Het Landschap, De Mensen. Nederland 1850-1940

Vlak voor het themajaar 2021 ‘Ode aan het landschap’ aanving, verscheen er een boek van de hand van cultuurhistoricus Auke van der Woud, waarin het ontstaan van het Nederlandse landschap centraal staat. Vooral in een tijd waarin wij op zoek moeten gaan naar een hernieuwde omgang met het ons omringende landschap, is het des te interessanter te lezen hoe het Nederlandse landschap tot stand is gekomen. De situatie voor 1850 is haast niet meer voor te stellen door de ‘genormaliseerde’ sloten en rivieren, de ontgonnen heide en woeste grond en de drooggemaakte weilanden. Deze eufemistisch aangeduide ‘verbeteringen’ krijgen in het boek volop aandacht. Van der Woud laat zien dat dit ten koste ging van kleinschalig agrarisch landschap en de verscheidenheid aan woeste gronden met heide, moeras en zandverstuivingen die Nederland zo lang kenmerkte. Het is zondermeer interessant maar ook ontluisterend om te lezen met welk gemak de natuur werd teruggedrongen en het eeuwenoude landschap werd opgeruimd onder het mom van vooruitgang. Hierbij sloeg men de bewoners van dit landschap niet over. Ook zij werden, net als hun leefomgeving, ‘verbeterd’.   

Het Landschap, De Mensen. is een boeiend boek over de Nederlandse landschapsgeschiedenis en sluit aan bij andere boeken over soortgelijke onderwerpen, die Van der Woud eerder schreef. Hij maakt op een toegankelijke manier gebruik van bronnen en doet interessante nieuwe waarnemingen. Zo maakt de auteur duidelijk dat het doel van beleidsmakers, ontginners en herenboeren in de periode 1850-1940 (maar ook daarna nog) niet in de eerste plaats het kwalitatief beter en goedkoper maken van het voedsel voor de Nederlander was. Zij richtten zich vooral op de mogelijkheden om steeds meer te kunnen exporteren. Een andere mythe waar Van der Woud zijn licht over laat schijnen, is het zogenaamde polderen dat de Nederlandse politiek kenmerkt. Dit zou z’n oorsprong vinden in het inpolderen van land, waarbij iedereen genoodzaakt was samen te werken om zo tot een werkbare consensus te komen. In het boek valt echter te lezen dat het inpolderen vaak wel gepaard ging met ruzie, men vaak voor eigenbelang koos en er dus lang niet altijd sprake was van een consensus. Pim Alofs 

Het Landschap, De Mensen. Nederland 1850-1940 verscheen bij Uitgeverij Prometheus. Het is een gebonden uitgave van 445 pagina’s met telkens een afbeelding die een hoofdstuk inleidt. 

Auke van der Woud, Het Landschap, De Mensen. Nederland 1850-1940, Amsterdam 2021 (2020).
ISBN 9789044645934                                                
Prijs: €29,99

Scroll naar boven