Leuk is dat er in en om Rotterdam momenteel aandacht is voor de geschiedenissen van de kastelen en historische buitenplaatsen die er in die omgeving zijn geweest. Na de interessante publicatie van Robert Ligthelm over de buitenplaatsen in Kralingen, is nu een informatief boekje verschenen over de meestal verdwenen kastelen en buitenplaatsen van Overschie. Tegenwoordig een Rotterdamse stadswijk, was Overschie tot 1941 een zelfstandige gemeente die voortkwam uit het ambacht Overschie. Het grondbezit behoorde hier vanouds toe aan vooraanstaande geslachten zoals Rodenrijs, Hodenpijl, Mathenesse en Van Wassenaer. Vanwege de strategische ligging van het dorp, werd er vaak gevochten, bijvoorbeeld tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten in de 15de eeuw. Vaak waren kastelen van vijandige facties hierbij doelwit en nogal wat kastelen werden toen vernietigd. Wat er toen nog overbleef, ging tijdens de 80-jarige Oorlog alsnog ten onder. Mede door de vele waterwegen ontstonden in dit landelijke gebied tijdens de 17de en 18de eeuw meerdere buitenplaatsen waarvan de meeste verdwenen zijn. Enkel De Tempel en Leeuwenhof zijn bewaard gebleven, zij het in gewijzigde vorm. Ook resten van Nieuw Rodenrijs en Stadzicht haalden onze tijd.
De auteur, oprichter van Museum Oud-Overschie, bezit veel kennis van het verleden van Overschie en zijn omgeving. In deze uitgave gaat hij uitgebreid in op verschijnen en verdwijnen van de kastelen, ridderhofsteden en buitenplaatsen die het dorp ooit telde. Talrijke tekeningen en foto’s vergezellen de beschrijvingen. Onder de kastelen bevonden zich Starrenburg, Spangen en het Huys Rodenrijs. Van den Berg geeft veel wetenswaardigheden en doet uit de doeken hoe deze kastelen ten onder gingen. Dit doet hij ook met de buitenplaatsen. Zo kwam Het Leeuwenhof voort uit een opgeleukte boerderij, Schiezigt genaamd. Met de aankoop door Johan Willem Lormier, lid van de Rotterdamse vroedschap, ondergaat de boerderij grote veranderingen en krijgt dan de naam Leeuwenhof. Na het langdurige verval van dit buiten worden in 1995 resterende delen gerestaureerd. Het monumentale hek was toen, door toedoen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, al wel afgebroken en werd op Bingerden nabij Doesburg weer opgebouwd. Dat buiten was tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar gehavend en zo vond dit monumentale hek daar een nieuwe bestemming. De enige buitenplaats die nog min of meer gaaf bewaard is, heet De Tempel. Tegenwoordig is dit in het bezit van de stad Rotterdam. Dit biedt vooralsnog weinig toekomstgarantie, want die is ongewis. Ondanks een verantwoord restauratieplan lijkt de gemeente niet echt warm te lopen voor haar duurzame herstel en zit er een anti-kraak in. Dat is eeuwig zonde, want van de bijzondere geschiedenis van de kastelen en historische buitenplaatsen in Overschie is De Tempel feitelijk de enige gave die resteert. Nu dus maar hopen dat inzicht en middelen voor deze buitenplaats worden gevonden. RD.
Kastelen & Buitens in Overschie is een uitgave van Museum Oud Overschie. Het is een paperback van 94 pagina’s. Het boekje is rijk geïllustreerd en overzichtelijk ingedeeld.
John M.J. van den Berg, Kastelen & Buitens in Overschie, Rotterdam 2020.
Prijs: € 14,95 plus verzendkosten (€ 4,-)
Het boek is te bestellen via de website www.museum oudoverschie.nl