Veel mensen raken bij het zien van kasteel Ammersoyen te Ammerzoden gemakkelijk onder de indruk van haar monumentaliteit en stoerheid. Nu toevertrouwd aan de zorg van de stichting Geldersch Landschap & Kasteelen kent dit complex een eeuwenoude geschiedenis, die een aanvang neemt in 1325. In dat jaar geeft een lid van het geslacht Herlaar opdracht tot de bouw van een kasteel te Ammerzoden, althans dat tracht Alois van Doornmalen in dit onderzoek aan te tonen. Dit boek is een handelseditie van zijn onderzoek, waarop hij in 2017, na twintig jaar onderzoek, aan de Universiteit van Leiden promoveerde. Ammersoyen heeft de tand des tijds uitzonderlijk goed doorstaan. Stond het geregeld in de vuurlinies tijdens oorlogen en twisten en wist het zelfs een brand te doorstaan, altijd bleef dit kasteel overeind, zelfs tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen het wel zwaar gehavend werd maar niet totaal verwoest.
Kasteel Ammersoyen voldoet volledig aan de verwachting die men van een dergelijk gebouw heeft; een vierkant gebouw met op iedere hoek een ronde toren die met uienbollen of puntdaken is bekroond. Dit boek handelt over de vraag wie nu de bouwheer van dit indrukwekkende kasteel is geweest. Veel wijst in de richting van het geslacht Herlaar, die traditioneel veel bezit hadden in het Rivierengebied en voldoende kapitaalkrachtig waren om een dergelijke omvangrijke bouw te kunnen financieren. Om op deze vraag een gefundeerd antwoord te krijgen, geeft Van Doornmalen eerst een uitgebreide en lezenswaardige inleiding over de edelen die tussen 1075 en 1400 het in onze gewesten voor zeggen hadden. Vervolgens behandelt hij het geslacht Herlaar, waar zij vandaan kwamen, hoe zij hun positie verwierven en op welke wijze zij door huwelijken hun land- en huizenbezit wisten te vergroten. Hierbij komen vele telgen van dit geslacht aan bod. Interessant is de reconstructie die de auteur maakt van de vele bezittingen van dit geslacht in het Rivierengebied bezat.
Voor kasteelliefhebbers is het hoofdstuk over de vele huizen (kastelen) van de Herlaars, en het stuk dat handelt over de bouwgeschiedenis van Ammersoyen, aantrekkelijk. Dit onderdeel begint met een inleidende uitleg over de verschillen tussen een kasteel, burcht en slot. Tot het huizenbezit behoorde objecten in het gehucht Herlaar, Ameide, Zuilichem, Ochten en andere kastelen en uithoven. Ondanks de vroege tijd waarop Van Doornmalen zijn onderzoek richt, biedt dit boek veel verrijkende informatie over de Herlaars, kastelenbouw tijdens de middeleeuwen, landbezit en verdeling van rechten tussen wereldlijke en kerkelijke machthebbers, etc. RD
De Herlaars in het Midden-Nederlands rivierengebied ca. 1075-1400 is verschenen bij Uitgeverij Verloren. Het is een paperbackuitgave, die voorzien is van talrijke overzichtelijke tabellen, tekeningen van kastelen en foto’s van wapenzegels. Het boek telt 439 pagina’s.
Alois van Doornmalen, De Herlaars in het Midden-Nederlands rivierengebied ca. 1075-1400, Hilversum 2019.
ISBN 978 90 8704 727 6Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â
Prijs: € 39,-