Steeds vaker verschijnen boeken over KBL in eigen beheer. Dat deden ook Jan Groenenberg en Milly Westerhuis-Duvoort. Dit kloeke boek verscheen eind 2021 en bevat een beschrijving van alle kastelen en buitenplaatsen in de Gelderse gemeente Voorst, waartoe Twello, Klarenbeek, Terwolde, Voorst en Wilp behoren. Van al deze plaatsen spant Twello met 29 buitens de kroon. Niet alle huizen komen voor op de destijds door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed opgestelde lijst van gaaf bewaarde historische buitenplaatsen en die nu hermetisch gesloten lijkt. De auteurs namen de begrippen minder eng en beschrijven alle kastelen maar ook huizen met buitenplaats-allure. In totaal gaat het hier om 65 objecten. Per huis beschrijven zij de redenen van aanleg (indien bekend), wie de bouwer en architect was, welke families er hebben gewoond, etc. Alle verhalen worden voorzien van bijzondere of aardige anekdotes. Voor aanvang van al deze beschrijvingen volgt nog een duiding van de begrippen kasteel, buitenplaats en landgoed en het daaraan verbonden begrip havezate. Dan lopen zaken soms wat door elkaar en worden buitenplaatsen eigenschappen toegedicht die meer voor landgoederen gelden. Wie hun eigenaren waren (adel of burgerman) komt hier wat minder uit de verf, al ben ik de eerste die zegt dat het begrippenapparaat voor dit type erfgoed een hele lastige is.
Het boek begint met de beschrijvingen van de kastelen. Er stonden er ooit zeven in Voorst, waarvan enkel de monumentale ruïne De Nijenbeek resteert. Dit indrukwekkende monument staat fier aan de oevers van de IJssel in een zowat gaaf bewaard Gelders coulissenlandschap. De ruïne nadert met gemak zo’n Duitse vervallen burcht die nog langs de Rijn te vinden zijn. Al bladerend in het boek blijf je makkelijk hangen in de geschiedenissen van de diverse huizen, die vaak geïllustreerd zijn met oude en nieuwe foto’s, tekeningen en portretten van eigenaren. Hierbij passeren bekende en minder bekende Nederlanders de revue en komt men onwillekeurig veel bijzondere levensgeschiedenissen aan de weet. Opvallend veel huizen werden in de 19de eeuw gebouwd in de toen nog afzonderlijke gemeentes. Vaak vervulde een edelman daar de functie van burgemeester en die moet voornaam wonen. Bijzonder is ook dat menig kloosterorde hier in de 20ste eeuw neerstreek om er meisjes op te voeden of delinquenten te begeleiden. Ook vestigden hier rijke ingezetenen uit het nabijgelegen Deventer en Zutphen. Juist daardoor is dit boek meer dan een lokale geschiedenis. Mensen van naam en faam komen veelvuldig in de beschrijvingen van alle fraaie huizen voor. Met dit boek dragen Groenenberg en Westerhuis-Duvoort niet alleen bij aan de kennis over de gemeente Voorst, ook beschrijven zij allerlei zaken die de Gelderse provinciale en zelfs de vaderlandse geschiedenis raken. Ik las voor het slapen gaan telkens een verhaal over een huis en dat was een plezierige manier om de dag te beëindigen. RD.
Kastelen &. Buitenplaatsen in de gemeente Voorst telt 388 pagina’s en is een rijk geïllustreerde en gebonden uitgave.
Jan Groenenberg & Milly Westerhuis-Duvoort, Kastelen &. Buitenplaatsen in de gemeente Voorst
ISBN 978 9463 2843 63
Prijs: € 35
Bestellen: het boek is verkrijgbaar bij de boekhandels Oonk (Twello), Van Someren ten Bosch (Zuthpen) en Raedschop (Dieren). Ook kunt u Milly Westerhuis mailen (millyw@planet.nl) voor toezending.