Aan de rand van de historische buitenplaats Rhederoord in De Steeg bij Arnhem ligt een bijzondere moestuin. Gedragen door vrijwilligers en omarmd door de eigenaar van dit buiten geeft de voedselbankmoestuin een moderne dimensie aan een eeuwenoude functie van landgoederen en historische buitenplaatsen.
Rhederoord
Rhederoord gaat terug tot de achttiende eeuw. Willem Reynier Brantsen (1701-1789) liet het oorspronkelijke huis bouwen bovenop een heuvel, genaamd Stickenberg. Het huis is in de 19de en 20ste eeuw meerdere malen verbouwd. Tot 1911 heeft de familie Brantsen het huis in bezit gehad. Daarna is het enkele malen van eigenaar veranderd. Sinds 2004 is de buitenplaats particulier eigendom en wordt het gebruikt als trouw- en vergaderlocatie en hotel-restaurant. Het park rond het huis is altijd belangrijk geweest. In de loop der tijd hebben meerdere bekende ontwerpers zich gebogen over dit park, van Jacob Marot tot Eduard Petzold en Leonard Springer. Prachtige oude bomen herinneren hier nog aan. Enkele jaren geleden is het park gerenoveerd om de fraaie zichtlijnen die Eduard Petzold heeft ontworpen weer terug te brengen.
Moestuin
Op buitenplaatsen horen moestuinen. Het zijn altijd belangrijke onderdelen geweest van de huishoudeconomie van een buitenplaats. Ook op Rhederoord. De oorspronkelijk locatie van de moestuin maakt geen deel meer uit van een groter geheel; die grond is in het verleden verkocht. De oude moestuinmuur is bewaard gebleven. Langs deze muur is opnieuw een moestuin aangelegd. Om bewoners uit de omgeving te betrekken bij Rhederoord verhuurt de huidige eigenaar stukken grond aan liefhebbers van moestuinieren. Eén van die liefhebbers is Janny van Dijken. ‘Ik had hier al een moestuin, toen ik in een tijdschrift las over een voedselbankmoestuin. Dat wilde ik ook doen. Ik heb Rhederoord benaderd met de vraag of zoiets hier mogelijk was. Rhederoord reageerde meteen heel positief. Zo is zes jaar geleden het project gestart. Vervolgens heb ik Sonja Heilen, een oud-collega die hier ook een tuin heeft, benaderd om mee te helpen. Samen zijn we aan de slag gegaan.’
Een deel van de grote moestuin op Rhederoord is nu bestemd voor de voedselbank; het andere deel wordt verhuurd. ‘In het begin leverden we alleen aan het uitgiftepunt van de Voedselbank in Rheden’, vertelt Janny. ‘Toen de opbrengst groter werd, konden we ook uitbreiden naar het uitgiftepunt in Dieren.’ Sonja vult aan: ‘Het is fijn dat we een lokaal product kunnen leveren aan de mensen die hier wonen. Ongeveer 110 gezinnen profiteren via de Voedselbank van de moestuin. In het verleden werden de moestuinproducten op tafels neergelegd en konden mensen zelf kiezen wat zij lekker vinden. We horen terug dat de mensen blij zijn met de kwaliteit van onze groenten. Vanwege de coronamaatregelen worden de producten nu verpakt klaargezet in tassen. Maar de mensen van het uitgiftepunt kennen hun klanten en houden rekening met hun voorkeur. Aanvankelijk brachten we de producten zelf naar de uitgiftepunten. Nu wordt het opgehaald en daar zijn we blij mee. Het scheelt ons veel werk. Die tijd kunnen we nu besteden aan de tuin.’
Hechte groep vrijwilligers
‘We doen het werk met zo’n dertien vrijwilligers, die hier iedere week zijn’. Sommigen zelfs tweemaal per week’, vervolgt Janny. ‘In januari maken Sonja en ik het teeltplan voor het komende jaar. We bestellen de zaden, maken een tuinindeling en zaaien voor. Toen we begonnen zes jaar geleden, hebben we van de parkbeheerder, Michiel Faassen, een voorbeeldteeltplan gekregen. Dat was handig.  In het begin hebben we vooral gezocht naar groenten met een hoge productie. We leren ieder jaar weer en passen het teeltplan daarop aan. We hebben geen kas, dus dat geeft enige beperking. In maart start het werk in de tuin zelf met de vrijwilligers. We hebben een fantastische leuke groep die ondanks wisselingen hecht is. De mensen zijn betrokken bij elkaar en ervaren dat het werk niet alleen voor de Voedselbank, maar ook voor henzelf waardevol is. Het is heel dierbaar werk op een schitterende plek.’
Steun van directie en parkbeheerder Rhederoord
Janny en Sonja hebben regelmatig contact met de parkbeheerder, Michiel Faassen, en met de directeur van Rhederoord, Bart Jan Hallers. ‘De samenwerking is heel fijn. Naast de grond krijgen we ieder jaar gratis zaaigoed en compost. Bovendien geeft Rhederoord ons een jaarlijks budget. En aan het eind van het seizoen biedt Rhederoord alle vrijwilligers een lunch aan. Parkbeheerder Michiel staat altijd voor ons klaar en denkt met ons mee, als er problemen zijn. Zo hebben we de laatste tijd last van een onwelkome bezoeker. Er is een hert dat zich hier helemaal thuis voelt. Als hij langs is geweest, zien we in de tuin grote pootafdrukken en kroppen sla waar een hap uit genomen is. Het is overigens een kieskeurig hert. Hij eet niet één tuin helemaal kaal, maar gaat alle tuinen langs en proeft hier wat van de snijbiet en daar van de peulen. De parkbeheerder heeft nu hertenverjagers geplaatst. Dat zijn apparaatjes op palen, die geluid en licht afgeven wanneer het hert opduikt. Het is nu even afwachten of het hert zich ook daadwerkelijk laat verjagen. Het zijn prachtige, indrukwekkende beesten, maar niet in de moestuin!’
Insectenhotel
De voedselbankmoestuin draait goed. Dat neemt niet weg dat er altijd nog wel een wens overblijft. Zo willen Janny en Sonja graag een insectenhotel om nog meer insecten aan te trekken. Als u het leuk vindt om een insectenhotel te bouwen of als vrijwilliger aan de slag wilt in de moestuin van Rhederoord, bent u van harte welkom. Als u zelf een soortgelijk project wilt starten, delen Janny en Sonja graag hun ervaring. Zij zijn bereikbaar via voedselbanktuindesteeg@gmail.com