Category:

Anthony Lisman & Jeroen van de Water (foto’s), Een buitenplaats in detail. VreedenHoff aan de Vecht, Amsterdam 2017

Dit is binnen de Nederlandse buitenplaatsenliteratuur werkelijk een uniek boek! Het is de meest gedetailleerde bouwkundige beschrijving van een buitenplaats die ik ooit in handen had. Het betreft een boek over de aan de Vecht gelegen buitenplaats VreedenHoff waarbij de auteur, tevens bewoner van het huis, ieder detail van het ex- en interieur de volle aandacht geeft in beschrijvingen en met heldere foto’s

Na een korte inleiding vangt het boek aan met een beschrijving van het grote inrijhek voor het huis. Dit 18^de-eeuwse hek is in ons land onbetwist het mooiste in zijn soort en diende ooit als een soort visitekaartje van de toenmalige eigenaar Pieter Trip. Hij bezat in Zweden grote belangen in ijzermijnen. Met dit hek liet hij alle passanten niet alleen zijn welvaart zien, ook maakte hij duidelijk wat men met ijzer kon vervaardigen. Hij liet de buitenplaats rond 1750 ingrijpend verbouwen en was de naamgever van VreedenHoff. Van die verbouwing zijn veel details bewaard gebleven. Naast uitgebreide beschrijvingen van het exterieur, zijn ook uitputtende beschrijvingen opgenomen van de interieurs, gangen, trappen, zolder en souterrain op Vreedenhoff. Alle decoraties en interieuronderdelen krijgen hierbij minutieus aandacht. Zo verwerft de lezer veel kennis over al het houtsnijwerk, stuccoversieringen en andere decoratieve elementen, wie ze maakte en hoelang ze al in het huis zijn. De behoefte om uitputtend en nauwkeurig te willen zijn is er ook de reden van dat zelfs de in het huis aanwezige sanitaire ruimtes met alle daar te vinden haakjes, wc-rolhouders en trekkers zijn gefotografeerd en beschreven.

Dit boek is niet alleen een uitstekende documentatie van VreedenHoff. Ieder die een buitenplaats of monumentaal pand moet verbouwen kan in dit boek inspiratie en voorbeelden te over vinden. Ook het zelden in beeld gebrachte hang- en sluitwerk krijgt in dit boek aandacht. Alle espagnoletten, deurkrukken, deurscharnieren, handvatten en wat dies meer, zijn hiermee beschikbaar voor restauratoren, eigenaren of liefhebbers.

In zijn voorwoord schrijft interieurhistoricus Eloy Koldeweij terecht dat VreedenHoff dankzij de gepassioneerde betrokkenheid van Anthony Lisman tot de voorbeeldig onderhouden en uitstekend bewaarde buitenplaatsen van Nederland behoort. Hij en alle voorgaande eigenaren hebben deze oude buitenplaats voor ons bewaard en voor hen die na ons komen. Dit boek maakt ons deelgenoot van die energie. Dankzij hen kunnen wij nog altijd genieten van een zeer nauwkeurig onderhouden historisch ensemble waarvan er slechts weinige in ons land te vinden zijn. Mocht u overigens meer over de geschiedenis van deze buitenplaats willen lezen, verwijs ik u graag naar een boek van Anthony Lisman over VreedenHoff dat in 1999 bij Uitgevrij Verloren is verschenen. RD

Een buitenplaats in detail. VreedenHof aan de Vecht, verscheen bij de cultuurhistorische Uitgeverij Stokerkade. Het is een gebonden uitgave en telt 288 pagina’s. Het boek telt honderden uitstekende kleurenfoto’s van Jeroen van de Water.

ISBN 978 907 915 6375 Prijs: € 29,50

Comments closed

Thelma Egberts & Otto Kalkhoven, Heerlijk in de Slangenburg. Leven, eten en gastvrijheid op het Achterhoekse platteland, Wehl 2017

De Slangenburg is een van de buitenplaatsen die onderdeel uitmaakt van de buitenplaatsen en landgoederen die tot het bezit van Staatsbosbeheer behoren naast onder andere Elswout te Overveen en Kasteel Groeneveld te Baarn. De Slangenburg is nu in gebruik als gastenhuis van de nabij gelegen Benedictijner Willibrordusabdij.

De auteur/journaliste Thelma Egberts besteedt in haar boek uitgebreid aandacht aan talrijke andere gastvrije initiatieven in de directe omgeving van deze eeuwenoude Achterhoekse buitenplaats. Dit levert een afwisselend beeld op van zeer uiteenlopende (ambachtelijke) ondernemers en initiatieven. Het boek vangt aan op het kasteel met een interview met Ans Helmink. Zij is de kokkin van het gastenverblijf waar zij al ruim 25 jaar de warme middagmaaltijd op de Slangenburg kookt, soms wel voor ruim veertig gasten. Haar credo is dat goede (smakelijke) gerechten vriendschappen bevorderen. Voorts aandacht voor de vrijwillige molenaar Leo Luttikholt van de Benninkmolen, de eigenaren van landhuis Westhoeve en hun Hereford koeien, Marty en Ingrid Menkhorst met hun vrije uitloop kippen en vele anderen. Bij alle portretten worden telkens adressen gegeven want naast het inkopen van veelal biologische producten, zijn er nogal wat bed & breakfast mogelijkheden in deze streek. Ook bevat het boek talrijke recepten voor het bereiden van allerhande schotels en gerechten met streekproducten.

Allen in dit boek beschreven personen ademen evenwichtigheid en verbondenheid met hun streek uit. Daar hoort men thuis en men is er trots op er deel van uit te maken. Dat is bijzonder en aantrekkelijke tegelijk. Een leuk boek om in de auto te bewaren voor het geval u eens door de Achterhoek rijdt waar zoveel te beleven valt op gebied van KBL. RD

Heerlijk in de Slangenburg. Leven, eten en gastvrijheid op het Achterhoekse platteland, is een in eigen beheer uitgegeven gebonden boek dat 1114 pagina’s telt. Zie ook http://www.heerlijkindeslangenburg.nl/

ISBN 978 9082652703 Prijs: € 22,50

Comments closed

Marycke Naber, De mooiste landgoedwandelingen in Salland. 12 rondwandelingen van 10 – 15 km, Houten 2017

Op de achterflap van dit aardige wandelgidsje is terecht te lezen dat landgoederen onovertroffen wandelparadijzen zijn, die bovendien in ieder jaargetijde te bezoeken zijn, waar altijd wat te beleven valt en waar eeuwenoude monumentale gebouwen en uiteenlopende landschapsvormen elkaar afwisselen. Deze wandelgids bevat twaalf wandelingen in Salland. Alle nemen gemiddeld anderhalf tot twee uur in beslag. Met name in Salland bevinden zich talrijke landgoederen in de buurt van de rivieren de IJssel, Regge en Vecht. Leuk is dat de gids niet enkel informeert over wat er allemaal te zien is, het bevat ook enige interviews met landgoedeigenaren.

Zelf ontwikkelde de auteur, na het lopen van het Pieterpad een ware passie voor het wandelen. Haar passie leverde tot op heden acht wandelgidsen en twee fietsgidsen op. Vanwege haar uiteenlopende professionele achtergrond (zij is beeldend kunstenaar, fotograaf en werkt bij de Beeldbank van het Historisch Centrum Overijssel) ontstaat een interessante mix van informatie, beeld en artistieke inzichten. Dit maakt deze gids zo aantrekkelijk. De wandelingen voeren naar/langs Windesheim, Heino, Zwolle, Ommen, Haarle, Diepenveen, Olst, Dalfsen, Hoonhorst, Vilsteren, Laag Zuthem en Berkum.

Het boekje verscheen bij Uitgeverij Gegarandeerd onregelmatig dat zich specialiseert in de uitgaven van thematische wandelingen. In een eerdere nieuwsbrief besteedden wij aandacht aan een wandelrouteboekje getiteld Te gek om los te lopen. Het bevat wandelingen over terreinen van psychiatrische klinieken. Een deel daarvan is gevestigd op historische buitenplaatsen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen veelvuldig figureren in de vele uiteenlopende wandelingen van deze uitgeverij. Een bezoek aan de website www.gegarandeerdonregelmatig.nl is dan ook voor wandelende liefhebbers van KBL een aanrader. Zelf kreeg ik wel zin om eens rond Dalfsen of Heino te gaan wandelen. RD

Comments closed

Cora Hollema & Pieternel Kouwenhoven, Thérèse Schwartze Painting for a living, Amsterdam 2015

Alhoewel dit boek al verscheen in 2015, meld ik het hier omdat het onderwerp indirect gerelateerd is aan historische buitenplaatsen. De schilderes Thérèse Schwartze werd in Amsterdam geboren. Haar beide ouders waren Duits. Zij leerde het vak van haar vader die ook kunstschilder was. Hij moedigde haar aan om door middel van het schilderen haar onafhankelijkheid te veroveren. Ook dwong hij haar tot perfectie. Daarmee verwierf zij een uitzonderlijke positie in een tijd waarin het vrouwen niet was gegeven zich als een professional zelfstandig te vestigen. De hoge kwaliteit van haar werken deden de rest en algemeen werd zij gezien als een begenadigd portrettist. Zelf woonde Schwartze het grootste deel van haar leven in Amsterdam. Daar bezat zij aan de Prinsengracht haar eigen huis met boven een prachtig atelier. Door vele opdrachten werd zij zeer rijk. In haar atelier portretteerde zij vele Amsterdamse en Nederlandse elite en adel.

Helaas besteedt de auteur in deze interessante studie geen aandacht aan de buitens die het bezit zijn geweest van de opdrachtgevers van Schwartze. Talrijke personen die Schwartze portretteerde, stammen uit families met buitenplaatsen of villa’s. Wie precies waren haar klanten, wie bewoonde welke buitenplaatsen, wat was hun positie en op grond van welke afwegingen lieten zij zich portretteren? Overigens schilderde Schwartze ook talrijke leden van de koninklijke familie. Een eerste opdracht van koningin Emma met de eenjarige Wilhelmina betekende haar doorbraak als society schilderes.

Het zou interessant zijn als kunsthistorici zich meer zouden realiseren dat portretten representatieve beslissingen waren, al dan niet bedoeld om er een stadshuis of buiten mee te kunnen versieren. Onderzoek naar portretten in relatie met KBL kan veel meer informatie opleveren dan tot op heden het geval is. Wellicht dat kunsthistoricus Cora Hollema in vervolgonderzoek ook aan dit aspect eens wat aandacht gaat besteden Dat zou welkom zijn. RD

Thérèse Schwartze Painting for a living is een gebonden (en genummerde) Engelstalige uitgave in eigen beheer van de auteurs. Het boek bevat vele prachtige afbeeldingen en telt 186 pag.

ISBN 978 90 824064 05 Prijs: € 60,-. Te bestellen bij corahollema@kpnplanet.nl

Lees ook het artikel van Cora Hollema over Schwartze op Soestdijk

Comments closed

Ko van Geemert, Van Heemstra Friese adel, Gorredijk 2017

Aanvankelijk kwam ik niet zo op gang in dit boek dat wat wijd- en uiteenlopend ingaat op de adellijke Friese families Van Heemstra en Sixma van Heemstra. Het kostte mij moeite om de verhaallijn te vinden. Doorlezende kwam dit wel en vond ik het boek steeds informatiever en geestiger worden. Vooral de laatste hoofdstukken waarin oude en jonge Van Heemstra’s worden geïnterviewd bevatten aardige anekdotes en verhalen. Verwacht in dit boek overigens geen uitputtende familiebeschrijving. Het tracht eerder een antwoord te geven op de vragen wat het betekent om een Van Heemstra en van adel te zijn.

De eerste hoofdstukken handelen over Friesland waar zij hun vooraanstaande positie verwerven die in latere tijden zou leiden tot uiteenlopend maatschappelijk engagement. Niet alles is rozengeur en maneschijn. Neem het verhaal van Frans van Heemstra. Hij meent na 1945 zelf het recht in hand te kunnen nemen om samen met enige trawanten met collaborateurs en meelopers af te mogen rekenen. Aanslagen worden gepleegd, sommige met dodelijke afloop, en zijn straf is later niet vrij van klassenjustitie. De familie is zwaar gereformeerd en zeer Oranjegezind. Menigeen was of is bestuurlijk of juridisch actief en sommigen werkten voor het Koninklijk Huis. Soms ontkom je niet aan het in adellijke kringen voorkomende gebruik om over een in de 18de eeuw overleden tante te spreken alsof zij nog maar net is gepasseerd en dat zij zeer wordt gemist. Alle familie, hoe ver ook, is en blijft familie. Kennis van de eigen herkomst verschaft een voorsprong in het maatschappelijk functioneren. Het geeft statuur, aanzien én continuïteit. De Van Heemstra’s koesteren de familieband.

De auteur is duidelijk zelf niet van adellijke huize en zijn Amsterdamse achtergrond is soms een verademing. Ook koketteert hij niet met zijn onderwerp noch is hij erg onder de indruk van het adellijke. Dat maakt dit boek ook leesbaar. Hij benadert de familie dan weer journalistiek, dan weer werkt hij vanuit historisch onderzoek. Het wat op zichzelf staande vijfde hoofdstuk is daar een voorbeeld van. Aan de hand van de letters a (adel) t/m. z (zegelring) komen allerlei relevante onderwerpen aan bod. Het levert een even interessante als toevallige opsomming van zaken op. Talrijke familieverhalen passeren de revue en natuurlijk krijgt Audrey Hepburn de nodige aandacht net als de aan de familie door huwelijk verwante Mata Hari oftewel Margaretha Geertruide van Zelle. Audrey Hepburns moeder was Ella barones van Heemstra die tot haar scheiding gehuwd was met Joseph V.A. Hepburn-Ruston. Al met al wel een boek dat ik met genoegen las. Een samenhangende stamboom, al was het enkel van de beschrevenen, zou voor de lezer wel prettig zijn geweest. RD.

Van Heemstra Friese adel is een paperback en bevat 192 pagina’s. Het boek is voorzien van zwart/wit foto’s en hier en daar zijn gefragmenteerde stambomen opgenomen. De uitgever is Bornmeer te Gorredijk

ISBN 978 90 5615 418 9 Prijs: € 19,90

Comments closed

Robert Ellenkamp, Oorlog op de Wiersse, Doetinchem 2017

Op vele buitenplaatsen hebben zich tijdens de laatste Wereldoorlog schrikbarende voorvallen en omstandigheden voorgedaan. Al in mei 1940 confisqueerden de Duitsers veel buitenplaatsen vanwege hun afgezonderde, vrije ligging. Dit maakte deze plekken ideaal als opleidingsinstituut of om spionageactiviteiten te kunnen bedrijven. Ook de latere aanleg van de Atlantikwall heeft veel schade berokkend aan buitenplaatsen in Holland en Zeeland. Deze verdedigingsgordel moest ons land vrijwaren van een mogelijke geallieerde inval via de Noordzee en werd zonder enig ontzag voor mens of eeuwenoud erfgoed aangelegd.

In Den Haag betrok Seyss Inquart Clingendael dat tegelijk ging dienen als een militair hoofdkwartier compleet met schuilkelders, bunkers en wachtposten. Minder bekend is dat hij De Wiersse in Vorden vorderde als zijn persoonlijke buitenverblijf. Hij was vanaf het begin van de oorlog Hitlers vertegenwoordiger in ons land. Na de oorlog is hij hiervoor met de dood veroordeeld. In de provincies werd hij door bestuurlijke gezanten of Beauftragten vertegenwoordigd. In Gelderland was dit Emil Schneider. Samen met Seyss Inquart en een derde figuur bracht Schneider in de zomer van 1943 een bezoek aan De Wiersse om het als buiten van Seyss Inquart in gebruik te gaan nemen. Uiteindelijk liep dit anders want niet Seyss Inquart maar Schneider ging er jagen en partijen geven. Ook verscheen hij er vaak met vrouw en kind om bij hun vertrek spullen en kinderspeelgoed in zijn dienstauto mee te nemen.

Van dit alles hield Gerrit Jan Kok een dagboek bij. In ruil voor vrije woning en het eigen gebruik van grond, hield hij het (onbetaalde) toezicht op De Wiersse. Uit een zekere angst om naderhand ter verantwoording te zullen worden geroepen voor de vernielingen, plunderingen en diefstallen maakte hij aantekeningen. Hier kwam nog bij dat De Wiersse het bezit was van Alice de Stuers die gehuwd was met de Engelse officier William Edward Gatacre. Haar vader Victor de Stuers was de eerste Nederlandse cultuurminister na zijn publicatie van het beroemd geworden pamflet Holland op z’n smalst. Daarin hekelde hij het wanbeleid van de overheid ten aanzien van cultuur- en erfgoedbehoud. Tevens was hij een verwoed kunstverzamelaar en door zijn toedoen zijn talrijke belangrijke kunstvoorwerpen voor Nederland bewaard gebleven. Zelf verzamelde hij ook kunst en dit zorgde ervoor dat er op De Wiersse vele kunstvoorwerpen waren, die slechts ten dele in veiligheid waren gebracht.

Kok beschrijft wat hij meemaakt, hoe de Duitsers zich gedroegen en misdroegen, welke militaire gebeurtenissen plaatsvonden en vooral ook over wat er werd gestolen, beschadigd of vernield. Dit bijzondere ooggetuigenverslag geeft de lezer een insidersverslag van alles wat tijdens en na de oorlog op De Wiersse is gebeurd. Wonder boven wonder is het buiten niet verwoest noch volledig geplunderd al waren de laatste dagen van de oorlog hier zeer spannend. RD

Oorlog op de Wiersse is een gebonden uitgave en telt 132 pagina. Het boek is verlucht met talrijke foto’s uit de oorlogstijd. Het boek is te bestellen via www.omkijkpunt.nl

ISBN 978 9082674 60 6. Prijs € 24,95.

Comments closed

Hein van Beek & Menno Haanstra (red) Jachthuis Sint Hubertus – En andere monumentale objecten in Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Zwolle 2017

Dit net bij WBooks verschenen boekje is bijna te gebruiken als een soort rondleiding door Jachthuis St. Hubertus. Het gaat in op de redenen en achtergronden die met de bouw van dit buitenhuis van Helene en Anton Kröller-Müller samenhangen. Het huis behoort tot de allerlaatste groep buitenplaatsen die door de Staat der Nederlanden als gave historische buitenplaatsen worden gezien en daarom beschermd zijn. Ons land telt nog altijd 552 van zulke buitenplaatsen. Alhoewel de term jachthuis bij de aanvang van de bouw eigenlijk niet zo van toepassing was (Anton Müller ging pas op latere leeftijd jagen) moest het huis vooral rust, natuur- en buitengenoegens gaan verschaffen aan haar eigenaren, die in Wassenaar de historische buitenplaats Groot Haesenbroek bewoonden.

Helene Kröller-Mülller was zeer actief betrokken bij de bouw en bemoeide zich met van alles. Dit leidde uiteindelijk tot een slaande ruzie met bouwheer Hendrik Petrus Berlage. Deze architect was eerder op exclusieve basis en met een astronomisch salaris door het echtpaar in de arm genomen om allerlei te kunnen realiseren. Op het ruim 6.000 hectare tellende Veluwse landgoed ontwierp Berlage een buitenplaats die in artistiek opzicht leunt op de Engelse landhuisarchitectuur. Daar past de 35 meter hoge toren goed in en hoog boven in die toren gebruikte Helene graag thee met haar vriendinnen. Er was een lift, al werd het bedienend personeel geacht de thee via de trap aan te leveren. Lang ging de samenwerking goed al ergerde Berlage zich aan de vergaande bemoeizucht van zijn opdrachtgeefster. Hierbij komst dat hij bepaald geen flexibele natuur bezat. De samenwerking knapte op het moment dat Helene eiste dat haar zitkamer moest worden voorzien van een erker zodat zij beter zicht zou hebben op de bij het huis gelegen spiegelvijver. Na het vertrek van Berlage kreeg architect Henry van de Velde de opdracht om het gebouw af te maken. Enige jaren eerder, bij de bouw van De Wittenburg te Wassenaar voor het echtpaar Speelman deed zich overigens precies hetzelfde voor. Hier bezorgde dit echtpaar architect Van Nieukerken slapeloze nachten met overeenkomend gedrag en ook daar liepen de ruzies tussen de opdrachtgevers en architect hoog op.

Voor zijn vertrek had Berlage al veel gedaan. Hij ontwierp niet alleen het gebouw, ook de meubelen, klokken, bestek en talrijke andere gebruiksvoorwerpen zijn door hem vormgegeven. Het informatieve boekje biedt veel aardige feiten en weetjes. Een daarvan is dat Helene Kröller-Müller een hekel had aan grote ontvangsten en diners. Om die reden konden slechts zes gasten aan de eettafel in het jachthuis zitten. Ook werd speciaal voor haar een stoel ontworpen waardoor haar bezoekers minder snel zouden zien dat zij een klein postuur bezat. Het boekje lezende krijg je zin om (weer eens) een bezoek te brengen aan dit hoogtepunt van 20ste-eeuwse buitenplaatsarchitectuur. RD

Jachthuis Sint Hubertus – En andere monumentale objecten in Heet Nationale Park De Hoge Veluwe is een gebonden uitgave en verscheen onlangs bij W Books te Zwolle. Het telt 96 pagina’s en is voorzien van vele uitstekende foto’s.

ISBN 978 9462 580 61. Prijs: € 14,95

Comments closed

Isabel van Boetzelaer, Oorlogsouders. Een familiekroniek over goed en fout in twee adellijke families, Meppel 2017

Het verhaal van Isabel van Boetzelaer speelt zich ten dele af in een décor van Duitse en Nederlandse kastelen en buitenplaatsen. Zij zijn tegelijk een vanzelfsprekende als onbenoemde ambiance van nare en vaak gruwelijke oorlogsverhalen. Van Boetzelaer schreef haar boek ook om zich te ontdoen van jeugdfrustraties. Zij is namelijk een kind van een foute vader en een Duitse moeder. De combinatie fout en Duits was in ons land na 1945 bepaald onplezierig. Vader Willem baron van Boetzelaer maakte in de jaren dertig een keuze voor een verkeerd sociaal milieu dat de weg plaveide om zich aan te sluiten bij de Waffen-SS. Zijn al te beschermde jeugd kan bij deze verkeerde afwegingen een rol hebben gespeeld. Ondanks zijn matige fysieke kracht belandde hij toch aan het Russische Oostfront waar hij de meest gruwelijke dingen beleefde. Na gewond te zijn geraakt, wordt hij midden in de oorlog en op 23-jarige leeftijd, hoofd van een speciaal rechercheteam in Den Haag. Hij moest roofovervallen opsporen en voorkomen. Vaak was dit echter werk van het verzet. Het fanatiek geleidde team wist echter regelmatig verzetsfiguren op te pakken en dwong hen door middel van martelingen bekentenissen af. Het kleine en succesvolle opsporingsteam droeg de naam Van Boetzelaer. Overigens was Willems stiefbroer de verzetsstrijder Wiete Rengers Hora Siccama. Hij was in 1944 te Putten betrokken bij een aanslag op enige willekeurige Duitse officieren. Deze mislukte aanslag zou kort daarop een dramatisch gevolg hebben voor de mannelijke inwoners van Putten. Wiete werd gepakt en zou later tijdens een vlucht worden neergeschoten waarna hij stierf.

De auteur behandelt in deze familiekroniek naast het leven van haar Nederlandse vader en diens familie ook die van haar Duitse moeder. In haar adellijke familie leefde veel ressentiment jegens de nazi’s en deze familie was in de verte ook betrokken bij de aanslag op Hitler. Beide ouders beleefden jeugdjaren op kastelen en buitenplaatsen. Voor moeder was dat het in Oost-Duitsland gelegen kasteel Schochwitz terwijl haar vader banden had met Ampsen en de buitenplaats Boschveld bij Oosterbeek. Dat goed vormde tot 1936 een geheel met het naastgelegen Mariëndael.

Het boek maakt indruk vanwege de analytische, nuchtere en eerlijke beschrijvingen van de ouderlijke karakters en hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zelf kende Van Boetzelaer vanwege diezelfde ouders een jeugd waarin zij voortdurend werd afgewezen, uitgesloten en vaak te maken had met onuitgesproken emoties of niet nader verklaarde besluiten. Hierdoor belandde zij in een isolement en was een onbezorgde jeugd voor haar niet weggelegd. Ze trekt conclusies en haar eerlijke, weinig sentimentele verhaal verdient eigenlijk enkel respect. Ik las het boek in een ruk uit. RD

Oorlogsouders. Een familiekroniek over goed en fout in twee adellijke families, Meppel 2017 telt 320 pagina’s en is voorzien van tientallen familiefoto’s. Deze paperback verscheen dit jaar bij JUST Publishers.

ISBN 978 9089 750 181. Prijs: € 19,95

Comments closed

Ullla Houkjaer, Tin-Glazed Earthenware from the Netherlands, France & Germany 1600-1800. Catalogue of the collection Designmuseum Danmark 2016, Kopenhagen 2016

Alhoewel het onderwerp van dit boek kastelen en buitenplaatsen minder raakt, besteed ik toch aandacht aan de publicatie van de collectiecatalogus van het Designmuseum Kopenhagen. Het is niet zonder belang dat meer aandacht wordt besteed aan porselein en aardewerk dat in ons land is geproduceerd. Met meer publieke belangstelling is hun voortbestaan gediend. Aardewerk en porselein werd ooit algemeen gebruikt maar ook verzameld. Met omvangrijke collecties werden in stadshuizen of op buitenplaatsen porselein/aardewerkkabinetten ingericht waarvan op buitenplaatsen en in sommige historische huizen nog enkele voorbeelden bewaard zijn gebleven zoals Kasteel Keukenhof te Lisse, Stichting De Loet in Den Bosch en De Cannenburch te Vaassen. Tijdens de 17^de eeuw werd Delfts blauw ook wel op tuinmuren geplaatst en dan voorzien van kleurrijke planten. Zo herplaatste Paleis het Loo vorig jaar een serie van 45 bij de Koninklijke Tichelaar geproduceerde monumentale replica’s van Delfts blauwe tuinvazen. Zulke vazen waren hier ten tijde van koningin Mary Stuart II ook aanwezig. Deze koningin geldt als een groot tuinliefhebster. Het verbluffende effect laat niet na ook nu nog vele bezoekers te imponeren.

Zelden wordt in het buitenland aandacht besteed aan in Nederland geproduceerd aardewerk. In haar inleiding merkt auteur Ulla Joukjaen op dat geglazuurd aardewerk zeer verweven is met de Europese cultuurgeschiedenis. Voor de porseleinproductie hier op gang kwam, werden vooral aardewerken gebruiksvormen gemaakt. Die productie beleefde rond 1700 zijn hoogtepunt. Toen waren op meer dan 300 plekken in Europa aardewerkproducenten actief. Toen veel porselein uit het Verre Oosten hier werd ingevoerd en Johann Friedrich Böttger in Meissen het eerste Europese porselein wist te produceren, nam de betekenis van het brozere aardewerk snel af. Porselein is nu eenmaal sterker en minder kwetsbaar dan aardewerk.

De catalogus focust op de aardewerkproductie in Frankrijk, Duitsland en Nederland die in het Deense Designmuseum voorhanden is. De collectie is in 125 jaar bijeen gebracht en bestaat uit vele objecten uit die landen. De inleiding behandelt de wijze waarop er werd geproduceerd, welke vormen er waren en waar die vormen vandaan kwamen. Ook beschildering en type van decoreren krijgen aandacht. Interessant is het stuk over de wijze waarop aardwerk in Europa werd gedistribueerd. Voor liefhebbers van Delfts aardewerk is dit boek een must have. Er zijn rond de 250 Delftse voorwerpen in beschreven en meestal werd niet eerder over die objecten gepubliceerd. RD.

Tin-Glazed Earthenware from the Netherlands, France & Germany 1600-1800. Catalogue of the collection Designmuseum Danmark 2016 verscheen bij Museum Tuscalanum Press in 2016. Het telt 416 pagina’s en is rijk voorzien van kleurenafbeeldingen.

ISBN 978 8790 786 595. Prijs: € 71,- Het boek is te bestellen bij Gazelle Book Services Ltd (sales@gazellebooks.co.uk)

Comments closed

D.H. Van Wegen (red), De Hollandse porseleinroute, Loosdrecht 2017

Stichting Hollands Porselein publiceerde recent een bewerkte en aangevulde herdruk van een artikel uit 2004 over de opkomst en verspreiding van Europees porselein. In ons land is slechts een korte periode porselein geproduceerd en wel tussen 1760 en 1810. De hier gemaakte objecten waren van hoge kwaliteit en er werd op grote schaal geproduceerd. Het lukte de producenten echter niet of nauwelijks om deze producten op een rendabele wijze aan de man te brengen. De Hollandse porseleinproductie begon in Weesp, ging over naar Loosdrecht en eindigde in Oud- en Nieuwer-Amstel. In diezelfde periode werd ook in Den Haag porselein gemaakt.

Het boekje biedt aardige informatie over deze productieperiode. Zo wordt de lezer duidelijk wat porselein is en hoe het productieproces hier bij ons op gang kwam. Dat initiatief lag bij een Amsterdamse koopman. Hij begon, samen met enige Britten, bij Weesp een fabriekje. Vanwege hun faillissement moesten zij echter al spoedig stoppen waarna Bertrand Philip Sigismund Albrecht graaf van Gronsveld Diepenbroick Impel het bedrijf aankocht. Als gewezen diplomaat in Berlijn wist hij hoe het Pruisische hof en alle andere Koninklijke hoven in Duitsland volledig in de ban waren geraakt van een porseleingekte. Ook hij koos Weesp als vestigingsstad vanwege het nabijgelegen Amsterdam met zijn grote afzetmarkt. Weldra startte ook in Loosdrecht een porseleinfabriek. Hier was dominee Johannes de Mol initiatiefnemer. Zijn achternaam werd benut als merknaam voor Loosdrechts porselein: M.O.L. Dit stond voor Manufacture Oud-Loosdrecht. Verder worden in het boekje ook de Haagse en ouder-Amstelproducten behandeld.

In onze tijd is het nodige Loosdrechts porselein te bezichtigen op Kasteel-Museum Sypesteyn te Loosdrecht. Ook tonen Kasteel Duivenvoorde te Voorschoten, het Keramiekmuseum Princessehof (Leeuwarden) en het Haags Gemeentemuseum veel porseleinen voorwerpen uit deze verschillende productielijnen in hun permanente opstellingen. RD

De Hollandse porseleinroute telt 30 pagina’s en wordt door de Stichting gratis ter beschikking gesteld aan openbare instellingen die Hollands porselein tentoonstellen. Daar verkoopt men het boekje à € 6,50 waarna dit bedrag ten goede komt van de verkopende instelling. De Stichting Hollands Porselein staat onder bescherming van Mr. E. Veder-Smit, die binnen onze stichting de Ithakaprijs en -stipendium mogelijk maakt. Zie ook: www.stichtinghollandsporselein.nl

ISBN 978 9090 302 928 Prijs: € 6,50. Ook bij Rob Labadie (penningmeester van de stichting) is het boekje te bestellen: r.labadie@live.com

Comments closed