In Wassenaar bevindt zich de buitenplaats Ivicke waar een onterechte eigenaar gevoelloos is voor de monumentale waarde van zijn object. Gevolg is zware verwaarlozing, dwangbevelen, rechtszaken en landelijke publieke verontwaardiging. Iets dergelijks komt ook voor in de geschiedenis van kasteel Heemstede te Houten. Ooit bevond zich hier een van onze mooiste buitenplaatsen, die voorzien was van werkelijk majestueuze tuinen. Het geheel maakte destijds veel indruk op binnen- en buitenlandse bezoekers. Heemstede kwam tot aanzien in de periode dat de puissant rijke Diederick van Velthuysen er in 1680 eigenaar van werd met de daarbij behorende naastgelegen ridderhofstad Heemstede. Hij besloot het huis te moderniseren en liet tussen 1691 en 1699 de omvangrijke tuinen naar een indrukwekkend geheel omvormen. De kunstenaar De Moucheron maakte er destijds een serie aquarellen en gravures van, die zelfs nu nog tot de verbeelding spreken.
Dit boek bevat een overzicht van het wel en wee van Kasteel Heemstede tot in 2019. Het behandelt wie eigenaar waren, welke huurders het kasteel bewoonden, welke verbouwingen er zijn uitgevoerd en wat er in de loop der jaren gebeurde. Daartoe behoort ook een brand die op 10 januari 1987 grote delen van het kasteel in de as legde en door ondeskundig handelen van de brandweer meer schade aanrichtte dan noodzakelijk was. Bovendien was de toenmalige eigenaar niet tegen brand verzekerd. Een volgende eigenaar kocht het vijf hectare tellende geheel om er nieuwbouw te realiseren. Dat ontlokte landelijk protest en pas nadat de provincie Utrecht, weliswaar in 1991, bescherming regelde, was nieuwbouw van de baan. Een volgende periode van leegstand en verwaarlozing volgde tot Woningbouw Centraal Nederland Heemstede aankocht en grootse herbouwplannen aankondigde en uitvoerde. Later gooide het faillissement van dit bedrijf opnieuw roet in het eten. De huidige eigenaar kocht het kasteel van de curator, waarna op Heemstede de zon weer doorbrak.
In het laatste deel van dit boek beschrijven beide auteurs hun betrokkenheid bij Kasteel Heemstede en de moeizame periode na de brand, die uiteindelijk resulteerde in de restauratie die begon in 1999. Inmiddels heeft het huis zijn allure teruggekregen en wordt eraan gewerkt de tuinaanleg in oude luister te herstellen. Zowel het boek als het uitstekende restaurant zijn aanraders. Dankzij haar grote landschappelijk, architectonisch en kunsthistorische waarde is Heemstede goed gedocumenteerd. Die informatie staat de huidige eigenaren ter beschikking bij de verdere restauratie en verfraaiing van dit eens zo majestueuze kasteel. Bezoekers zijn overigens van harte welkom in het in het souterrain gelegen restaurant Heemstede, waar sinds kort de getalenteerde chef-kok Ollie Schuiling zijn gasten ontvangt. RD
Dit boek is voorzien van een hardcover en is een uitgave van Stokerkade Cultuurhistorische Uitgeverij, die het voorbeeldig vorm gaf en het van uitstekende afbeeldingen voorzag. Het Stichtse Landsiraad Kasteel Heemstede bij Houten telt 224 pagina’s en bevat vele kleurrijke platen en foto’s.
Anthony Lisman & Leo Wevers, Het Stichtse Landsiraad Kasteel Heemstede bij Houten, Amsterdam 2020.
ISBN 978 9079156474
Prijs: € 24,95