Bij Uitgeverij Thoth verschenen eerder atlassen van Amsterdamse kaarten uit de periode 1538-1865 en een uitgave met kaarten van de periode 1865-1912. Weer later verscheen de publicatie Gedetailleerde Kaarten van Amsterdam. Met elkaar biedt de inhoud van deze drie atlassen een puik overzicht van de stedelijke ontwikkeling van de hoofdstad. Nu verscheen een vierde atlas. Dit betreft een uitgaven van de kaartboeken van Amsterdam uit de periode 1559-1703. In totaal worden achttien van zulke boeken in het Stadsarchief te Amsterdam bewaard en omvatten zo’n 700 handgetekende en ingekleurde kaarten van het landbezit van vijf belangrijke Amsterdamse instellingen waaronder vier charitatieve huizen. Dit zijn het Burgerweeshuis, het St. Pietersgasthuis, het Leprozen- of Lazarushuis, Het Nieuwezijds Huiszittenhuis en de Thesaurie. Deze laatstgenoemde instelling beheerde de landerijen die het bezit van de stad waren. Het grondbezit van de instellingen leverde het pachtgelden en andere inkomsten op waarmee zieken, wezen of ouden van dagen binnen de instellingen konden worden verzorgd. Van de vijf had Het Huiszittenhuis overigens het minst omvangrijke landbezit.
Overal in Holland bezaten ze terreinen en agrarisch land. De atlassen bieden met elkaar waardevolle informatie over uiteenlopende infrastructurele zaken, begraafplaatsen, kerken maar ook over buitenplaatsen. Ze werden bijzonder nauwkeurig gemaakt om een rondreizende rentmeester makkelijker de pacht te kunnen laten ophalen. Hoe beter gedocumenteerd hij was, hoe beter hij zijn werk konden uitvoeren. Veel kaarten omvatten vaak de oudst bekende afbeeldingen van een bebouwing of utiliteitsobject zoals bruggen gebouw. Uit de index blijkt dat de atlas afbeeldingen bevat van De Nijenburg te Heiloo, Aalbrechtsberg, ’t Huis Brederode, de aan de Amstel gelegen Pauwentuin en andere KBL. Ook heeft de inhoud betrekking op grondbezit langs de Vecht, in de Beemster en andere gebieden die destijds vol buitenplaatsen stonden. De kaarten zelf zijn op zichzelf bezien al zijn een lust voor het oog en nodigen makkelijk uit tot een gedetailleerd kijken naar alles wat er op de afbeeldingen te zien is. Achterin zit een uitgebreide index met informatie over de verschillende percelen en welke landmeter in welk jaar de kaart maakte. RD
Kaartboeken van Amsterdam 1559-1703 is het vierde deel in een serie Atlassen die betrekking hebben op Amsterdam. Het is een uitgave van Uitgeverij Thoth. De atlas biedt vele kleurenafbeeldingen, die door het redelijke formaat van de atlas goed te bestuderen zijn. Deze gebonden uitgave telt is prachtig 224 pagina’s.
Marc Hameleers & Anne van Noord, Kaartboeken van Amsterdam 1559-1703, Bussum 2019.
ISBN 9789068687736Â Â
Prijs: € 29,90 (na 19 oktober 2019 € 39,90)