Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht. De ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450

Met deze dissertatie levert Diana Spiekhout een belangrijke bijdrage in het verkrijgen van meer kennis over het middeleeuwse kasteellandschap van het noorden. Aan dit onderzoek besteedde zij ruim tien jaar dat uitmondde in een promotie aan de Rijksuniversiteit Groningen. In haar voorwoord schrijft zij dat zij geboren en getogen is in het Groningse Eelde, lang zonder te weten dat zich daar een archeologische plek is waar ooit een waterburcht heeft gestaan. Die plek voedde haar verlangen meer te willen weten over Noord-Nederlandse kastelen en zij besloot haar bachelors- en masterscriptie en nog weer later haar promotieonderzoek aan dit onderwerp te gaan besteden. Het resultaat mag er wezen. Een kloek boek dat ruim 800 pagina’s telt en waarin zij, na onderzoek naar de stand van zaken rond kasteelonderzoek in het buitenland en in ons land, uitgebreid ingaat op het kastelenlandschap in het zogenaamde Oversticht. Zo werd het omvangrijk bezit genoemd dat de bisschop van Utrecht toebehoorde en besloeg het huidige Overijssel, Drenthe en delen van Groningen. Deventer vormde hierbij het machtscentrum.

Doel van haar onderzoek vormde een wens om tot een gedegen reconstructie te komen van alle kastelen die tussen 1050 en 1450 in dit omvangrijke gebied hebben gestaan. Op basis van uiteenlopende bronnen moest zij deze klus klaren, waarbij het probleem was dat weinig op een verbindende wijze met elkaar in verband is gebracht en er feitelijk geen onderzoeksmethodes bestonden voor zo’n integrale aanpak. Zoals vaker gebeurt in het onderzoeksveld rond KBL bezorgden de gefragmenteerde wetenschappelijke deelonderzoeken haar weinig bouwstenen. Bovendien botste zij ook met het alom lastige vraagstuk van de definiëring. Wat is nu een kasteel, historische buitenplaats en landgoed en wat wordt met landschap bedoeld? Zij formuleerde het zo: kastelen zijn objecten die een vorm van functionele (al dan niet symbolische) verdediging bezaten en bovendien economische, administratieve/ juridische, representatieve of militaire functies bezaten.

Dit boek is gedegen, maar voor de ‘gewone’ liefhebber een ‘lekker’ boek omdat Diana, naast een uitstekende inleiding en stand van wetenschap, met een uitgebreide catalogus afsluit waarin zij ruim honderd kastelen (waaronder tal van objecten die er nog zijn of in andere vorm voortleven) bespreekt. Daarin zijn telkens een korte geschiedenis en feitelijkheden opgesomd en meestal voorzien van een afbeelding. Al met al leverde Diana Spiekhout een voorbeeldig werk waarmee de lezer veel kennis van dit gebied en van kastelen kan opdoen. Petje af. RD.

Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht. De ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450 telt 808 pag. Naast veel afbeeldingen bevat het boek ook een kaart van het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht. Het verscheen bij Uitgeverij Matrijs.

Diana Spiekhout, Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht. De ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450, Groningen 2020.
ISBN 9789053452738                         
Prijs € 89,95 (incl. verzendkosten)

Scroll naar boven