door Jan-Hylke de Jong, directeur Fenicks Digitale Monitoring
Ondanks soms overvloedige regen in het voor- en najaar wordt de grond op veel plekken in Nederland droger. Bomen en planten ontvangen minder water dan ze nodig hebben en watersystemen raken uit balans. Dit levert uiteindelijk onherstelbare schade op. Schade aan flora en fauna door droogte herstelt steeds moeilijker. Dit is ook merkbaar in kasteeltuinen, historische buitenplaatsen en landgoederen. Veel neerslag in korte tijd en verdroging in warmere zomers maken de historische groenaanleg en waterlopen kwetsbaar.
Meten op drie niveaus
De groen-blauwe erfgoedmonitor maakt langjarige trends en ontwikkelingen op historische locaties objectief meetbaar. De monitor sluit aan op de provinciale en landelijke erfgoedmonitors voor ‘rood’ gebouwd erfgoed. De groen-blauwe monitor start met het digitaal in kaart brengen van de afzonderlijke oprijlanen, waterlopen, sier- en moestuinen, bossen en weilanden. Per element worden en voor zover beschikbaar drie soorten data verzameld: puntmetingen, digitale scans van de historische aanleg en informatie uit satellietbeelden.
- puntmetingen
Bij puntmetingen wordt de historische aanleg nauwgezet op fotobeeld vastgelegd. Experts beoordelen vervolgens de globale staat van onderhoud per groen- en blauwelement. De informatie van beschikbare waterpijlbuizen wordt aan de monitor toegevoegd. Deze praktijkgegevens helpen bij het valideren van het datamodel en maken de uitkomsten sterker.

2. digitale scans van de historische aanleg
De tweede laag gegevens bestaat uit een conditiemeting van het groen met behulp van multispectraal-camera’s. Deze techniek wordt toegepast in de landbouw- en sierteeltsector en levert een waardekaart op waar per vierkant van 5 bij 5 meter de conditie van beplanting wordt bepaald. De illustratie hieronder toont hoe met een digitale scan de conditie van het groen wordt vergeleken met behulp van een vegetatie-index.

3. informatie uit satellietbeelden
Als derde informatiebron worden satellietbeelden ingezet. Satellietbeelden zijn een dankbare bron voor het duiden van verdrogingseffecten op een regionaal niveau. De combinatie van puntmetingen en beoordeling, digitale scans van de historische aanleg en satellietbeelden geven een landelijk vergelijkbaar beeld op van het groen en de watersystemen.
Wat levert de monitor op?
De monitor geeft inzicht in de staat van onderhoud en conditie van de afzonderlijke groene en blauwe monumenten. Door de schaal waarop de monitor wordt uitgevoerd, levert de monitor ook inzicht op in landelijke trends en ontwikkelingen. Naarmate het aantal gescande kasteeltuinen, buitenplaatsen en landgoederen toeneemt, wordt het steeds beter mogelijk uitspraken te doen over de klimaateffecten op landelijk niveau. Het voordeel van de monitor voor deelnemende eigenaren/beheerders van kasteeltuinen, historische buitenplaatsen en landgoederen is dat zij een gedetailleerde waardekaart ontvangen met daarin de resultaten van de groen-blauwe monitor, inclusief een update in 2022.