Dat onze vaderlandse geschiedenis niet enkel rozengeur en zonneschijn is, is bekend. Zo dreven de VOC en WIC hun handel vaak over de rug van vele mensen en naties, waarbij slavernij, slavenhandel en uitbuiting maar al te vaak voorkwamen. Ze werden toegestaan vanuit de overtuiging dat het Westen de bakermat van de beschaving was en deze kon toonzetten waar ook ter wereld. Niet-blanken speelden in die beschavingsprincipes geen rol en zag men algemeen als inferieur of heidens. Met de bijbel in de hand werden vooral in Afrika mensen gekidnapt, over oceanen versleept om vervolgens als slaaf te kunnen dienen, bijvoorbeeld op een van vele plantages in het Caraïbisch gebied. Zo telde het eiland Berbice veel suikerplantages waar slaven werkten. De geldelijke opbrengsten van die suikerteelt werden in Nederland onder andere benut om er stadshuizen mee te bouwen of om een buitenplaats aan te kopen of te verbouwen. Deze zowel Engels als Nederlandstalige gids gaat in op Nederlandse personen en monumenten die te maken hebben met het slavernijverleden in ons land. Gezien de omvang van dat verhaal kan deze gids nooit uitputtend zijn, maar gezien de uiteenlopende onderwerpen die de revue passeren, maken de auteurs wel duidelijk hoe dit verleden verbonden is met historische figuren en monumentale objecten.
Een team van vier onderzoekers stelden de gids samen. Nederlandse buitenplaatsen krijgen hierbij regelmatig de aandacht. Voorin deze gids is een overzichtskaart opgenomen met honderd, over alle provincies verspreide, locaties die worden behandeld. Ook is een kaart opgenomen van buitenplaatsen met koloniale verhalen en slavernijbanden (pag. 72). Die opsomming omvat honderd nummers. Daartoe behoren onder andere Verhildersum (Leens), Groeneveld (Baarn), Rosendael, De Cannenburch, Rusthoff (Sassenheim), het kasteel van Helmond, Het Loo, etc. waarover verhalen in dit licht te vertellen zijn. Interessant is de lijst van woonplaatsen waar slaveneigenaren woonden. Die werden in 1863 na de afschaffing van de slavernij van overheidswege gecompenseerd. Voor iedere in vrijheid gestelde slaaf in Suriname werd 300 gulden uitgekeerd en 200 gulden voor hen die ze op de Nederlandse Antillen bezaten. Bij het Nationaal Archief en samengesteld door Okke ten Hove is digitaal na te trekken welke eigenaar hoeveel geld kreeg als genoegdoening. Op die lijst komen talrijke namen voor van prominente Nederlanders. Dat lang niet alles op onze historische buitenplaatsen van arcadisch genot is geweest, bewijst deze interessante en breed gedocumenteerde gids vol verhalen over slavernij en zaken die met dit verleden samenhangen. Het boekje verbreedde mijn kennis. RD.
Gids Slavernij verleden Nederland. The Netherlands Slavery Heritage Guide is een paperback uitgave van LM Publishers te Volendam. Het telt 166 pagina’s en is voorzien van overzichtskaarten, foto’s en een handige index.
Dineke Hondius e.a., Gids Slavernijverleden Nederland. The Netherlands Slavery Heritage Guide, Volendam 2019
ISBN 9789460225048
Prijs: € 15,-