Op deze eind vorig jaar gepubliceerde uitgave wordt in het algemeen wat kritisch gereageerd. Dan weer lees je dat de auteur zich verliest in een veelheid van details, dan meldt een recensent dat de vertaling en/of eindredactie matig is. Dat laatste beaam ik, want hier en daar is het boek in moeizaam Nederlands gesteld en kost het moeite te volgen wat hoofd- en bijzaken zijn. Feit is wel dat dit lijvige boek (520 pag.) breed ingaat op de persoon Linnaeus (1707-1778) en de belangrijke wetenschappelijke verdiensten van deze plantkundige, zoöloog en geoloog. Linnaeus maakte als eerste onderzoeker een begin met het geven van wetenschappelijke namen aan planten en dieren, waarbij hij onderscheid maakte in drie groepen in de natuur: de stenen, de planten en de dieren. Groei, leven en gevoel waren hierbij kernbegrippen waarbij de mens in de categorie dier werd ingedeeld, toen zeker niet een algemeen gedeelde opvatting.
Linnaeus promoveerde in Harderwijk, destijds internationaal een geliefd instituut voor snelle studievorderingen, en had vlak voor diens dood nog contact met de wereldberoemde medisch professor Herman Boerhaave in Leiden, die tevens verantwoordelijk was voor de Leidse Hortus Botanicus. Door diens toedoen, kwam hij van september 1735 tot oktober 1737 te werken bij een van zijn patiënten, te weten de zeer vermogende bankier George Clifford. Die bezat destijds de buitenplaats De Hartekamp in Heemstede. Daar gaf hij Linnaeus alle ruimte voor onderzoek en experiment en voor het verzamelen van uitzonderlijke of exotische planten. Clifford bezat een omvangrijke bibliotheek, een menagerie met uitheemse diersoorten en onnoemlijk veel bijzondere bomen, planten en heesters. Hier deed Linnaeus onderzoek en verzorgde er een prachtige uitgave over de plantencollectie van Clifford (Hortus Cliffortianus). Bovendien lukte het hem als eerste in ons land met een gematigd klimaat op De Hartekamp een banaan tot volle wasdom te krijgen. Hij bezat een groot talent voor het geschreven woord, want meer dan 186 publicaties zijn van hem bekend.
Los van de kritiek is dit een welkom boek, want heel veel over de persoon en werken van Linnaeus in onze taal is er niet verschenen. De Zweedse auteur Broberg levert met dit boek een biografische bijdrage aan kennis en werk van deze uitermate belangrijke wetenschapper, die op De Hartekamp te Heemstede nog altijd wordt geëerd met een wat vergeten borstbeeld in de bosschages nabij het landhuis. Het boek is in drie delen verdeeld; jeugdjaren en studietijd, top van academisch kunnen en de laatste jaren waarin hij tegelijk gelauwerd en niet altijd begrepen werd. Deze laatste jaren van deze grote man waren treurig. Hij kreeg meerdere tia’s die hem gedeeltelijk verlamden en de spraak ontnamen. RD
Carl Linnaeus. De man die de natuur rangschikte verscheen bij Spectrum te Amsterdam in 2020. Dit gebonden boek telt 520 pagina’s en is van talrijke illustraties voorzien. Voorts bevat het een uitgebreid notenapparaat en literatuurverwijzingen.
Gunnar Broberg, Carl Linnaeus. De man die de natuur rangschikte, Amsterdam 2020.
ISBN 9789000367566
Prijs: € 39,99