Category:

Kinderboek

Schrijvers van de Ronde Tafel, Verborgen verhalen van Gelderse kastelen en buitenplaatsen, Zutphen / Wijk bij Duurstede 2018

Ter gelegenheid van de Dag van het Kasteel 2018 heeft de Nederlandse Kastelenstichting een kinderboek laten samenstellen door het schrijverscollectief Schrijvers van de Ronde Tafel. Verhalen die de werkelijkheid van het leven op de buitenplaats of het kasteel door de eeuwen heen zichtbaar maken aan de hand van de avonturen van een kind.

Mooie verhalen, die de kinderen de verbinding laat leggen tussen de geschiedenis van een landgoed en de hedendaagse situatie, zoals bijvoorbeeld op landgoed Klarenbeek waar nog steeds de familie Krepel woont, nazaten van de Krepel uit het verhaal Het konijn van Klarenbeek (1890).

De verhalen spelen op IJsselvliedt, Kasteel Vorden, Huis Empe, De Zwaluwenburg, Kasteel Bronkhorst, ‘t Barebos en de Essenburgh, Landgoed Klarenbeek, ‘t Suideras en Schouwenburg.

Niet alle plaatsen zijn zomaar te bezoeken, maar als je na het lezen van de verhalen nieuwsgierig bent geworden, is een bezoek op de Dag van het Kasteel in 2019 misschien wel mogelijk.

Verborgen verhalen van Gelderse kastelen en buitenplaatsen is een gebonden uitgave van GelderBoek Uitgevers en de Nederlandse kastelenstichting. Het telt negen verhalen en bevat leuke illustraties van Paul Oole. Het boek kost € 10,- ex. verzendkosten en is te bestellen bij de Nederlandse Kastelenstichting via info@kastelen.nl

Comments closed

Katrien de Vos-Reesink (eindred), Limburgse Kasteellandschappen in verandering, Utrecht 2018

Bij Uitgeverij Matrijs verscheen een boek over Limburgse kastelen en de vele veranderingen in het landschap waarmee zij te maken kregen. Of er sprake is van een serie laat ik even in het midden, maar de Stichting Limburgse Kastelen publiceerde in 2005 een boek over de bouw- en bewoningsgeschiedenis van 265 Limburgse kastelen. In 2013 zag een boek het licht dat ingaat op de cultuurhistorische relatie tussen kastelen en het omringende landschap. Dit net uitgegeven boek besteedt vooral aandacht aan de gevolgen voor kastelen bij de grote maatschappelijke en economische ontwikkelingen in Limburg. De wijzigende infrastructuur was en is helaas nog overal in Nederland van invloed op de uitleg en beleving van onze monumentale kastelen en historische buitenplaatsen.

Zes auteurs laten in dit boek hun licht schijnen op uiteenlopende infrastructurele onderwerpen rond Limburgse kastelen, die door hen naar Vlaams voorbeeld, steevast kasteeldomeinen worden genoemd. Noemt men in Holland een historisch buitenhuis met zijn daarmee onlosmakelijk verbonden park en bos een buitenplaats, zo duidt men in Vlaanderen met het begrip kasteeldomein alles aan (pleasure grounds, pachtboerderijen, bosgebieden, etc.) dat gezamenlijk het grondgebied of domein van een kasteel vormt.

Voor deze korte signalering, kan ik het beste de artikelen van de zes auteurs hier opsommen. Daarmee weet u wat u in dit boek te weten kunt komen. Ben Taken en Katrien de Vos bijten het spits af door een tijdreis te maken door het dal van de Geleenbeek met zijn vele infrastructurele wijzigingen. Spoorlijnen voor personen en goederen en grondstoffen (steenkool) en talloze snelwegen werden hier aangelegd tussen de veertien kasteeldomeinen die hier lagen. Hierna geeft Katrien de Vos een beschrijving van de ontwikkeling van het grondbezit van enige Limburgse kastelen. Frans Houben gaat in op de teloorgang van kasteeldomeinen door verstedelijking rond Venlo en Tegelen. Kasteeltje Hattem krijgt een apart hoofdstuk van de hand van Ben Taken. Theo Oberndorff gaat nader in op de eigendomsontwikkeling en geschiedenis van kasteel Aalbeek. Als laatste bijdrage schrijft Frans Houben over de landgoederenzone rond Maastricht gezien tegen het licht van het uitdijen van deze stad. Het gebied tussen Meerssen en Maastricht telde dertien kasteeldomeinen. Hier bevinden zich nog altijd enige buitenplaatsen die tot het bezit van Petrus Domincus Regout en zijn nageslacht hebben behoord.

Goed is dat de auteurs het gebruik van landkaarten niet hebben geschuwd waardoor dit boek ook voor hen die minder bekend met Limburg zijn, heel goed te lezen is. RD.

Limburgse Kasteellandschappen in verandering is een softcover uitgave van Uitgeverij Matrijs. Het met vele kleurenfoto’s en kaarten verluchtte boek telt 112 pagina’s.

ISBN 978 9053 455 37 1. Prijs; € 19,95

Comments closed

Rudi Ekkart, Claire van den Donk, Lief & Leed. Realisme en fantasie in Nederlandse familiegroepen uit de zeventiende en achttiende eeuw, Zwolle 2018

Onlangs opende in Museum Rijksmuseum Twenthe de expositie Lief & Leed, met vele fraaie Nederlandse familieportretten uit de 17^de en 18^de eeuw. Het zijn doorgaans rijke burgers maar er zijn ook portretten van adellijke families te zien. Op het eerste gezicht lijken de portretten werkelijkheidsgetrouw te zijn maar uit onderzoek blijkt dat er vaak een verscholen boodschap of achterliggende familieomstandigheden in de portretten zijn verwerkt. Dit maakt dat je zulke portretten niet geheel en al onbevangen tegemoet kunt treden en dat je door feitenkennis beter in staat bent de afbeelding te duiden. Reeds langs overledenen zijn soms postuum (levend) afgebeeld dan weer worden gestorven kinderen als zwevend engeltjes boven een familiegroep geschilderd. Kinderen waarmee men in onmin leefde, worden niet afgebeeld en soms werden jaren nadat een portret gereed was gekomen nog latere borelingen ingeschilderd. Ook interessant zijn de portretten van echtparen waarvan een van de echtelieden een weduwe of weduwnaar is. Niet zelden hangt de overleden vroegere partner als portret tegen een huiskamerwand. Ronduit dramatisch is het portret van een onbekend echtpaar met twee levende en negen gestorven kinderen.

De reden waarom ik deze tentoonstellingscatalogus hier signaleer, is omdat onder de geportretteerden zich vele eigenaren bevinden die een kasteel of buitenplaats bezaten. Dat is aan de portretten ook dikwijls af te lezen daar zij regelmatig in een arcadisch landschap vol klassieke beelden, fonteinen en ornamenten worden vereeuwigd. Ook lieten opdrachtgevers hun familie tegen de achtergrond van een kasteel of buiten afbeelden of is er een toegangshek van een buiten op de achtergrond te zien. Dat de opdrachtgevers dit zo wensten, is begrijpelijk. Zij verbleven immers een aanzienlijk deel van het jaar op hun buitens, waar men welgemoed van de heerlijke zomer genoot. Men was er graag, ontving er familie en vrienden, die daarmee onder de indruk raakten van de welstand van de gastheer. Nu staan in Twente de familiale omstandigheden van verbeeldde personen meer centraal dan hun leefomgeving en dat is wel jammer want die achtergronden bevatten soms ook informatie over de geportretteerden. De situeringskeuze zegt iets over de geportretteerden. Soms leidt die achtergrond zelfs tot duiding zoals elders in deze nieuwsbrief in een artikel helder tot uitdrukking komt. Daar leest u over een familieportret uit de collectie van het Haags Historisch Museum waarbij nu bekend is wie zijn afgebeeld door het kasteel te benoemen op de achtergrond. Ik zou zinvol vinden als al die arcadische achtergronden eens wat meer kunsthistorische aandacht zouden krijgen! Al met al neemt dit niet weg dat boek en expositie zeer de moeite waard zijn. De expositie is nog tot en met 6 januari 2019 in Rijksmuseum Twenthe te zien. RD

Lief & Leed. Realisme en fantasie in Nederlandse familiegroepen uit de zeventiende en achttiende eeuw is een soft cover uitgave van Uitgeverij Waanders & de Kunst. Het telt 208 pagina’s en bespreekt vele mooie familieportretten.

ISBN 978 94 6262 193 0. Prijs; € 27,50. Na 6 januari 2019; € 29,95.

Comments closed

Dolph Boddaert, Adellijke Affaires. Ervaringen met het adelsrecht, Zutphen 2018

In de huidige egalitaire samenleving heeft de adel zijn betekenis vrijwel geheel verloren. Maar de belangstelling voor adel en adelsgeschiedenis is er nog steeds en groeit zelfs. Het rijke historische verleden vol tradities en voorrechten spreekt velen nog altijd tot de verbeelding. Bovendien hadden edelen vanouds banden met kastelen en historische buitenplaatsen, ook nu nog. Door hun landbezit speelde adel ook een aanzienlijke rol in de infrastructurele wording van ons land. In de in 1994 vastgestelde Wet op de Adeldom worden uiteenlopende dynastieke, heraldische en ander zaken geregeld.

Oud-advocaat Dolph Boddaert (1938) en zelf van adellijke afkomst, kreeg in zijn loopbaan regelmatig te maken met juridische vragen over het adelsrecht. Vaak betrof het zaken over inlijving van personen die behoren tot buitenlandse adel of affaires die betrekking hebben over overgang van adeldom op buiten het huwelijk geboren kinderen.. In die zin is de titel van het boek ook aardig gekozen. Hij publiceerde erover in de Nieuwsbrief van de Nederlandse Adelsvereniging. Deze publicaties – geactualiseerd en aangevuld met meer algemene artikelen over adeldom – zijn recent gebundeld in een verzorgde (gebonden) uitgave, soms voorzien van familiewapens.

Het is interessant te lezen welke onderwerpen hij in dit boek behandelt. Hierbij dient te worden opgemerkt dat zijn standpunten over zaken lang niet altijd parallel lopen met de visie van de Hoge Raad van Adel. Boddaert wijdt artikelen aan onderwerpen zoals buitenechtelijke (adellijke) kinderen en hun aanspraken op adellijke titels, het erkennen, verheffen of inlijven tot de wereld van de adel, het wettelijk verplichte gebruik van titulatuur in officiële documenten (paspoort, rijbewijzen en dergelijke), zaken die met ridderlijke ordes te maken hebben zoals die van de Orde van Malta, onderwerpen die een meer internationaal karakter hebben ook schrijft hij over het begrip heerlijkheden in onze tijd. In het boek geeft de auteur ook geregeld een historische beschouwing over adellijke geslachten of personen zoals Sweerts de Landas, De Geer, Van Sasse van Ysselt en anderen. Wel merk ik hierbij op dat de inhoud in zekere zin veelal op juridische geschillen en inzichten is gericht. Kortom een goed geschreven, leesbaar en bovenal interessante publicatie voor hen die geïnteresseerd zijn in zaken rond de Nederlandse adel. RD met dank aan Adel in Nederland (John Töpfer).

Adellijke Affaires. Ervaring met het adelsrecht is een gebonden uitgave en telt 252 pagina’s. Het boek is te bestellen via de website van de uitgever Karwansaray Publishers

ISBN; 978 94 90258 18 4. Prijs: € 22,50

Comments closed

Bert Boer, Juliëtte Jonker-Duynstee, Pol Schevernels. Nijenrode, inspiratiebron voor kunst – Geschiedenis van vijf eeuwen en meer, Breukelen 2018

Op 6 september j.l. werd in de Ridderzaal van Nijenrode het eerste exemplaar van het boek Nijenrode – inspiratiebron voor kunst, vijf eeuwen en meer, uitgereikt aan Yvonne van Mastrigt, burgemeester van Stichtse Vecht. Het boek geeft een beeld van de ontwikkelingen in de kunst waarop Nijenrode is afgebeeld, en tegelijkertijd van de geschiedenis van dit iconische kasteel aan de Vecht bij Breukelen.

De geschiedenis van het kasteel wordt ingedeeld naar de perioden van eigenaren. Hierbij heeft Bert Boer (oud-directeur Muiderslot, nu directeur Maritiem Museum) het hoofdstuk van de vroege geschiedenis (1200-1672) en de verbintenis met de landadel voor zijn rekening genomen. Kunsthistoricus Juliette Jonker-Duynstee bespreekt de periode van de Koopmansadel (1673-1854) en beschrijft tevens de diverse kunstwerken uit de Gouden Eeuw waar het kasteel op voorkomt en alle schilderijen die op Nijenrode hangen. Jan van der Heyden, Salomon Ruysdael, Dirk Maes en Melchior de Hondecoeter zijn enkele van de schilders die het karakteristieke kasteel aan de Vecht als onderwerp kozen. Pol Schevernels, (bestuurslid Art Fund Nyenrode), beschrijft levendig de opeenvolgende periodes van de Burgerlijke ondernemers (1854-1946) en de Business Universiteit Nyenrode (1946-heden) die hier actief waren/zijn. Deze heldere indeling, gelardeerd met talloze grote afbeeldingen, geeft een mooi en vernieuwend beeld op ‘Nijenrode in de kunst’.

In andere hoofdstukken komt het 100-jarig bestaan van de Donjon aan de orde, de grote collectie buitenkunst in het park en de 11 tentoonstellingen van het AFN uit collecties van de founding fathers van Nijenrode, waaronder de huidige tentoonstelling uit de KPN collectie.

Het boek is een aanvulling op en begeleiding bij de tentoonstelling ‘Nijenrode op ooghoogte’ in het Vechtstreekmuseum te Maarssen. Eind september opent nog een aanvullende tentoonstelling ‘Van Nijenroy tot  Nyenrode’ in het streekarchief Vecht en Venen in Breukelen, en wordt een webexpositie over Nijenrode in de kunst gelanceerd. (JJ-D)

Nijenrode, inspiratiebron voor kunst – vijf eeuwen is een uitgave van Art Fund Nijenrode en naast lokale boekhandels ook bij het Vechtstreekmuseum te Maarsen te krijgen. Koopt men het boek daar dan kunt u zich aanmelden voor een rondleiding door de ‘verborgen’ kasteelcollectie, (normaal niet toegankelijk). Voor meer informatie www.vechtstreekmuseum.nl Het boek telt 144 pagina’s en heeft talrijke (kleuren)afbeeldingen.

ISBN; 978 90 8980 109 8. Prijs; € 29,50

Comments closed

Patrick Janssen e.a. (red), Praktijkboek Bosbeheer, Wageningen 2018

Kennis van zaken en vakkennis is essentieel in het beheer van bossen. Iedere (ondeskundige) ingreep in een bos kan langdurig gevolgen opleveren. Met dit boek leveren Probos en het Vlaamse Inverde een bijdrage in de verbetering van de vakkennis die noodzakelijk is voor duurzaam bosbeheer. In ons land is Probos een professionele organisatie die zich hiervoor beijvert. De stichting ontwikkelt praktijkgerichte kennis voor terreinbeheerders, beleidsmakers en bedrijven in de bos- en houtketen. Inverde is in Vlaanderen marktleider op het vlak van opleidingen over bos-, groen- en natuurbeheer. Bijzonder aan dit boek is dat het werd samengesteld op basis van bijdragen door circa tachtig Nederlandse en Vlaamse deskundigen. Hun kennis samengebundeld levert dit indrukwekkende (en dikke) boek op.

In zeventien hoofdstukken beschrijven zij allen aspecten van het praktische bosbeheer. Centraal staan de twee belangrijkste beheerprincipes in bossen, namelijk de verjonging en de kap. Deze onderwerpen en de bosexploitatie vormen dan ook de kernhoofdstukken van dit praktische handboek. Maar ook meten en inventariseren, verpleging, houtverkoop, communicatie en participatie, groeiplaatsverbetering en natuurwaarden komen uitgebreid aan bod en worden ook in meerdere onderwerpen behandeld waarover weinig literatuur voorhanden is. Interessant is dat talrijke begrippen en vaktermen die met dit onderwerp te maken hebben, bij lezing inhoud en betekenis gaan krijgen.

Veel nieuwe inzichten worden objectief beschreven, waarmee de gebruiker alle ruimte krijgt om zijn eigen inzichten te kunnen volgen. Het boek is gericht op de praktijk van het bosbeheer en geschreven voor een brede doelgroep van boseigenaren en beheerders tot studenten en beleidsmakers. Het is een welkome vraagbaak voor allen die met dit onderwerp van doen hebben maar het is ook een interessant boek voor mensen die zich voor bosbeheer interesseren. Handig is ook het deel waarin veel voorkomende type bomen uit onze bossen op hun feitelijkheden, ziektes en behandeling worden besproken. Het boek is opgedragen aan Ad Olsthoorn, initiatiefnemer en gedurende lange tijd trekker van dit project. Hij overleed in 2016 en dus voor het moment waarop zijn initiatief werd gepubliceerd.

Praktijkboek Bosbeheer is hardcover, telt 560 pagina’s en beval veel kleurenafbeeldingen. De uitgevers zijn de stichting Inverde & Stichting Probos. Het boek is in Nederland te bestellen via Stichting Probos.

ISBN 978-90-74277-29-7 Prijs: € 40,- (incl. BTW en verzendkosten indien Nederland besteld)

Comments closed

Coert Peter Krabbe, Dolf Broekhuizen en Niek Smit e.a., Huizen in Nederland. Architectuurhistorische verkenningen aan de hand van het bezit van Vereniging Hendrick de Keyser. De Negentiende en Twintigste eeuw, Zwolle 2018.

Dit jaar viert Vereniging Hendrick de Keyser haar 100-jarig bestaan. Al die tijd spant deze organisatie zich in om talrijke panden met cultuurhistorische waarde te behouden en te onderhouden. Interieurbehoud speelt daarin een belangrijke rol. Hierover kan men op hun website lezen: “De Vereniging verwerft panden om ze vervolgens te restaureren en te verhuren. Eenmaal verworven panden worden nooit meer afgestaan. Gebouwen die door ‘Hendrick de Keyser’ onder de hoede worden genomen, voldoen aan hoge eisen. Het moeten sprekende voorbeelden zijn van de architectuur of de wooncultuur van een bepaalde periode. De geschiedenis moet niet alleen van buiten afleesbaar zijn, maar ook van binnen. Veel aandacht gaat daarom uit naar de bouwhistorische constructies en de kwaliteit van het interieur. De collectie omvat 421 panden waaronder huizen, boerderijen, buitenplaatsen, hofjes, villa’s, vissershuisjes en raadhuizen, verspreid over 108 plaatsen in Nederland”.

In dit voor hen bijzondere jaar verscheen dit boek, dat gezien wordt als een vijfde en volgend deel op de vierdelige serie ‘Huizen in Nederland’. In deze bijdrage gaan de auteurs in op de panden uit de 19^de en 20^ste eeuw. Dit omvat een omvangrijk geheel binnen het totale huizenbezit van de Vereniging. Overigens behoren de huizen op vier buitenplaatsen ook tot de collectie, te weten Beeckestijn (Velsen-Zuid), Rams Woerthe (Steenwijk), Sparrendaal (Driebergen-Rijssenburg) en Nijenburg te Heiloo. Hierbij draagt HdK de zorg voor de huizen terwijl andere organisaties (gemeentes/  Natuurmonumenten) de zorg voor het bijbehorende groen dragen. Voorts telt de collectie ook stadshuizen van vroegere eigenaren met buitenplaatsen zoals Huis Hodson en Huis Barnaart in Haarlem. Natuurlijk behoort een omschrijving van het in 1900 in gebruik genomen Rams Woerthe in dit boek thuis (pag. 307 t/m. 315).

Coert Peter Krabbe gaat in op de geschiedenis van de Nederlandse wooncultuur in de 19^de eeuw. Hij verdeelt zijn onderwerp in twee episodes met een cesuur rond 1860. Vanaf die tijd breiden steden zich uit hetgeen gevolgen heeft voor de woonhuiscultuur door de opkomst woonwijken. De buitenplaats speelt tot 1860 een betekenisvolle rol in de interieurkunst. Dolf Broekhuizen schreef het hoofdstuk over de ontwikkeling van het woonhuis in Nederland in de twintigste eeuw. In de tekst gaat hij in op de bredere nationale tendensen van woonhuisbouw in Nederland. Hij legt de nadruk op de ontwikkeling van de woonhuisplattegrond in relatie tot de woongebruiken: het gedrag van bewoners en het gebruik van de kamers in de woningen. Als geheel biedt  Huizen in Nederland een portret van de architectuur voor wooncultuur in Nederland. Niek Smit was verantwoordelijk voor de beschrijving van de huizen, die deels opnieuw zijn onderzocht. RD

Huizen in Nederland. De negentiende en twintigste eeuw is uitgegeven door Uitgeverij Waanders & de Kunst te Zwolle. Het telt 456 pagina’s en is een paperbackuitgave. Het boek telt circa 1000 afbeeldingen.

ISBN 978 946 62 17 49 Prijs: € 49,95

Comments closed

Leon Hupperichs, De geschiedenis van kasteel Cartils, Maastricht 2018

Dit boek bevat een volledig overzicht van de geschiedenis van kasteel Cartils, dat in een gelijknamig buurtschap ligt tussen de dorpen Wylre en Wittem in Zuid-Limburg. Cartils bestaat uit een kasteel, de kasteelhoeve en een hofstede. Deze bevindt zich op de plek waar ooit een voorburcht heeft gestaan. De vroegste vermelding van Cartils dateert uit 1257 en de eerste afbeelding uit 1613. De naam is afgeleid van het Latijnse woord ‘cortils’. Dit betekent ‘tot een hof (curtis) behorend’. De vroegste geschiedenis vangt aan in de 13^de eeuw maar het complex dat onze tijd haalde, dateert van 1450 en later. Eeuwenlang was Cartils het bezit van de adellijke familie Hoen van Cartils. Deze wijdvertakte familie had vele bezittingen in Limburg, België en Duitsland. Dit geslacht stierf in 1823 voorgoed uit waarna nieuwe eigenaren op Cartils kwamen.

Als de vader van de auteur in 1980 de kasteelhoeve behorend bij Cartils pacht, veroorzaakt dit een levenslange liefde voor dit eeuwenoude monument bij zijn zoon, die dan dertien jaar oud is. In 2001 neemt Hupperichs de pacht van zijn vader over. Zoals gezegd is hij van jongs af gefascineerd door deze plek en onderzoekt haar geschiedenis grondig. Meer tijd hiervoor krijgt hij als hij in 2010 door medische noodzaak gedwongen wordt zijn agrarische activiteiten te staken en bovendien de kans krijgt zijn pachtsituatie naar eigendom om te zetten. Dan breekt voor hem een periode van diepgravend onderzoek aan dat uiteindelijk resulteert in de uitgave van dit informatieve boek. In een persaankondiging wordt gesteld dat er zelden zo’n grondig en tegelijk leesbaar onderzoek over een kasteel is verschenen in ons land. Geen enkele bewoner of eigenaar is overgeslagen en alle argumenten en stellingen worden met documenten en bronnen verantwoord. De liefde voor het beschrevene is voelbaar en merkbaar op elke pagina van dit boek.

In verschillende hoofdstukken behandelt Hupperichs de lange geschiedenis van Cartils. Hij verhaalt over de keizerlijke rijksheerlijkheid, dat Cartils lange tijd is geweest. Alhoewel zeer klein van omvang, was dit een dwergstaatje in het grote Duitse rijk. Dan volgt een hoofdstuk over de familie Cartils vanaf 1373 tot het jaar 1772. Interessant is ook het deel dat handelt over de verschillende pachtersfamilies die er tijdens de 17^de tot en met de 20^ste eeuw waren. Bouwhistorici komen goed aan hun trekken bij lezing van de uitgebreide bouwgeschiedenis, die een aanzienlijk aantal pagina’s beslaat. Zelf is de auteur eigenaar van de 31 hectare tellende kasteelhoeve (zie: http://landgoed-cartils.nl/) RD

Titel: De geschiedenis van kasteel Cartils verscheen bij Uitgeverij Tic (www.uitgeverijtic.nl). Het is een gebonden uitgave, bevat vele foto’s en kaarten en omvat 292 pagina’s. Desgewenst is het rechtstreeks bij de auteur te bestellen via l.hupperichs@hetnet.nl

ISBN: 978-94-91561-96-2 Prijs: Prijs: 29,90 (excl. Verzendkosten)

Comments closed

Koen de Vlieger-De Wilde & Serge Migom, Hôtel D’Ursel. Biografie van een Brusselse stadsresidentie,
Brussel 2018

In Europa beleefden de adel en vele rijke burgers de zomer buiten de stad en de winter in hun stadswoningen. Dit leefpatroon herhaalt zich eeuwenlang met een ijzeren regelmaat. De adellijke familie D’Ursel hield er een zomerverblijf op na in Hingene nabij Antwerpen en een prachtig stadspaleis in Brussel. Daar bewoonden zij een schitterend huis aan de chique Houtmarkt. Vooral tijdens de 18^de eeuw moet dat een stijlvol, representatief huis zijn geweest waar men op grote voet leefde. Het interieur werd in die tijd door Laurent-Benoît Dewez ontworpen. Door erfenisperikelen maar ook vanwege infrastructurele veranderingen in Brussel wordt dit stadspaleis in 1960 gesloopt. Feit blijft dat de beide monumentale huizen in en buiten de stad overeenkomsten vertoonden doordat een en dezelfde familie ze bezat. Alhoewel het boek vooral ingaat op het verdwenen stadspaleis in Brussel en zijn bewoners, wordt veel informatie verbonden met het huis in Hingene. Daarmee legt dit boek ook iets van de bijzonder band bloot die traditioneel bestond tussen de beide huizen.

Na een inleiding over de bankiersfamilie Schetz, later tot graven en vervolgens tot hertogen d’Ursel verheven, volgt informatie over het ontstaan van het Brusselse paleis. Geweldig zijn de vele prachtige zwart/wit foto’s van de nu verdwenen Brusselse interieurs. Interessant is nu dat het fraaie kasteel d’Ursel deze zomer tijdelijk is ingericht als het Brusselse stadspaleis. Dit biedt een goede kans kennis te nemen van de weinig belichte verbintenis tussen stads- en buitenhuis. Verder kan men in Hingene meer te weten komen over de adellijke familie d’Ursel en hun residenties in Antwerpen en Brussel. Men toont de originele plannen en een digitale reconstructie van de residentie aan de Brusselse Houtmarkt. Elders in het kasteel exposeert men de prestigieuze ontvangstruimten, de slaapkamers en de dienstvertrekken van het stadshôtel. Met maquettes en tekeningen bieden studenten van de Faculteit Architectuur (KU Leuven) een analyse van het hôtel en zijn geheimen. Er worden nooit eerder getoonde foto’s, aquarellen en tekeningen getoond met de meubels en siervoorwerpen die vroeger in de kamers stonden. Brieven en dagboeken vertellen het leven van alledag. Ook gaat de expositie in op de periode van verval en uiteindelijke ondergang waarbij dagboekfragmenten en zelfs foto’s te zien zijn van een bezorgde buurman die het aan het hart gaat dat het fraaie paleis ten onder gaat. In de laatste expositieruimte ziet men hoe het hôtel d’Ursel ook nu nog voortleeft in de huizen van de familie die het ooit bezat. RD

Hôtel D’Ursel 1590-1960. Biografie van een Brusselse stadsresidentie is een gebonden uitgave die 208 pagina’s telt. Het boek is rijk gedocumenteerd met vele (oude) foto’s. Het betreft een Nederlands-Franse uitgave. De uitgever is CFC Éditions en het verscheen als publicatie bij een gelijknamige expositie.

Adres: Wolfgang d’Urselstraat 9 te Hingene (België). De tentoonstelling loopt tot 30 september 2018. Let op: de expositie is enkel op zon- en feestdagen te bezoeken. Rondleidingen zijn op donderdagmiddag. Raadpleeg de website voor bezoekerstijden.

ISBN 978 2875 720 320 Prijs: € 35,- (excl. Verzendkosten)

Comments closed

Peter van der Werff, Schot in de leegte. Een familiegeschiedenis van Bloemendaalse tuinbazen, Amsterdam 2017

De auteur van dit boek ging na zijn pensionering als cultureel antropoloog, waarin hij op meerdere internationale werkvelden werkte, actief aan de slag met zijn eigen herkomst en dus met zijn (vaders) familiegeschiedenis. Jaren geleden had zijn inmiddels overleden vader hem een door hemzelf nauwelijks bekeken pakket met familiepapieren overhandigd. Toen interesseerde het hem maar matig, maar mogelijk door het ouder worden en de wens meer grip te krijgen op zijn eigen afkomst, begon hij zich voor deze stukken te interesseren. Zijn onderzoek leidde hem naar het rivierengebied rond Arkel, waar een vroege voorouder al in 1825 werkt met het eerste stoomgemaal van ons land. Dit gemaal werd later naar de Cruquius verplaatst, waar het nog altijd is. Dan neemt een Gerrit van der Werff het bijzondere besluit om zijn geboortegrond te verlaten en moederziel alleen te gaan werken op de buitenplaats Bloemenheuvel in Bloemendaal. Dat behoorde toen tot het  omvangrijke bezit van de familie Borski. Hij zou de eerste zijn van vier generaties tuinbazen en rentmeesters op buitenplaatsen in Kennemerland.

Op vlot geschreven wijze verbindt Van der Werff zijn eigen familiegeschiedenis aan het leven en gebruiken op buitenplaatsen in Kennemerland, de relatie met de eigenaren of zet ze af tegen algemene tijdsomstandigheden en gebeurtenissen. Op onderhoudende wijze verbindt hij uiteenlopende aspecten uit het sociale leven van de gefortuneerde bewoners aan die van zijn eigen familie. Zo was Anthony Fokker bevriend met een jong lid van de familie Cremer van Duin & Kruidberg waar ook een Van der Werff zakelijke belangen had. Soms is zijn gepsychologiseer van de karakters van zijn voorouders een beetje op de rand. De meesten lijden, zoals de auteur bij herhaling stelt, aan innerlijke leegte en contactarmoede. Vaak werden kinderen in deze familie emotioneel verwaarloosd. De titel van het boek houdt hiermee deels verband. Meerdere familieleden overschreeuwen zichzelf of vertonen bipolaire kenmerken waardoor zij sociaal onaangepast gedrag vertoonden. Toch krijgt zijn verhaal meer en meer vaart als de jaren 30 van de vorige eeuw aanbreken. Ook het relaas over wat zijn vader en diens broers en zus tijdens de oorlog meemaken, maakt indruk en verklaart veel. Van der Werff verweeft zelfs een soort plot in zijn verhaal dat hem in zijn eigen existentie diep raakt. Al met al is het een boek waarin je blijft lezen en men veel meer te weten komt over het leven op de buitenplaatsen in Kennemerland, welke gebruiken daar voorkwamen, hoe zij ten prooi vielen aan de verstedelijking en uitdijend wegennet, etc. Ook leest men over de werkzaamheden van tuinbazen en rentmeesters waardoor liefhebbers van deze monumentale complexen zeker wel aan hun trekken komen. RD

Schot in de leegte. Een familiegeschiedenis van Bloemendaalse tuinbazen verscheen bij Uitgeverij AMB te Diemen. Het is een paperbackuitgave en telt 382 pagina’s. Het boek is met zwart/wit foto’s verlucht.

ISBN 978 9079 9700 882 Prijs: € 24,50

Comments closed