Dinsdag 18 februari 2025 – een terugblik
Door Sterre Groeneweg
Op dinsdag 18 februari 2025 organiseerde sKBL in samenwerking met Heilien Tonckens de vijfde studiedag over stinzenflora, op de landgoederen De Nijenburg en Ter Coulster in Heiloo. Dit keer stond het sneeuwklokje (Galanthus) centraal, een geliefde voorjaarsbode die al eeuwenlang verbonden is met buitenplaatsen en historische tuinen. De studiedag bood een inspirerende mix van lezingen, veldexcursies en netwerkmomenten voor de ruim tachtig aanwezige eigenaren, beheerders, tuinbazen en vrijwilligers van KBL en onderzoekers van stinzenflora.
Een ochtend vol kennis en passie
De dag begon in de sfeervolle Witte Kerk te Heiloo, waar de deelnemers werden verwelkomd met koffie, thee en lekkers. De deelnemers was verzocht om hun mooiste sneeuwklokje mee te nemen. De ‘pronkklokken’ werden tijdens het ochtenddeel tentoongesteld op de kooromgang in de Witte Kerk.
Yvonne Molenaar, directeur van sKBL, opende de bijeenkomst en ging kort in op de waarde van de sneeuwklok als publiekstrekker voor de kastelen en buitenplaatsen. Zij wees in dit verband op de sKBL stinzenflora fotowedstrijd . Dagvoorzitter Heilien Tonckens, expert op het gebied van stinzenflora en groenontwerper, benadrukte in haar inleiding het belang van sneeuwklokjes voor de biodiversiteit en cultuurhistorie van buitenplaatsen.
De eerste spreker, Gerard van Buiten is hortulanus van de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht. Hij nam de aanwezigen mee in de fascinerende wereld van het sneeuwklokjesonderzoek, onder de noemer Roadmap to Galanthia. Hij besprak de genetische variatie binnen de Nederlandse sneeuwklokpopulaties en hoe deze zich door de eeuwen heen mogelijk hebben aangepast aan de lokale omstandigheden.
Daarna vertelde Nieteke Roeper-Mathijssen, sneeuwklokjesliefhebber, -verzamelaar en auteur van Bijgoed – Sneeuwklokjes op Texel, over de komst van de sneeuwklokjes naar Texel. Wat ooit begon als ‘bijgoed’ – een lucratieve bijverdienste voor boeren – heeft het eiland omgevormd tot een waar sneeuwklokjesparadijs. Jaarlijks organiseert zij in februari de sneeuwklokjesdagen, waarbij bezoekers langs de historische groeiplaatsen op Texel worden geleid.
Na een korte koffiepauze nam Wim Postema, voormalig biologisch bollenteler uit Wieringerwerf, het woord. Hij gaf een inkijkje in de wereld van de biologische teelt van stinzenflora en besprak de uitdagingen en mogelijkheden van het duurzaam vermeerderen van sneeuwklokjes. Postema benadrukte het belang van het behoud van genetische diversiteit binnen de soort.
Vanwege ziekte moest Gert-Jan van der Kolk helaas verstek laten gaan. Hij was voorheen tuinbaas op diverse Engelse buitenplaatsen en schreef samen met Hanneke van Dijk het eerste Nederlandstalige boek Sneeuwklokjes – over bloemen, galanthofielen en andere zaken (2003). Heilien Tonckens nam zijn verhaal voor haar rekening en deelde haar ervaringen tijdens de inspirerende sneeuwklokjesreizen naar Engeland, georganiseerd door Hanneke van Dijk. Ze vertelde onder andere over de beroemde sneeuwklokjesmarkt in Londen en de bezoeken aan botanische tuinen en buitenplaatsen met bijzondere collecties stinzenflora. Zo benoemde ze dat het grootste ‘verzendhuis van stinzenplanten’ zich in Schotland bevindt. Haar reisverhalen boden een unieke blik op de verspreiding en betekenis van sneeuwklokjes op de buitenplaatsen in relatie tot de galanthofilie (sneeuwklokjesgekte) in Engeland.
Op pad naar de sneeuwklokjes
Na een heerlijke lunch in de Witte Kerk, waar de deelnemers uitgebreid met elkaar in gesprek konden gaan én de meegebrachte sneeuwklokken werden bewonderd, vergeven én geruild, vertrok het gezelschap lopend naar Landgoed De Nijenburg. Onder begeleiding van gidsen van Natuurmonumenten maakten de deelnemers afwisselend een wandeling door het park op zoek naar sneeuwklokjes. Vrijwilligers van de Historische Vereniging Heiloo gaven een korte rondleiding door een deel van het historische landhuis en boden een inkijkje in de rijke geschiedenis van de buitenplaats en het originele poppenhuis.
Daarna ging de groep verder naar Landgoed Ter Coulster, waar een prachtige laan met statige bomen en twee imposante leeuwenbeelden de deelnemers verwelkomde. Langs de route bloeiden de sneeuwklokjes in overvloed. Tijdens de wandeling vertelden vrijwillige gidsen en de eigenaar van Ter Coulster over de geschiedenis van het oorspronkelijke kasteel, het landgoed en de ontwikkelingen van het park in de 19e eeuw. De rondleiding eindigde bij de historische theekoepel uit 1891, een sfeervolle plek om even op te warmen en te luisteren naar het stukje geschiedenis over het houten landhuis, dat hier ooit stond.
Een sfeervolle afsluiting
De dag werd afgesloten met een overdadige netwerkborrel op Betsy’s Hof, de monumentale stolpboerderij van de familie Van der Feer de Lille, eigenaar van Landgoed Ter Coulster. Hier konden deelnemers onder het genot van heerlijke hapjes en een drankje ervaringen uitwisselen en napraten over de dag. Voor de liefhebbers werd zelfs het exclusieve speciaalbier van Heiloo, het ‘Ter Coulster Dubbel’ en ‘Blond’ geschonken!
De studiedag bood een unieke combinatie van wetenschappelijke inzichten, historische context en praktijklessen. Het sneeuwklokje, ooit een bescheiden bolgewasje in de schaduw van grote buitenplaatsen, bewees op overtuigend wijze haar rol als vroegbloeier en blikvanger van de buitenplaats!
Uitsmijter
Voor een aantal deelnemers kreeg de studiedag nog een bijzonder vervolg, want een deel van de aanwezigen ging de volgende dag mee met de exclusieve sKBL-sneeuwklokjesexcursie naar Texel, onder leiding Nieteke Roeper en Heilien Tonckens. Ter afsluiting werd een bezoek gebracht aan huis Brakenstein, de enige bewaard gebleven buitenplaats op Texel.
Beelden door Yvonne Molenaar & Sterre Groeneweg