“Liever Turks dan paaps!” is een gevleugelde uitspraak uit een tijd dat de nog jonge Republiek der Verenigde Nederlanden met moeite de dreiging van het (katholieke) Habsburgse Rijk en Frankrijk kon afwenden. In een poging om deze dreiging te weerstaan, ging men naarstig op zoek naar bondgenoten. Die vond men in het begin van de zeventiende eeuw in het Ottomaanse Rijk. Vanaf 1610 zocht de Republiek toenadering, wat uiteindelijk leidde tot de aanstelling van de eerste Nederlandse ambassadeur in Constantinopel in 1612.
Dit kleine boek, geschreven door Hans Krol en Mehmet Tütüncü ter gelegenheid van het Adriaan Pauw-jaar (1620-2020), belicht een merkwaardig facet van de eerste decennia van deze internationale verhoudingen tussen de Republiek en het Ottomaanse Rijk. Centraal staat het (inmiddels verloren) Huis te Heemstede dat in 1620 werd aangekocht door Adriaan Pauw (1585-1653), telg van een illuster geslacht. Vanaf ca. 1630 bevond zich op deze buitenplaats een groot panorama van de hoofdstad van het Ottomaanse Rijk in de zogeheten ‘Kamer van Constantinopelen’. Dit bleef hierin bevestigd, totdat het bij de veiling van de inboedel van het kasteel in 1810 (waarschijnlijk) verloren ging. In dit boek wordt onderzocht hoe de vroege contacten tussen de Republiek en het Ottomaanse Rijk leidden tot een geschilderd panorama van Constantinopel, dat in 1616 in de Republiek aankwam en uiteindelijk in Heemstede terechtkwam.
Dit onderwerp is erg bijzonder en het draagt in vele opzichten bij aan een genuanceerder beeld van de Republiek aan het begin van de zeventiende eeuw. Het leesplezier wordt soms wel verstoord door spelfouten, herhalingen van grote stukken informatie en een wat onduidelijke indeling. Daar staat weer tegenover dat er veel en grote afbeeldingen aan het einde van het boek te vinden zijn, die de lezer in staat stelt om ze in alle detail te waarderen. Al met al, dit boek weet in een relatief korte tekst verschillende belangrijke thema’s te raken, waardoor het de lezer een bijzondere invalshoek geeft op de positie van de buitenplaats in de Nederlandse geschiedenis. Philip Muijtjens
Een verloren panorama van Constantinopel in het Huis te Heemstede van Adriaan Pauw is uitgegeven door Uitgeverij SOTA in Heemstede. Het telt 46 bladzijden. en is een gebonden uitgave. Dit boekje is te bestellen via sotapublishing@gmail.com
Hans Krol & Mehmet Tütüncü, Een verloren panorama van Constantinopel in het Huis te Heemstede van Adriaan Pauw, Heemstede, 2020.
ISBN 978906921285
Prijs: € 20,00