gevestigde orde zijn lid van deze organisatie, die vooral in de 19de eeuw hier in ons land aan invloed wint. Naarmate de tijd vordert, gebruikt de familie het huis vooral als zomerverblijf. Zij verblijven er telkens precies 89 dagen want een dag of dagen meer betekent dat de gemeente Ridderkerk hen een gemeentelijke belasting zou mogen opleggen. Pas in de 20ste eeuw is het huis gerestaureerd en gemoderniseerd. Stromend water wordt in 1907 aangelegd, zodat de aanleg van sanitair en keukenfaciliteiten mogelijk is. Enige jaren later volgt de aanleg van een elektriciteitsnetwerk. Rond 1925 volgt een ingrijpende verbouwing omdat de toenmalige eigenaar er permanent wenst te gaan wonen. Een laatste grote restauratie vindt plaats in 1967, waarbij de veelgevraagde restauratiearchitect Elias A. Canneman (1905-1987) de leiding krijgt. De in 1987 opgerichte Stichting Huys ten Donck beheert deze buitenplaats. Huys ten Donck is wegens haar respectvolle beheergeschiedenis en door haar bijzonder rijke interieur een van de belangrijkere buitenplaatsen van ons land.