‘Al meer dan twintig jaar werk ik in het buitenland en zwerf ik over de hele wereld. Dat was en is een mooie ervaring, maar ik miste een anker, een plek om te aarden, voor mijzelf waar ik letterlijk en figuurlijk het hek achter me kan dichtdoen. Een plek vol stilte en rust waar ik mij weer kan opladen. In eerste instantie heb ik die plek in het buitenland gezocht, want ik dacht dat zo’n plek in Nederland niet te vinden was. Wat de doorslag gaf toch hier te gaan zoeken was mijn behoefte om na al die jaren weer gewoon Nederlands te kunnen horen en spreken.
Van huis uit ben ik niet bekend met buitenplaatsen, maar ik heb in het buitenland veel historische gebouwen gezien en ik ben een groot liefhebber en verzamelaar van kunst. Het was een van mijn dierbaarste vrienden, Kees Eijrond, die een grote passie had voor historisch erfgoed, die mij enthousiast maakte voor het idee van een Nederlandse buitenplaats.
Complexe bloem
Ik ben eerst gaan zoeken in Friesland en in het oosten van Nederland, maar die plekken bleken te ver af van mijn persoonlijkheid en ook van Schiphol. Aangezien ik wekelijks vlieg, was dat niet praktisch. Eigenlijk bij toeval ben ik hier in Jaarsveld terecht gekomen en deze plek leek op het eerste gezicht veel te bieden. Het huis heeft een menselijke maat en een heldere structuur waar ik van houd.
Ik ben van nature ongeduldig en wilde meteen aan de slag, maar vrienden overtuigden mij hier eerst maar eens te gaan wonen. Het huis te voelen en ervaren en pas daarna plannen te maken. Dus ik ben in 2018 hier gaan wonen en het huis en omringende land gaan ontdekken. Ik heb het huis ontdekt als een complexe bloem met vele verborgen lagen. Het huis laat steeds weer iets van zichzelf zien en zit vol verrassingen. Plannen maken voor zo’n huis vergt inderdaad tijd en geduld. Ik deel het op in allerlei kleinere projecten. Dat maakt dat wat ik hier doe heel tastbaar en concreet is. Het gaat om ‘echte’ dingen en daarmee biedt dit huis mij de reis en het anker dat ik zocht.
Anna van Buren
De geschiedenis van Huis te Jaarsveld gaat terug tot het einde van de veertiende eeuw. Toen bouwde de heer van Vianen hier een kasteel. In 1518 kocht Floris van Egmond, heer van IJsselstein, het kasteel. Via vererving kwam het in bezit van Anna van Buren, de eerste vrouw van Willem van Oranje. Vanaf 1608 is het huis vele malen van eigenaar veranderd en uiteindelijk in het Rampjaar 1672 geplunderd en in brand gestoken door Franse troepen. Van de kasteelruïne en fundamenten, in 1847 afgedekt met aarde, is bovengronds niets meer zichtbaar, maar de middeleeuwse terreinindeling met een dubbel grachtenstelsel, kasteeleiland en voorburcht is nog steeds aanwezig.
Cornelis de Witt, heer van Jaarsveld, liet het huidige huis rond 1760 bouwen ten noorden van het kasteeleiland. Het huis is uiteindelijk in handen gekomen van de familie Begram van Eeten en de familie Van der Lee. Toen ik het huis in 2018 kocht, was het al enkele jaren onbewoond. Er moest natuurlijk het een en ander gebeuren. Ik heb samen met een geweldig kundig team van adviseurs plannen gemaakt, met name Edwin Paymans, de architect. Dat heeft bijna twee jaar geduurd. De gemeente Lopik was blij dat het huis weer bewoond werd en heeft goed meegewerkt. Voor de plannen voor het huis, het koetshuis en de tuin hebben we in totaal drie vergunningen verkregen waarin alles was opgenomen.
Duurzaamheid
Het huis is flink onder handen genomen, waarbij ik veel heb geïnvesteerd in duurzaamheid. Daarbij heb ik overigens met name vooral veel gehad aan de praktische adviezen van een ‘oude rot’ van de NUON. Het dak is geïsoleerd en er zijn voorzetmuren en warmtepompen geplaatst. Voor de ramen is op maat gemaakt Fineo-glas gebruikt. Het is een dun en innovatief glas dat past bij de uitstraling van een monumentaal pand, en het heeft dezelfde isolatiewaarde als driedubbelglas. Bovendien is het geluiddempend.
Vettewinkel
Bij het restaureren van dit huis heb ik ook een beetje geluk gehad. Toen een van mijn architecten, Henk de Vries, voor het eerst het huis binnenkwam, keek hij naar de verf in de salons en zei: ‘Ah, Vettewinkel 204’. Nummer 204 was rijtuiggroen, donkergroen. Dat was aanleiding om samen op zoek te gaan naar die originele kleuren. Wat bleek? De oude waaier met de kleuren van de Amsterdamse firma Vettewinkel bestond nog en de originele kleurrecepten lagen in de kluis! Op basis van die recepten wordt nu speciaal voor Huis te Jaarsveld verf gemaakt. Iedere ruimte krijgt zijn eigen kleur. Eerst dacht ik, dat wordt niks, want ik ben niet zo vertrouwd met kleur. Maar nu de eerste verf erop zit, zie ik dat het prachtig werkt. Het is mooi geworden en het wordt nog mooier, als de wandbespanning over enkele maanden is aangebracht. Die zijden wandbespanning is gebaseerd op patronen uit 1780 en wordt speciaal voor de salons in Italië geweven.
Cider en trouwen
Ik heb dit huis in de eerste plaats voor mijzelf gekocht. Het is mijn woning, maar de buitenplaats moet uiteindelijk ook een zekere publieke en maatschappelijk functie hebben. Ik heb twee jaar geleden voormalige boomgaarden van het huis kunnen aankopen. Dat zijn vooral productieboomgaarden, die ik verpacht en waarvan een klein deel gebruikt wordt voor Landgoedsap. Er is ook een hoogstamboomgaard. Van die oogst en de kweeperen maken we eau de vie en wild cider. Die cider wordt gemaakt door Elegast, een jonge ciderij in Langbroek die werkt met appels en peren uit hoogstamboomgaarden.
Als het gaat om de maatschappelijke functie zijn we actief op diverse terreinen, maar tot nu toe heb ik goede ervaringen met kleinschalige activiteiten. Het huis fungeert enkele malen per jaar als trouw-en-evenement locatie. Voor mij is het belangrijk dat met alles wat we doen en aanbieden zingeving, vieren en genieten voorop staan. Vergaderingen en managementtrainingen zijn ook mogelijk. Vooral geniet ik van het organiseren van concerten in het huis en in de parktuin. Voor de toekomst werken we aan een gemengd cultureel zomerevenement op het kasteeleiland in de zomer.
Stageplek voor scholieren
De maatschappelijke functie van dit huis geldt ook voor de parktuin. Drie klassen van het Futura College uit Woerden – een school voor praktijkonderwijs – lopen hier wekelijks stage. Zij helpen met allerlei klussen in de tuin en helpen bij het verzorgen van de dieren. Op zaterdag komt een groep jongens uit omliggende dorpen hiernaartoe om te helpen onder leiding van tuinbaas Inge Castelijn.
De tuin is overigens gerestaureerd, voordat ik met de restauratie van het huis begon. Uit historisch onderzoek bleek dat er nog diverse originele elementen waren. Naast het woonhuis stond nog een volledig overgroeid deel van een oud slingerbos dat was aangelegd in vroege Hollandse landschapsstijl. Ook de oude fundamenten van de leifruitmuur waren er nog, hoewel grotendeels beschadigd. Het slingerbos en de rest van de tuin zijn inmiddels opgeschoond en de muur is hersteld. Ook is er veel aangeplant, waaronder veel stinzenplanten die nu opkomen. Het mag van mij allemaal nog wat dichter begroeid, maar ja, dat heeft even tijd nodig. Deze zomer komt hier een collectie van zo’n veertig oranjerieplanten te staan. Dat gaat de tuin nog meer kleur geven.’
Maak verder kennis met Joris Huijsmans in dit videoportret, dat is gemaakt voor het sKBL-symposium ‘Vitale buitenplaatsen hebben de toekomst’ in 2022. sKBL Videoportret Joris Huijsmans – Huis te Jaarsveld – YouTube