Aan de mooie publicaties die recentelijk over buitenplaatsen zijn verschenen, voegt Igor Wladimiroff een bijzondere titel toe: Hollandse datsja’s. De auteur koos geen regionale invalshoek, zoals dit vaak bij boeken over KBL het geval is, maar behandelt buitenplaatsen die tot stand zijn gekomen met geld dat kooplieden verdienden in de handel met Rusland. Het woord datsja is Russisch voor zomerhuis.
Igor Wladimiroff is een telg uit een Russische familie, die na revolutie van 1917 na omzwervingen in Nederland is terechtgekomen. Die geschiedenis voedde zijn bijzondere belangstelling voor Rusland en de Nederlands-Russische betrekkingen. Zijn belangstelling voor KBL die in hun verhaal gelinkt zijn aan Rusland, begon toen hij onderzoek deed naar kaarten van Rusland. Die waren in de 17de eeuw schaars en vaak staatsgeheim. Wladimiroff stuitte hierbij op een kaart getekend door Nicolaes Witsen. Deze koopman-burgemeester van Amsterdam maar ook wetenschapper ontving zijn cartografische informatie via Andries Winius, een in Rusland geboren Nederlander, die in Siberië de organisatie van de ontginning van het gebied moest organiseren. Als ‘bijvangst’ ontdekte Wladimiroff dat Witsen een buitenplaats had in Egmond aan den Hoef. Die kennis leidde tot de vraag of meer op Rusland handelende kooplieden er buitens op na hielden. Dat onderzoek leidde tot een fraai boek over 25 buitenplaatsen – én hun eigenaren, hoe ze er handelden, hoe ze de hoge bestuurslagen wisten te bereiken en zelfs direct contact hadden met de tsaar.
Een bekende ‘datsja’ is Petersburg bij Nigtevegt aan de Vecht en bezit van Christoffel Brants. Door zijn goede banden met tsaar Peter de Grote werd hij zelfs in de Russische adelstand verheven. Brants liet de bekende architect Simon Schijnvoet een ontwerp maken voor zijn buiten, waar zelfs een Russisch badhuis werd ingericht. In 1717 was de tsaar in ons land, en bezocht de naar hem vernoemde buitenplaats. Het reisjournaal van Peter de Grote vermeldt: ‘Zijn Majesteit is in de stoof van Brants geweest in diens buiten Petersburg, hij at daar (…) wandelde in de tuin en vertrok.’ Van Petersburg is nu niets meer over, behalve dan de opvallende driehoek in het landschap waar ooit de tuin lag. Maar ook buitenplaatsen als Elswout bij Overveen, Spanderswoud te ’s Graveland, Welgelegen te Haarlem en Huis ter Specke bij Lisse zijn met Rusland verbonden. Kortom, een bijzonder boek dat niet alleen de buitenplaatsen zelf beschrijft, maar ook diep ingaat op hun achtergronden.
Igor Wladimiroff (1943) promoveerde op een onderzoek naar de rol van Nederlandse cartografen bij het in kaart brengen van Rusland: De kaart van een verzwegen vriendschap. Nicolaes Witsen en Andrej Winius en de Nederlandse cartografie van Rusland. (Met dank aan Jaap Verschoor).
Hollandse Datsja’s, Hollandse en Utrechtse buitenplaatsen van Amsterdamse kooplieden op Rusland, circa 1600-1800 is een gebonden uitgave van Kantoor Verschoor Boekmakers te Heemstede. Het boek is rijk geïllustreerd en telt 240 pag. Te bestellen bij Kantoor Verschoor
Igor Wladimiroff, Hollandse Datsja’s. Hollandse en Utrechtse buitenplaatsen van Amsterdamse kooplieden op Rusland, circa 1600-1800, Heemstede 2019.
ISBN 9789082589344
Prijs: € 29,95