Architectuurhistoricus Wies van Leeuwen lijkt zijn bouwkundige interesses in kerkelijke bouwkunst de laatste jaren wat te verleggen naar monumentale kastelen en buitenplaatsen in de provincie Noord-Brabant. Doorgaans publiceerde hij over kerken en kloosters en architecten die kerken bouwden. Met het verschijnen in 2019 van zijn boek over de mooiste kastelen en voorname huizen in Noord-Brabant kwam daar verandering in. Nu volgt een tweede boek over een enkel kasteel, te weten het eeuwenoude kasteel Helmond, het enige vierkante kasteel (waterburcht) van deze provincie. De inhoud van dit boek bouwt voort op een vroegere publicatie over dit kasteel uit 2001, maar is verrijkt en aangevuld met nieuwe inzichten, vondsten en kennis die na dat jaar is verworven.
Kasteel Helmond bestaat ruim 700 jaar en is een stevige aanwezige in het stadsbeeld van het stadscentrum van Helmond. Bijzonder is dat dit kasteel in z’n lange bestaan nooit ernstig beschadigd is geweest ondanks oorlogsgeweld en onlusten. Door de tijd is het gebouw gewijzigd, maar het behield zijn oorspronkelijke karakter. De stad Helmond kocht Kasteel Helmond aan in 1921, nadat de toen 3-jarige Elisabeth en Emilia Wesselman van Helmond het uit erfenis van hun vader hadden verkregen. Met deze verkoop eindigt een familiale verbintenis met dit kasteel die in 1781 aanving en bijna 150 jaar heeft geduurd. In datzelfde jaar eindigt ook de particuliere bewoning van Helmond. Overigens was in 1910 al een deel van de tuin verkocht aan Vlisco, de textielfabriek van P.F. van Vlissingen & Co.
Nadat het stadsbestuur het in eigendom verwierf, werd het de ambitie van het stadsbestuur om van dit kasteel een kloppend stadscentrum te maken, dat tevens dienst zou gaan doen als gemeentehuis. Een geschiedenis die zich aan het einde van de 19de eeuw en in het begin van de 20ste eeuw in meer Nederlandse steden heeft voorgedaan.
De Gooise architect Hanrath krijgt de opdracht tot een verbouw, die het gebouw uiteindelijk praktisch bruikbaar maakt, maar niet altijd evenveel recht doet aan haar historische voorkomen. Dat kan ook van de omgeving worden gezegd waarin dit kasteel staat. De stedelijke groei van Helmond, vernieuwingen en infrastructurele behoeftes zijn de reden dat het kasteel nu aan drie zijden is omgeven door 20ste-eeuwse ontwikkelingen. Na de verhuizing van het gemeentebestuur naar nieuwbouw in 2001, krijgt Kasteel Helmond een meer representatieve en museale functie. Nu is Kasteel Helmond een van de circa tachtig museaal benutte kastelen en historische buitenplaatsen van ons land. Wies van Leeuwen leidt u met dit informatieve en van veel bijzondere foto’s voorziene boek door haar indrukwekkende geschiedenis. RD.
Wies van Leeuwen, Kasteel Helmond. Biografie van een waterburcht. Deze gebonden uitgave verscheen bij Wbook te Zwolle. Het telt 142 pagina’s en is voorzien van veel aansprekend beeldmateriaal.
Wies van Leeuwen, Kasteel Helmond. Biografie van een waterburcht, Zwolle 2022.
ISBN 978 9462584846
Prijs: €. 24,95