
Boeken met een sociaalgeografische insteek, gaan doorgaans uitgebreid in op heden en verleden van een regio in sociaal opzicht maar ook op de vraag welke rol het landschap daarin speelt of heeft gespeeld. Dit geldt ook voor dit boek, door sociaal geograaf John van Zuidam samengesteld. In deze publicatie geeft hij de lezer een verdiepende kijk op de natuurlijke historie van Twente en de sociale ontwikkelingen die bepaalde groepen Twentenaren door de eeuwen doormaakten. Zelf geboren in Nijverdal, vertrok Van Zuidam vanwege studie en baan al voor 1970 uit Twente. Toch liet zijn geboortestreek hem nooit meer los. Dat wordt zonder meer duidelijk als men kennis neem van de biografie en wetenschappelijke inspanningen van de auteur.  Â
In zeven hoofdstukken behandelt Van Zuidam de Twentse geschiedenis. In de twee eerste hoofdstukken gaat hij uitgebreid in op de ontstaansgeschiedenis van het natuur- en cultuurlandschap van Twente. Dan volgt een verhaal over de opkomst van de vele havezaten, buitens en landgoederen in deze streek en welke leef- en gebruiksomstandigheden daar voorkwamen. Prettig is dat hij in kaderteksten vaak extra uitleg geeft over streekeigen onderwerpen, of dat hij de ontstaansgeschiedenis van bijvoorbeeld havezaten beschrijft. Niet alleen de elitegeschiedenis in deze streek krijgt aandacht, ook gaat hij in op de agrarische en later de industriële geschiedenis van Twente. Was aanvankelijk veel land in gebruik als zogenaamde marken of gemeenschappelijke weidegebied, dit verandert doordat adel, het stedelijk patriciaat en andere grondbezitters dit systeem dienstbaar aan hun eigen belangen wisten te maken. Tijdens de 18de en vooral 19de eeuw werden veel adel en industriëlen grootgrondbezitters. De adellijke familie Van Heeckeren van Wassenaer, die op Twickel resideerde, is hiervan een bekend voorbeeld.
In volgende hoofdstukken gaat Van Zuidam in op de opkomst van de Twentse textielindustrie die ingrijpende infrastructurele veranderingen met zich meebracht. Doordat veel fabrikantenfamilies in welstand geraken, is een bijkomend gevolg dat bijvoorbeeld de families Van Heek, Ten Cate, Stork, Scholte, Van Wulfften Palthe, Jannink en anderen over Twente verspreid buitenplaatsen aanlegden. Op een overzichtskaart in dit boek staat een lijst van 131 buitenplaatsen van Twentse fabrikanten. Zij voegden hiermee een nieuwe laag aan het unieke Twentse landschap toe. In het zevende en laatste hoofdstuk behandelt Van Zuidam bestaande natuurgebieden en de wijze waarop deze worden onderhouden en beschermd. Een daarvan is het sinds 2005 door de Nederlandse regering aangewezen Nationaal Landschap Noordoost-Twente. Dit gebied omvat 43.201 hectare natuurgebied en landschap. Getuigen de vele schitterende foto’s in dit boek, is dit een gebied dat veel en veel meer aandacht zou moeten verdienen dan het nu krijgt. Bij mij wekte dit boek de behoefte op om Twente vaker te bezoeken. RD
Oale groond. Geschiedenis van het Twentse landschap verscheen bij Uitgeverij Matrijs te Utrecht. Dit betreft een gebonden uitgave die 168 pagina’s telt.
ISBN978 9053 455 366 Prijs: € 24,95 (incl. verzendkosten)