Anne van Rooij-van Wijngaarden, Buitenplaatsen op de Utrechtse Heuvelrug, Utrecht 2017
Anne van Rooij werkt sinds een geruim aantal jaren als adviserend cultuur- en monumentenambtenaar bij de gemeente Utrechtse Heuvelrug. In die functie komt zij op vele bijzondere plekken en dus ook op de vierenveertig historische buitenplaatsen die binnen de gemeentelijke grenzen liggen. Haar functie is er de reden van dat zij goed op de hoogte is van de architectuur, geschiedenis en talrijke andere functionele details van al die fraaie buitens. Basis van dit boek vormde echter een eerder door haar met een collega geschreven nota Buiten op de Heuvelrug. Dat rapport werd benut om tot verantwoorde gemeentelijke beleidslijnen te komen ten aanzien van de instandhouding en het beheer van de vele historische buitenplaatsen. Voor die nota zullen ongetwijfeld per buitenplaats korte historische introducties geschreven zijn. Dat onderzoek vormt nu de basis voor dit zeer aantrekkelijke boek vol wetenwaardigheden over dit grote aantal buitenplaatsen. Een boek dat bovendien voorzien is van talrijke prachtige foto’s.
Neem Sparrendaal te Driebergen-Rijsenburg. Ooit heette deze buitenplaats Sper en Dal en het werd in 1754 gebouwd in opdracht van de Utrechtse burgemeester Jacob van Berck. Het verrees op een plek die vlakbij de locatie lag waar ooit voorgaande buitenplaats had gestaan. Dat buiten was tijdens het verblijf van Lodewijk XIV door zijn plunderende troepen verwoest en platgebrand. Na die verwoesting volgde de bouw van nog een voorganger dat Laan Wyck werd genoemd. Dit huis werd nu vervangen door het landhuis met zijn bijgebouwen dat er nog altijd staat. Op het terrein bevond zich ook een sterrenbos dat was opgebouwd uit zestien lanen. Het huidige huis werd in de zogenaamde Lodewijk XV-stijl opgetrokken en voorzien van een rijk interieur. Toen ook werden de beide bouwhuizen gebouwd, waarvan de een dienst deed als koetshuis en het op het zuiden gelegen object diende tot oranjerie. Kort na 1800 zijn deze beide bouwhuizen aanzienlijk vergroot en van een zogenaamd mansardedak voorzien. Bij deze buitenplaats woonde in die tijd een arme man die, in ruil voor kost en inwoning, zich als kluizenaar diende te gedragen zodra de familie gasten in de tuin ontving. Voorwaarde was wel dat hij zijn nagels en haren diende te laten groeien.
Het zou te ver gaan om alle vierenveertig buitenplaatsen op deze wijze kort bij u te introduceren. Het is veel aardiger dit boekje zelf aan te schaffen. Een boekje dat met al die beschrijvingen een heel aardige verbinding legt tussen alle historische buitenplaatsen op de Utrechtse Heuvelrug. RD
Buitenplaatsen op de Utrechtse Heuvelrug is verschenen bij Uitgeverij Mattrijs en telt 144 pagina’s, is ruim voorzien van kleurrijke (professionele) fotografie, geeft per buitenplaats een adres en de vermelding of deze al dan niet of gedeeltelijk te bezoeken is.
ISBN 978 9053 455 272. Prijs: € 19,95