Hein van Beek & Menno Haanstra (red) Jachthuis Sint Hubertus – En andere monumentale objecten in Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Zwolle 2017
Dit net bij WBooks verschenen boekje is bijna te gebruiken als een soort rondleiding door Jachthuis St. Hubertus. Het gaat in op de redenen en achtergronden die met de bouw van dit buitenhuis van Helene en Anton Kröller-Müller samenhangen. Het huis behoort tot de allerlaatste groep buitenplaatsen die door de Staat der Nederlanden als gave historische buitenplaatsen worden gezien en daarom beschermd zijn. Ons land telt nog altijd 552 van zulke buitenplaatsen. Alhoewel de term jachthuis bij de aanvang van de bouw eigenlijk niet zo van toepassing was (Anton Müller ging pas op latere leeftijd jagen) moest het huis vooral rust, natuur- en buitengenoegens gaan verschaffen aan haar eigenaren, die in Wassenaar de historische buitenplaats Groot Haesenbroek bewoonden.
Helene Kröller-Mülller was zeer actief betrokken bij de bouw en bemoeide zich met van alles. Dit leidde uiteindelijk tot een slaande ruzie met bouwheer Hendrik Petrus Berlage. Deze architect was eerder op exclusieve basis en met een astronomisch salaris door het echtpaar in de arm genomen om allerlei te kunnen realiseren. Op het ruim 6.000 hectare tellende Veluwse landgoed ontwierp Berlage een buitenplaats die in artistiek opzicht leunt op de Engelse landhuisarchitectuur. Daar past de 35 meter hoge toren goed in en hoog boven in die toren gebruikte Helene graag thee met haar vriendinnen. Er was een lift, al werd het bedienend personeel geacht de thee via de trap aan te leveren. Lang ging de samenwerking goed al ergerde Berlage zich aan de vergaande bemoeizucht van zijn opdrachtgeefster. Hierbij komst dat hij bepaald geen flexibele natuur bezat. De samenwerking knapte op het moment dat Helene eiste dat haar zitkamer moest worden voorzien van een erker zodat zij beter zicht zou hebben op de bij het huis gelegen spiegelvijver. Na het vertrek van Berlage kreeg architect Henry van de Velde de opdracht om het gebouw af te maken. Enige jaren eerder, bij de bouw van De Wittenburg te Wassenaar voor het echtpaar Speelman deed zich overigens precies hetzelfde voor. Hier bezorgde dit echtpaar architect Van Nieukerken slapeloze nachten met overeenkomend gedrag en ook daar liepen de ruzies tussen de opdrachtgevers en architect hoog op.
Voor zijn vertrek had Berlage al veel gedaan. Hij ontwierp niet alleen het gebouw, ook de meubelen, klokken, bestek en talrijke andere gebruiksvoorwerpen zijn door hem vormgegeven. Het informatieve boekje biedt veel aardige feiten en weetjes. Een daarvan is dat Helene Kröller-Müller een hekel had aan grote ontvangsten en diners. Om die reden konden slechts zes gasten aan de eettafel in het jachthuis zitten. Ook werd speciaal voor haar een stoel ontworpen waardoor haar bezoekers minder snel zouden zien dat zij een klein postuur bezat. Het boekje lezende krijg je zin om (weer eens) een bezoek te brengen aan dit hoogtepunt van 20ste-eeuwse buitenplaatsarchitectuur. RD
Jachthuis Sint Hubertus – En andere monumentale objecten in Heet Nationale Park De Hoge Veluwe is een gebonden uitgave en verscheen onlangs bij W Books te Zwolle. Het telt 96 pagina’s en is voorzien van vele uitstekende foto’s.
ISBN 978 9462 580 61. Prijs: € 14,95