René W.Chr. Dessing, Haagse en Leidse Buitenplaatsen, over landelijke genoegens van adel en burgerij. Heemstede 2016
Na het laatste boek van René Dessing over Amsterdamse buitenplaatsen (2015) , verscheen er vrij snel alweer een nieuw boek van zijn hand. Deze handelt over de historische buitenplaatsen in Zuid-Holland, met name het gebied Den Haag-Wassenaar- Leiden, de Bollenstreek en de omgeving van de Vliet.
Omdat ik midden tussen de buitenplaatsen in dit gebied woon, is het verschijnen van dit boek een grote stimulans om weer eens een aantal te gaan bezoeken en daarvoor pak ik meteen het boek ter hand.
René Dessing laat ons eerst kennis maken met het ontstaan en het karakter van de buitenplaatsen, hun opkomst en de daarmee samenhangende maatschappelijke – en sociale achtergronden en de rol van kerkelijk grondbezit. Daarnaast wordt er ingegaan op de verschillen en overeenkomsten met Amsterdamse buitenplaatsen.
In Zuid- Holland waren de buitenplaatsen in het bezit van uiteenlopende personen. Behalve stadhouders en adellijke families, ook kooplieden, militairen, ambassadeurs, hoge ambtenaren en professoren, zoals Herman Boerhaave.
In vier hoofdstukken bespreekt de auteur een selectie van 38 van de nog ongeveer 60 bewaard gebleven buitenplaatsen in Zuid-Holland. Met de afwisselende verhalen uit dit boek komen de mensen en hun buitenplaatsen tot leven en worden we verbonden met de gebeurtenissen uit voorgaande eeuwen.
Het geheel is prettig leesbaar, veel bewonersgeschiedenis komt aan bod, maar het gaat ook over het interieur van de huizen, wapenschilden, schilderijen, die in bezit zijn geweest, botanische interesses, tuinen , follies en bijgebouwen die een eenheid met het huis vormen. Ook de connecties tussen de buitenplaatsen krijgen aandacht.
De Kaderteksten ertussendoor geven interessante wetenswaardigheden gerelateerd aan de buitenplaats, die precies de juiste verdieping geven bij de hoofdtekst. Bijvoorbeeld over ijskelders, zwanendrift, en het al in 1669 uitgekomen boek van Jan van der Groen: Den Nederlandtsen Hovenier. Van der Groen was tuinadviseur en hovenier aan het stadhouderlijk hof. Ook anekdotes worden beschreven, zoals die van Jan Wolkers die inbreekt in Oud Poelgeest en daar de twee “tillenbeesten” (sfinxen) meeneemt. Gelukkig komt na de dood van Wolkers weer een van de tillenbeesten in handen van de Stichting Erfgoed Oud-Poelgeest en is op de schouw van de recent gerestaureerde Drakenzaal teruggeplaatst.…of het verhaal van Antonia Stoop, bewoonster van Dordwijk (een buitenplaats in Dordrecht) die in beschonken toestand allerlei waardepapieren, waaronder het archief van Dordwijk, en zelfs geld verbrandt.
Bij elke buitenplaats is onder het kopje Zien en Doen aangegeven wat er te beleven is, ook in de omgeving. Bruikbare tips over welke musea en restaurants er in de buurt liggen, waar je mooie wandelingen kunt maken en winkelen en welke activiteiten er voor kinderen zijn, wat ook nog eens heel praktisch bij elkaar gezet is in één hoofdstuk.
Tussendoor vind je duidelijke overzichtskaarten waarop de verschillende buitenplaatsen staan aangegeven en de uitgave bevat veel fraaie afbeeldingen. Dit boek vergroot de zichtbaarheid van historische buitenplaatsen in Zuid-Holland en legt een link naar het heden en hoe het er nu met deze buitenplaatsen voor staat. Prima als gids te gebruiken , je kunt zo makkelijk je eigen buitenplaatsenroute uitstippelen.
René Dessing zet zich al vele jaren in voor het behoud van de Nederlandse historische buitenplaatsen. Met dit boek bewijst hij zijn belangstelling voor en kennis van onze buitenplaatsen en draagt dit met liefde en kennis over aan de lezers.
Haagse en Leidse buitenplaatsen. Over landelijke genoegens van adel en burgerij telt 232 blz. en is rijk geïllustreerd.
ISBN 978 90 8258 930 6 Het boek is voor € 19,95 verkrijgbaar bij de boekhandel en bij de uitgever www.kantoorverschoor.nl.
(Cécile Verburg)
Lees ook de blog over dit boek van kunsthistoricus Marcel van Ool