In deze onlangs verschenen bundel over recent onderzoek naar kastelen is een verscheidenheid aan artikelen te vinden van de hand van verschillende auteurs. De bouwhistorie is als discipline prominent vertegenwoordigd, met bijdragen over het koetshuis van landgoed De Hage, de ridderhofstad Oudegein, de Grafelijke Zalen te Den Haag en de ringmuur van kasteel Borgharen. Verder is aandacht voor verdwenen kastelen en buitenplaatsen, namelijk het Huis te Persijn en kasteel Rijnestein. Enerzijds levert dat nieuwe informatie op, anderzijds zorgt het ook voor blijvende aandacht voor de terreinen waar deze gebouwen hebben gestaan. Een mix van meerdere disciplines, met een zware historische component, vormen de bijdragen over de eveneens verdwenen kastelen Bronkhorst en Rosenburg. Ook de archeologie komt aan bod met een tweetal artikelen gebaseerd op recent archeologisch onderzoek naar de kastelen Oud-Herlaer en het Huys de Hildert.
Het boek is zeer rijk geïllustreerd en is een paperback met 264 pagina’s . Het is verkrijgbaar via SPA-uitgevers.
T. Hermans en R. Gruben (redactie), ‘Een Ridderwooninge met opgetogen bruggen’ ISBN 978-90-8932-082-7 Prijs € 34,95
Dit boekje las ik bijna als een thriller. Bert Koene deelt met de beschrijving van de wederwaardigheden van Maria van Wassenaer een opmerkelijk verhaal dat nogal wat zegt over het standsgevoel, erezaken en adel in de 17de eeuw. Maria is de dochter van Johan van Wassenaer, een van de aanzienlijkste edelen van Holland. Zij probeert op een avond in het jaar 1639 haar ouderlijk huis te verlaten in het gezelschap van de man van wie zij houdt. Voor haar een prins, in de ogen van haar vader en boer en parvenu van lage geboorte. Zij zien in hem niets meer dan een knecht. De vlucht mislukt en het meisje wordt door haar eigen familie gevangen gezet. Dankzij inwonend huispersoneel weet Maria schriftelijk in contact te blijven met haar Duitse amant Wolf Saltzer. Deze was overigens zeker niet van het lage niveau dat haar familie beweerde.
Na zes jaren van eenzame opsluiting overleed haar vader, die haar op zijn sterfbed vergaf en verkreeg zij een beperkte vrijheid. Echter de liefde voor haar amant liet zich niet wegdrukken en nadat haar broers hadden ontdekt dat zij hem tijdens een geheime ontmoeting had gezien, volgde een nieuwe periode van gevangenschap. Ditmaal werd zij buiten Den Haag ondergebracht in Delft en later in Arnhem. Daar wist zij uiteindelijk te ontsnappen vlak voor het moment waarop haar familie haar naar Afrika hadden willen laten afvoeren. Na die ontsnapping ontmoette Maria haar partner en raakte zij zwanger. Dit hele verhaal speelde negen jaar na haar eerste poging van huis te vluchten. Uiteindelijk leidde de hele zaak tot een geruchtmakende rechtszaak waar heel de toenmalige samenleving over sprak. Zeker in Arnhem leidde dit tot grote beroering onder verschillende bevolkingsgroepen. Een huwelijk viel niet meer tegen te houden. En er was haast bij, want zij was hoogzwanger.
Dit interessante verhaal maakt duidelijk hoe men dacht over standsverschillen en hoe kinderen geen individuele vrijheid hadden hun leven in te richten naar eigen inzicht. Daarbij was de positie van een dochter nog eens oneindig lager dan die van zonen, die zich veel meer vrijheden op allerlei gebied konden veroorloven. Het is haast niet voorstelbaar wat deze familie een van hun familieleden voor het behoud van eer en aanzien durfde aan te doen. De auteur heeft als fysicus in researchinstellingen in Europa en Noord-Amerika gewerkt. Het was al vroeg zijn plan om op latere leeftijd naar historisch onderzoek over te stappen. Daarin heeft hij een voorkeur voor biografische naspeuringen ontwikkeld. RD.
Hoop van u te dromen. De verboden liefde van jonkvrouw Maria van Wassenaer is een paperback uitgave en verschenen bij Walburgpers. Het telt 126 pagina’s.
Bert Koene, Hoop van u te dromen. De verboden liefde van jonkvrouw Maria van Wassenaer ISBN 978 9464 562 026 Prijs; € 20,00
Even buiten Dwingeloo ligt havezate Oldengaerde verscholen in het groen van het landgoed. Een statig huis met een prachtig geornamenteerde gevel. Het is gebouwd in dezelfde stijl als de herenhuizen die in de 17de eeuw langs de Amsterdamse grachtengordel verrezen. Oldengaerde is beslist een boek waard, vond Het Drentse Landschap. Ze mag zich sinds een aantal jaren eigenaar van het landgoed noemen en heeft het huis inmiddels geheel in oude glorie hersteld. Tot nu toe nog is er nog nooit een boek geweest dat het verhaal van Oldengaerde uitgebreid en terdege vertelt. Dit prachtig geïllustreerde boek doet recht aan het belang en de schoonheid van een waardevol Drents monument. Oldengaerde – Het verhaal van een havezate en zijn bewoners begint diep in de middeleeuwen. Op initiatief van de bisschop van Utrecht ontwikkelde zich in Zuidwest-Drenthe een uniek cultuurlandschap. Belangrijke families als de Van Echtens speelden er een belangrijke rol bij. In de vijftiende eeuw vestigde Reynolt van Echten zich op het familiebezit in Dwingeloo. Zoon Volker was de eerste die zich Van Echten tot Oldengaerde ging noemen. Vier eeuwen lang woonden de families Van Echten en Van Dongen op Oldengaerde. Zij maakten in de 17de en 18de eeuw van Oldengaerde het voorname huis dat het tot op de dag van vandaag gebleven is. In de 19de eeuw kwam Oldengaerde via Aalt Willem van Holthe in eigendom van de familie Westra van Holthe.
Oldengaerde – Het verhaal van een havezate en zijn bewoners is het gezamenlijk product van een groep auteurs die de verschillende hoofdstukken steeds vanuit hun eigen expertise benaderen. Samen brengen ze de markante eigenaren van Oldengaerde voor het voetlicht en nemen de lezer mee naar de tijd waarin ze leefden. Deze bijzondere invalshoek geeft het boek een breder perspectief. Het verhaal van Oldengaerde laat zien hoe de Drentse samenleving zich de afgelopen eeuwen ontwikkelde. Rijk geïllustreerd en toegankelijk geschreven is OIdengaerde – Het verhaal van een havezate en zijn bewoners een boek voor een breed publiek met interesse in de prachtige geschiedenis van de landgoederen van Drenthe en Nederland.
Oldengaerde Het verhaal van een havezate en zijn bewoners Het boek is een samenwerkingsproject van Het Drentse Landschap en Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum. De eerste oplage van het boek is uitgevoerd met een luxe omslag. Het bijzondere behang dat in Oldengaerde is aangetroffen wordt op het omslag met goudfolie en in reliëf geproduceerd. Het is een gebonden uitgave en telt 310 pagina’s.
Bertus Bolvin (red.), Oldengaerde Het verhaal van een havezate en zijn bewoners ISBN 978 902 325 95 03 Prijs € 29,95
Wat doe je als je echtgenoot een kasteel bezit en je zelf journalist bent? Dan schrijf je een toegankelijk, begrijpelijk en facetrijk boek over dat huis om het met anderen te kunnen delen en respect voor dit monument te verwerven. Dit is wat Miep Smitsloo-de Graaff met dit boek beoogde. Zij schreef een informatief en tegelijk journalistiek (toegankelijk) boek over De Binckhorst dat bovendien voorzien is van vele prachtige foto’s en afbeeldingen van kunstwerken. Zo komt deze praktisch onbekende grootheid uit Den Haag tot leven. Niet veel mensen zullen weten dat Den Haag een heus 14de-eeuws kasteel heeft nabij het stadscentrum tussen het Centraal Station en Hollands Spoor. Het werd gebouwd nabij de Trekvliet of Haagse Vliet, die rond 1345 werd gegraven. De Binckhorst is genoemd naar het geslacht Van den Binckhorst dat uit Oost-Nederland afkomstig is en dit kasteel na belegering tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten verwerft. Een onbekend kasteel in Den Haag waar velen en ver daarbuiten wel de bekende Binckhorstlaan kennen. Dat het complex er nog is, is na lezing van dit boek een klein wonder. Eindeloze rijen eigenaren, belegeringen, rechtszaken, insolvabiliteit, verval, onjuist (horeca)gebruik, nazi’s, opvang van vluchtelingen en weeskinderen in een stad die haar bestaan in fysiek en ruimtelijk opzicht jarenlang heeft ontkend en ernstig tekort deed.
Aan het begin van de 20ste eeuw werd Den Haag eigenaar van het complex en de omringende landerijen, die als het ware een groene long tussen Voorburg en Den Haag vormden. De aankoop van dit landelijke gebied was voor stedelijke uitbreiding nodig en voor de aanleg van een nieuwe gasfabriek. Met die grondaankoop kocht Den Haag ook de oudste poldermolen van ons land. De Binckhorst kwam middenin een nadien volledig verrommeld terrein te liggen. Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik dit huis nooit heb gezien al ga ik daar, nu ik dit boek heb gelezen, binnenkort eens verandering in brengen. Niet dat het een openbaar huis is (er is een kinderopvang gevestigd) maar het eens te zien, lijkt mij interessant. Zeker als men bedenkt dat de stad hier een fascinerende stedelijke vernieuwing doorvoert en De Binckhorst langzamerhand nu wel respecteert en benut als een monumentale parel.
Miep Smitsloo behandelt de lange geschiedenis van dit huis op gedifferentieerde wijze. Natuurlijk besteedt zij aandacht aan de historische (bouw)ontwikkeling van De Binckhorst, maar ook vult zij een heel hoofdstuk met de vele schilderijen waarin de Binckhorst figureert of die hier werden gemaakt. En daartoe behoren niet de minste werken, want De Binckhorst fungeerde aan het einde van de 19de eeuw zelfs nog enige jaren als een huis waarin beroemde kunstenaars woonden en werkten. Op grote stadsgezichten uit de 17de eeuw is het voorname (adellijke) torentje van het kasteel regelmatig zichtbaar. Ook beeldde Paulus Potter haar silhouet af op de achtergrond tussen de poten van zijn wereldberoemde monumentale portret van een jonge stier. Er is verder een hoofdstuk over de landerijen en tuinen rond het huis, de wederwaardigheden van dit kasteel tijdens de 20ste eeuw en hoe De Binckhorst er nu en in de toekomst voor staat. En die toekomst lacht De Binckhorst toe, omdat de stad dit gebied wil ontwikkelen tot een gewilde nieuwe woonwijk met veel groen en tuinen. Al met al een bijzonder lezenswaardige ‘biografie’ van een haast onbekende grootheid in Den Haag. RD
De Ziel van de Binckhorst telt 284 pagina’s en is een gebonden uitgave. Het verscheen dit jaar bij Steutelstad Uitgeverij. Het is te bestellen via www.dezielvandebinckhorst.nl tegen betaling van € 29,95 plus de verzendkosten (€ 5,95).
Miep Smitsloo-de Graaff, De Ziel van de Binckhorst ISBN 978 89 08 11 58022 Prijs € 29,95 (plus € 5,95 verzendkosten) Het is te bestellen via www.dezielvandebinckhorst.nl
In deze dissertatie onderzoekt kunsthistoricus Wendy Wiertz de positie en betekenis van adellijke kunstenaressen in de 19de eeuw in België. Professioneel konden vrouwen, laat staan adellijke vrouwen, zich nauwelijks emplooien. Op het werken met de handen werd immers neergezien en het uitoefenen van een beroep was voor vrouwen uit de hogere echelons niet comme il faut. Om die reden werden de kunstwerken die artistiek onderlegde vrouwen maakten, al snel naar de hoek van de amateurkunst verwezen: aardig maar nauwelijks interessant. De kunstwerken werden amper gewaardeerd volgens een objectief artistiek oordeel. Toch toont dit onderzoek aan dat adellijke vrouwen met een artistiek talent toch tot een eigen (zelfstandige) ontwikkeling konden komen. Het bood hun de mogelijkheid zich een plek te veroveren in artistieke milieus, hun contactenveld buiten hun familie te vergroten en een zekere mate van persoonlijke en maatschappelijke erkenning te verwerven. Bovendien droegen zij met hun kunstproductie bij aan het vastleggen van mensen en/of hun omgeving. Vaak legden de dames zich toe op het borduren, het schilderden en het tekenen. Traditioneel legden vrouwen in ons land, maar waarschijnlijk ook in België, zich toe op botanische tekeningen of bloemstillevens. Academies stonden niet voor hen open en vaak werden zij door privéleraren (vaak kunstschilders) opgeleid. Pas aan het einde van de 19de eeuw veranderde dit.
Onder de adellijke vrouwen die in dit onderzoek onder de loep zijn genomen, bevinden zich Emilie hertogin d’Ursel (familieportretten, beschilderingen van kamerschermen), Sophie von Auersperg (familieportretten en interieur), Louise d’Orléans, (1ste) koningin van België (borduurkunst), Henriëtte de Villermont, (portretten), Jeanne de Steenhault de Waerbeeck (portretten) en tal van anderen. Ook in de Franse adellijke bankiersfamilie De Rothschild was veel vrouwelijk artistiek talent aanwezig. Een van hen was Zoë Lucie Betty (Lucie) de Rothschild (1863-1916) die door haar huwelijk met Léon Lambert (1851-1919) in Brussel belandde en daar een salon begon. Zij schilderde en maakte prachtige portretten van de componist Reynaldo Hahn, Louis Duchesne en Hélène de Zuylen de Nyevelt de Haar.
Dit goed en rijk geïllustreerde boek telt vier hoofdstukken die de lezer verhalen over de plekken waar de kunstenaressen leefden en werkten. Vaak was dit thuis, maar ook bezochten zij liefdadigheidssalons en kunstexposities waaraan zij deelnamen. Eerst gaat Wiertz in op de wijze waarop deze vrouwen zich artistiek ontwikkelden en hun kunsten onder de knie kregen. In een volgend hoofdstuk gaat de auteur in op de vraag hoe opleidingsmogelijkheden hen de kans boden een netwerk aan te gaan en te vergroten. Interessant is ook de analyse van de wijze waarop de vrouwen zichzelf portretteerden. Een bijzonder boek over een weinig onderzocht en onderbelicht onderwerp waarvan ik mij afvraag of dit voor ons land op een samenhangende wijze ooit onderzocht is. RD
Niet vaak krijg ik een roman toegestuurd ter bespreking in deze boekenrubriek. Leuk dit bij deze gelegenheid wel te doen. Dit verhaal speelt zich af op en rond kastelen en buitenplaatsen in Frankrijk, Nederland en Engeland. In deze roman van Els Launspach volgt de lezer het geromantiseerde leven van Pierre Mollet. Hij zou door Claude Mollet (ca. 1564-voor 1649) zijn verwekt bij een adellijke dame wier vader weigerde dit kind te accepteren en die uiteindelijk desondanks een plek vond in het grote huishouden van zijn vader. Pieter, de (fictieve) bastaardzoon van Claude Mollet, zou zich later intensief bemoeien met de aanleg van het park rond het Huis te Honselersdijk ten tijde van de prinsen Maurits en Frederik Hendrik. Vader Claude Mollet bemoeide zich in werkelijkheid intensief met de aanleg van de parken rond Fontainebleau, de Tuilerieën. en andere monumentale tuinen van de Franse adel. Als tuinontwerper en premier jardinier diende hij drie Franse koningen te weten Hendrik IV, Lodewijk XIII en Lodewijk XIV.
In de roman wordt duidelijk dat Pierre een getroebleerde verhouding met zijn vader heeft en veel liever militair had willen worden. Alhoewel hij wordt tegengewerkt, krijgt hij toestemming op te trekken tegen de protestantse ketters in het Noorden. Al snel wordt hij gevangen gezet. Daar komt hij in aanraking met de werken van Simon Stevin en rijpt zijn talent voor vorm en aanleg. Terug in Parijs en inmiddels gehuwd spelen heftige vader-zoon emoties een grote rol, zeker als hij ziet hoe zijn jongere halfbroer André Mollet (??–voor 1665) alle honneurs opstrijkt en net als Pierre actief wordt voor de prinsen van Oranje op Honselersdijk. Dit, de windhandel rond tulpenbollen die bijzondere kleurbrekingen beloofden en de innovaties rond de aanleg van formele tuinen in Holland en Engeland zijn thema’s die in deze roman centrale gegevens zijn. Overigens trad André Mollet in dienst van Christina van Zweden als hoofd van haar tuinen. Daar ook publiceerde hij zijn toonaangevende Le Jardin de plaisir.
Els Launspach publiceerde eerder historische romans (Messire, Richard Revisited en Maîtresse van Oranje). Zij studeerde kunstgeschiedenis en theaterwetenschappen. Lange tijd gaf zij aan de Amsterdamse Academie voor Theater en Dans lessen in Griekse drama’s en Shakespeare. Zij belde mij maanden geleden omdat ze wist dat ik in Honselersdijk geboren ben en wat onderzoek deed naar de ondergang van het eens zo schitterende Huis te Honselersdijk. Toen vertelde zij over deze roman die weldra zou verschijnen. Ik las het boek, waarin ik geboeid bleef lezen, met veel genoegen. Het gaf wat reliëf aan het ontstaan van dat prachtige huis dat sedert 1815 ten onder is gegaan. RD
Het is lovenswaardig als particulieren zich met de door hen verworven welstand voor het behoud van erfgoed inspannen. Een voorbeeld daarvan is Huis Landfort te Megchelen waarvan de restauratie op 9 juni dankzij particuliere inspanningen gereedkwam. Daar is de historische buitenplaats tot in de puntjes gerenoveerd en zal gaan dienen tot een nationaal centrum voor de Nederlandse buitenplaatscultuur. Een soortgelijk restauratie-initiatief namen Carel en Corry Nolet in 2013 met de aankoop van Huis Nolet aan de Lange Haven te Schiedam. Zij konden dit huis verwerven, omdat het daar lang gevestigde kantongerecht was verhuisd en de Nederlandse staat, die eigenaar van het pand was, het gebouw wilde afstoten. Na hun aankoop startte een grootscheepse restauratie van dit uit het begin van de 19de eeuw daterende pand. Die restauratie omvatte talrijke bouwkundige zaken (het pand was zelfs scheef gezakt) en de zo authentiek mogelijke herinrichting van de diverse vertrekken. Bij die restauratie liet het echtpaar Nolet zich adviseren door een kring van experts die onder leiding van restauratie-architect Krijn van de Ende aan de slag ging. Vooral Corry Nolet maakte tijd voor dit grootscheepse werk waarbij zij zich voor de herinrichting liet adviseren door de interieurspecialist Martin de Boer.
Het was Cornelis Nolet (1752-1838) die ten tijde van de Napoleontische bezetting dit huis liet bouwen nabij zijn distilleerderij. Een lastige opgave daar de bedrijfspanden op het achterterrein de aanleg van een tuin onmogelijk maakten en mede bepalend waren voor de uiteindelijke vormgeving van het perceel. Naast het pand ligt een doorgang naar de branderijen en het huis wordt geflankeerd door een pakhuis. Architect was de Rotterdamse stadsarchitect Giovanni (Jan) Giudici. Hij kreeg destijds opdracht een huis te ontwerpen waaraan passanten de voornaamheid van de bewoner konden aflezen. Dat klopte ook wel, want hij kende mede door de tijdsomstandigheden aan het begin van de 19de eeuw een turbulent leven waarin hij wethouder, burgemeester en later vredesrechter was in Schiedam. Omdat in die tijd de heersende smaak Frans was, kreeg het pand een inrichting volgens de toenmalig geldende stijl namelijk het empire. Na Cornelis zouden nog twee generaties Nolet hier woonachtig zijn tot de familie het pand noodgedwongen verkocht, waarna het als gerechtsgebouw in gebruik werd genomen en aanpassingen volgden.
Ter gelegenheid van het gereedkomen van de restauratie verscheen onder redactie van architectuurhistoricus Paula van der Heiden en Krijn van den Ende een boek dat door tal van mede-auteurs onderdelen van de afgesloten restauratie belicht. Na een inleiding van Carel Nolet en een interview met het echtpaar waarin zij worden bevraagd naar hun drijfveren, volgen informatieve hoofdstukken over de bouwkundige restauratie (Van den Ende), een bouwhistorisch onderzoek (Van der Heiden), een interieur onderzoek (Harmanni), het kleur- en verf onderzoek (Jongsma) en een bijdrage over de interieurafwerking (Polman). Boeiend zijn ook de hoofdstukken waarin de stedelijke ontwikkeling van Schiedam en de invloed van stadsarchitect Giudici worden geduid (Medema) en een beeld wordt geschetst van de tijd waarin Cornelis Nolet leefde (Van der Horst).
Ondanks het intensieve gebruik als gerechtsgebouw (waarvoor het pand in oorsprong nooit was bedoeld) en het in bezit zijn van de overheid (wat in het verleden (!) niet altijd een garantie tot behoud inhield) is het huis tot de aankoop door de familie Nolet onder verflagen en systeemplafonds buitengewoon goed bewaard gebleven of bleek herstel een niet al te gecompliceerde opgave. Dankzij deze inspanningen heeft Nederland er weer een schitterende stijl icoon erbij. Dat maakt dit informatieve boek zonneklaar. Gefeliciteerd Schiedam. Huis Nolet. Bouwkunst als ambitie verscheen bij Uitgeverij THOTH. Deze gebonden en kleurrijk gebonden uitgave telt 38 pagina’s. RD
Paula van der Heiden en Krijn C. van den Ende (red.), Huis Nolet. Bouwkunst als ambitie ISBN 978 90 6868 857 3 Prijs € 39,95
Ter gelegenheid van de officiële opening van Huis Landfort in Megchelen verschijnt op 9 juni 2023 het boek Huis Landfort Een buiten op de grens. Het rijk geïllustreerde boek verhaalt de bijzondere geschiedenis van Huis Landfort met veel tot voor kort nog veelal onbekende informatie. Het echtpaar Vijfvinkel-Bruinenga kocht enkele jaren geleden Huis Landfort aan en bracht het onder in de stichting Erfgoed Landfort. In de periode 2017-2022 heeft deze stichting het zwaar gehavende huis en omringende park op de grens met Duitsland laten restaureren. De restauratiewerkzaamheden zijn inmiddels afgerond en huis en park zijn opengesteld voor publiek.
René Dessing, directeur van de stichting Erfgoed Landfort, wist de afgelopen tijd een groep enthousiaste auteurs om zich heen te verzamelen die de geschiedenis van Huis Landfort in twaalf artikelen uit de doeken doet. De geschiedenis van het huis gaat terug tot de vijftiende eeuw en was toen een leen van de heerlijkheid Anholt. Coen Schimmelpenninck van der Oije verhaalt hierover en over de positie van Huis Landfort in het Graafschap Zutphen. Peter Boer vertelt over de bouwkundige geschiedenis van Huis Landfort aan de hand van de vondsten die tijdens de restauratie van het hoofdgebouw zijn gedaan. Pim Alofs gaat in op een specifiek onderdeel van deze bouwgeschiedenis: de metamorfose die het huis onderging in de jaren 1823-1827, van vierkant gebouw naar een huis met twee vleugels. Moderne en luxe gemakken deden in deze jaren hun intree: riolering, stromend water en een innovatief heteluchtverwarmingssysteem waarmee onder andere een inpandige oranjerie werd verwarmd. Uit deze periode stamt ook de opvallende oosterse duiventoren. Conrad Gietman schetst het beeld van een lange trits opeenvolgende eigenaren die vaak zonder succes op Huis Landfort een adellijk bestaan probeerden op te bouwen. Aan het eind van de achttiende eeuw kwam Huis Landfort in bezit van kapitaalkrachtige burgerlieden, onder wie Hendrik Johan Scharff, die zijn fortuin in Indië had vergaard. Philip Muijtjens schrijft over deze omslag in de geschiedenis van Landfort en over de ‘wedergeboorte’ van het huis onder Johann Albert Luyken. Dat ook de familie Luyken verbonden was met Indië laat Ben Duinkerken zien. Elyze Storms verhaalt over Huis Landfort en de familie Luyken in oorlogstijd. De Tweede Wereldoorlog had volgens een familielid ‘ons leven verpest’. Tot slot komt ook de groene geschiedenis van Huis Landfort uitgebreid aan bod. Jan Holwerda laat zien hoe de tuin zich in de achttiende en negentiende eeuw ontwikkelde. Korneel Aschman gaat in op de moestuin en Lenneke Berkhout op de botanicus Johann Albert Luyken en zijn arboretum. Patricia Debie en René Dessing vertellen over het herstel van het park van Huis Landfort in zijn oude glorie met een 21ste-eeuwse laag.
Het boek is uitgegeven door de stichting Erfgoed Landfort en telt 256 bladzijden en vele kleurrijke illustraties. Het is verkrijgbaar via Kantoor Verschoor Boekmakers en de stichting Erfgoed Landfort (via een mail naar info@erfgoedlandfort.nl). LB
René W.Chr. Dessing (samensteller), Huis Landfort Een buiten op de grens ISBN 978 90 8258 936 8 Prijs 26,95 (plus € 6,95 verzendkosten) Het boek is te bestellen via info@erfgoedlandfort.nl
Bij gelegenheid van de heropening van Paleis het Loo in april 2023 verscheen bij Uitgeverij Waanders een publicatie ten dienste van komende bezoekers aan Het Loo. Het boekje biedt zeer inleidend informatie over de geschiedenis, bewoners en de gebouwen met rondom het schitterende park met fonteinen en kunstwerken. Het is een toegankelijk boekje dat door meerdere conservatoren van Het Loo werd geschreven. Met deze uitgave in de hand kan men een goed voorbereid bezoek aan dit omvangrijke en onlangs volledig heringerichte paleis maken. Leuk is dat er tal van foto’s in deze uitgave zijn opgenomen van leden van de koninklijke familie tijdens privémomenten op Het Loo. Zeker in de periode dat koningin Wilhelmina er woonde, was het Paleis in volledig gebruik, al reduceerde zij haar huishouden na haar abdicatie tot een kleiner geheel. Leuk is het artikel over het buitenleven op Het Loo, dat ingaat op tal van aspecten die daarmee samenhangen. Kortom een leuk boekje dat uitstekend van dienst kan zijn bij een komend bezoek aan het vernieuwde Paleis Het Loo.
Ontdek Paleis Het Loo verscheen bij Waanders in Zwolle. Het is een soft cover uitgave met vele kleurenfoto’s en telt 96 pagina’s.
Liesbeth van Noordwijk, Ontdek Paleis Het Loo ISBN 978 9462 6247 88 Prijs €. 9,95
Alhoewel ik voor deze rubriek overwegend op Nederland gerichte boeken over KBL signaleer dan wel bespreek, maak ik voor dit boek een graag uitzondering. Dit vanwege een bijzondere bijdrage van Regina Whelan Richardson die een artikel schreef over de boekenverzameling afkomstig van de Nederlandse diplomaat Fagel die in 1802 door een aan het Trinity College te Dublin verbonden stichting in z’n geheel werd aangekocht. Zonder de andere auteurs onrecht te doen is dit artikel bijzonder interessant voor hen die in de geschiedenis van de Nederlandse botanie geïnteresseerd zijn en in de familie Fagel.
Voor mij persoonlijk vormt raadspensionaris Gaspar (Casper) Fagel (1634-1688) een intrigerende figuur. Deze ongehuwde hoge ambtelijke functionaris was de belangrijkste adviseur van de latere koning-stadhouder Willem III bij diens inspanning de Engelse troon te verwerven na de gerezen godsdienst geschillen in Engeland. Door zijn huwelijk met Maria II Stuart maakte hij aanspraak op de Engelse troon en het was mede dankzij het organisatorische en financiële talent van Fagel dat deze ‘Glorious Revolution’ tot een succes werd. Tragisch was dat deze belangrijke steun van Willem III al aan het begin van de overtocht kwam te overlijden. Wat minder mensen weten is dat hij een gehuurde buitenplaats De Leeuwenhorst bewoonde waar hij een bijzondere plantenverzameling bezat. Botanie was zijn grote hobby en hij bracht een zeer bijzondere collectie bijeen dankzij de vele geschenken van VOC-kapiteins na hun terugkeer van reizen naar de Caraïben of Indië. Fagel komt bovendien de eer toe dat hij de eerste in ons land was die een orchidee tot bloei kreeg. Na zijn dood werd zijn bijzondere collectie aangekocht door Maria II Stuart; er zijn nog altijd restanten hiervan in de collectie van Kew Gardens te vinden.
De bibliotheek die in Dublin terecht kwam, behoorde een verre achterneef toe die ten tijde van de Napoleontische oorlog dringend om geld verlegen zat. Dit was de diplomaat Hendrik Fagel de Jongere (1765-1838) die door de inval van de Fransen gedwongen was in Engeland te blijven en in ernstige geldnood kwam te verkeren. Aanvankelijk zou de omvangrijke en belangrijke boekencollectie in 1802 door Christie’s worden geveild, maar een aan het Trinity College verbonden stichting (de Erasmus Smith Foundation) deed een bod op de hele collectie waardoor deze bijeen bleef en in Dublin belandde. Tot de collectie behoorden ook vele banden die zijn oudoom Gaspar Fagel hadden toebehoord. Zo verwierf de bibliotheek te Dublin 20.000 voornamelijk op botanie gerichte boeken.
Het boek omvat verder talloze interessante artikelen van diverse wetenschappers over onderwerpen zoals Ierse wilde planten voor 1690 (E. Charles Nelson), meerdere artikelen over de Ierse 18de-eeuwse minister, botanist en fysicus Caleb Threlkeld, de tuinen van het Trinity College in de 18de eeuw, de handel in zaden en stekken in Dublin voor 1800 etc. etc. Een geweldig boek voor hen die in botanie zijn geïnteresseerd. Grofweg zijn de bijdragen ingedeeld als volgt: botanie in Ierland in de 17de eeuw, drie bijdragen over de botanist Caleb Threlkeld, botanische boekencollecties in het vroeg moderne Ierland alsmede artikelen over tuinen en landschappen in diezelfde periode. RD
Botany & Gardens in Early Modern Ireland is een hard cover uitgave die in 2022 verscheen bij Uitgeverij Four Courts Press in opdracht van de trustees van de Edward Worth Library, Dublin. Het boek telt 336 pagina’s en is rijkelijk voorzien van prachtige foto’s.
Elizabethanne Boran, E. Charles Nelson & Emer Lawlos (ed), Botany & Gardens in Early Modern Ireland ISBN 978 1801 510 233 Prijs €. 45,-
