Het belang van tuinen en parken

door Beline Geertsema, tuinarchitect

Iedere ochtend wandel ik met onze hond door het Baarnse Bos, pal tegenover Paleis Soestdijk. Het is een restant van de achttiende-eeuwse buitenplaats De Eult: een bos met sterrenlanen, een berceau, twee formele vijvers, de grote en de kleine kom. In 1758  kwam het in het bezit van de Oranjes en diende het als overbos van Paleis Soestdijk. Baarn staat bekend om zijn prachtige groene omgeving en dat is mede te danken aan de vele buitenplaatsen die er waren en er nog steeds zijn. Op mooie dagen moeten wegen worden afgesloten voor het groen minnende publiek dat toestroomt.
De mooie plekken in ons land zijn vaak gerelateerd aan oude landgoederen, kastelen en buitenplaatsen (KBL). Daar waar men kan recreëren, tot bezinning kan komen, de natuur kan beleven en op warme dagen de koelte kan zoeken.  Waar ook  een verhaal verteld kan worden over de geschiedenis of over hoe men vroeger leefde. Het sociale verhaal.
Door het Jaar van de Buitenplaats in 2012 is het besef van de waarde van dit cultureel erfgoed toegenomen. Voor zowel de gebouwen (het rood) als de tuinen en parken (het groen). Beiden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden als geheel, als ensemble. Er is meer begrip gekomen voor de problemen van eigenaren. De overheid is zich eveneens meer en meer bewust geworden van de waarde voor de samenleving van het cultuurhistorisch erfgoed, groen en rood.  

Westhove, Oostkapelle ©Hélene’s Beeld

Waarde van groen

In dit verhaal gaat het vooral om het belang van het groen in onze samenleving. En niet alleen de tuinen en parken van KBL maar ook tuinen en parken in het algemeen.
Hierboven noemde ik al het belang van groen in de publieke omgeving. Daar tegenover staat de wereld van het kapitaal. Hoe vaak krijg ik niet te horen over het verschil van de waarde van een stuk grond met groen of met bebouwing en dat het groen daarom echt niet kan blijven. Hoe vaak moet ons groene culturele erfgoed wijken voor infrastructuur en bebouwing. Ja, ons land wordt steeds voller en ja, er moet een miljoen huizen gebouwd worden. Dus het is ingewikkeld. Maar het besef van waarde voor welzijn tegenover financiële waarde moet gelijkwaardiger worden.

Noord-Brabant, Geldrop | Bloemenhof

Professionals en vrijwilligers

Vele organisaties komen op voor het groen, zoals o.a. sKBL, Heemschut,  de Nederlandse Tuinenstichting, Erfgoed Hoveniers, Terebinth enz. Opvallend is dat je op bijeenkomsten van deze verschillende organisaties vaak dezelfde mensen tegenkomt: bevlogen professionals en liefhebbers met hetzelfde raakvlak. Daarnaast zijn er duizenden vrijwilligers die werkzaam  zijn in tuinen en parken. Zonder hun groeiende kennis, inzet en bevlogenheid zouden vele tuinen en parken niet kunnen overleven. Zij dragen hun enthousiasme en kennis uit en zorgen voor meer draagvlak. Maar nog niet genoeg…. En daarbij is bij al deze groepen de gemiddelde leeftijd boven de vijftig. Een kunst is het om juist jongere leeftijdsgroepen te bereiken, bijvoorbeeld door in te zetten op social media. Eindelijk hebben we nu ook televisieprogramma, BinnensteBuiten, dat iedere werkdag aandacht geeft aan tuinen en parken.

Via voedsel, biodiversiteit, duurzaamheid naar een nieuw en jonger publiek.

De laatste jaren is er veel belangstelling voor voedsel. Voedsel van dichtbij,  verbouwd met eerbied voor de bodem, voor de biodiversiteit, zonder bestrijdingsmiddelen. Permacultuur en regeneratieve land- en tuinbouw zijn hot. Door het hele land zijn hiervoor kleinschalige initiatieven met wekelijkse groenten-pakketten, of zelfoogst- en pluk-pakketten. Hele gezinnen  maken op deze manier kennis met Moeder Aarde en met tuinen en parken. En in het bijzonder met moestuinen. Beluister vooral de tiendelige podcastserie van sKBL over historische moestuinen, waar u alle historische en nieuwe ontwikkelingen kunt beluisteren.

Zelfoogstmoestuin Het Heerlijke Land op landgoed Grootstal

Lang waren de moestuinen van KBL een zorg voor de eigenaren. Grote stukken grond van minstens één hectare, ommuurd of met heggen omgeven, vaak met kassen.  Men wist niet wat er mee te doen. Huizen bouwen, kerstbomen telen? Nu krijgen zij weer hun oude functie terug in een modern jasje. Nummer tien van de podcastserie gaat over landgoed Grootstal, ingeklemd tussen stadsuitbreidingen van Malden en Nijmegen. Grootstal kan overleven door zich van een naar binnen gekeerde privé- gemeenschap te ontwikkelen tot een open plek.  Hier vloeien cultuur, educatie, natuur, biodiversiteit en duurzaamheid samen op zoek naar een gezonde toekomst. Veel jonge mensen staan achter deze uitgangspunten. Nijmegen en Malden beginnen te beseffen dat deze buitenplaats bijdraagt aan een betere samenleving. Zelfs uit Amsterdam reizen jonge mensen naar Grootstal om op de boerderij Bodemzicht een handje te helpen en zo hun steentje bij te dragen.

Op naar de toekomst

Tuinen en parken, de parels van ons landschap, behelzen zoveel meer dan alleen maar bloemen, bomen en heesters! Daarom hoop ik vurig dat heel veel mensen dat nog meer gaan beseffen en  vooral zullen beleven. Juist voor het welzijn van onze toekomst.

Scroll naar boven