Alhoewel ik voor deze rubriek overwegend op Nederland gerichte boeken over KBL signaleer dan wel bespreek, maak ik voor dit boek een graag uitzondering. Dit vanwege een bijzondere bijdrage van Regina Whelan Richardson die een artikel schreef over de boekenverzameling afkomstig van de Nederlandse diplomaat Fagel die in 1802 door een aan het Trinity College te Dublin verbonden stichting in z’n geheel werd aangekocht. Zonder de andere auteurs onrecht te doen is dit artikel bijzonder interessant voor hen die in de geschiedenis van de Nederlandse botanie geïnteresseerd zijn en in de familie Fagel.
Voor mij persoonlijk vormt raadspensionaris Gaspar (Casper) Fagel (1634-1688) een intrigerende figuur. Deze ongehuwde hoge ambtelijke functionaris was de belangrijkste adviseur van de latere koning-stadhouder Willem III bij diens inspanning de Engelse troon te verwerven na de gerezen godsdienst geschillen in Engeland. Door zijn huwelijk met Maria II Stuart maakte hij aanspraak op de Engelse troon en het was mede dankzij het organisatorische en financiële talent van Fagel dat deze ‘Glorious Revolution’ tot een succes werd. Tragisch was dat deze belangrijke steun van Willem III al aan het begin van de overtocht kwam te overlijden. Wat minder mensen weten is dat hij een gehuurde buitenplaats De Leeuwenhorst bewoonde waar hij een bijzondere plantenverzameling bezat. Botanie was zijn grote hobby en hij bracht een zeer bijzondere collectie bijeen dankzij de vele geschenken van VOC-kapiteins na hun terugkeer van reizen naar de Caraïben of Indië. Fagel komt bovendien de eer toe dat hij de eerste in ons land was die een orchidee tot bloei kreeg. Na zijn dood werd zijn bijzondere collectie aangekocht door Maria II Stuart; er zijn nog altijd restanten hiervan in de collectie van Kew Gardens te vinden.
De bibliotheek die in Dublin terecht kwam, behoorde een verre achterneef toe die ten tijde van de Napoleontische oorlog dringend om geld verlegen zat. Dit was de diplomaat Hendrik Fagel de Jongere (1765-1838) die door de inval van de Fransen gedwongen was in Engeland te blijven en in ernstige geldnood kwam te verkeren. Aanvankelijk zou de omvangrijke en belangrijke boekencollectie in 1802 door Christie’s worden geveild, maar een aan het Trinity College verbonden stichting (de Erasmus Smith Foundation) deed een bod op de hele collectie waardoor deze bijeen bleef en in Dublin belandde. Tot de collectie behoorden ook vele banden die zijn oudoom Gaspar Fagel hadden toebehoord. Zo verwierf de bibliotheek te Dublin 20.000 voornamelijk op botanie gerichte boeken.
Het boek omvat verder talloze interessante artikelen van diverse wetenschappers over onderwerpen zoals Ierse wilde planten voor 1690 (E. Charles Nelson), meerdere artikelen over de Ierse 18de-eeuwse minister, botanist en fysicus Caleb Threlkeld, de tuinen van het Trinity College in de 18de eeuw, de handel in zaden en stekken in Dublin voor 1800 etc. etc. Een geweldig boek voor hen die in botanie zijn geïnteresseerd. Grofweg zijn de bijdragen ingedeeld als volgt: botanie in Ierland in de 17de eeuw, drie bijdragen over de botanist Caleb Threlkeld, botanische boekencollecties in het vroeg moderne Ierland alsmede artikelen over tuinen en landschappen in diezelfde periode. RD
Botany & Gardens in Early Modern Ireland is een hard cover uitgave die in 2022 verscheen bij Uitgeverij Four Courts Press in opdracht van de trustees van de Edward Worth Library, Dublin. Het boek telt 336 pagina’s en is rijkelijk voorzien van prachtige foto’s.
Elizabethanne Boran, E. Charles Nelson & Emer Lawlos (ed), Botany & Gardens in Early Modern Ireland
ISBN 978 1801 510 233
Prijs €. 45,-