Boeren op de buitenplaats van Gerrit van Oosterom is dit jaar de winnaar van de Ithakaprijs, de belangrijkste Nederlandse prijs voor boeken of journalistieke producties over kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen. Het is de achtste keer dat deze prijs, een geldbedrag van € 5.000, is uitgereikt. De prijs is een initiatief van stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL). Zojuist ontving auteur Gerrit van Oosterom de prijs uit handen van juryvoorzitter Paul Schnabel in Huis Landfort in Megchelen.
In ‘Boeren op de buitenplaats’ geeft Gerrit van Oosterom een gedetailleerd en genuanceerd beeld van de ‘relatie tussen landbouw en buitenleven in het Amstellands Arcadië tussen 1640 en 1840’.
Uit het juryrapport
‘Behalve aandacht voor tuin en park is er ook steeds meer belangstelling voor de betekenis van agrarische activiteiten op of bij de buitenplaats. In ‘Boeren op de buitenplaats’ geeft Gerrit van Oosterom een gedetailleerd en genuanceerd beeld van de ‘relatie tussen landbouw en buitenleven in het Amstellands Arcadië tussen 1640 en 1840’. Hoewel op de sierlijke weergave van buitenplaatsen op prenten zorgvuldig uit beeld gehouden, stonden naast of vlakbij het grote huis een of meer boerderijen, die deel uitmaakten van de buitenplaats. De directe economische betekenis daarvan was beperkt, maar ze hoorden sociaal bij het hebben van een buitenplaats en maakten het ook mogelijk de omgeving en het uitzicht vrij te houden. Van Oosterom generaliseert dit aspect niet naar buitenplaatsen in bijvoorbeeld de Beemster en de Schermer, waar de economische waarde waarschijnlijk veel bepalender is geweest. Zijn analyse van de specifieke rol van de boerderij langs de relatief dichtbebouwde Amsteloever zo vlakbij Amsterdam maakt de sociale en culturele enscenering van het buitenleven bijna als eigentijds herkenbaar. Zijn onderzoek is een belangrijke verrijking van de kennis van de buitenplaatslandschappelijke context als bepaald door filosofische idealen net zo goed als door statusoverwegingen. Het is een dik boek geworden, maar Van Oosterom schrijft gelukkig heel levendig en weet het algemene ook steeds weer met het leven en werken van individuele personen als landeigenaren en boeren te verbinden.‘ Lees hier het volledige juryrapport.
Lees hier de boekbespreking van Boeren op de buitenplaats. De relatie tussen landbouw en buitenleven in het Amstellands Arcadië (1640-1840) van Gerrit van Oosterom.
Winnaar stipendium
Winnaar van het stipendium (een geldbedrag van € 5.000) die sKBL ook jaarlijks uitreikt, is dit jaar Simone Nieuwenbroek voor een onderzoek naar Willem Anne Assueer Jacob baron Schimmelpenninck van der Oye (1889- 1957) als de laatste eigenaar van Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten.
Jury
De jury bestaat uit Paul Schnabel (voorzitter jury), René Dessing (secretaris jury / voorzitter sKBL en directeur stichting Erfgoed Landfort), Yme Kuiper (emeritus hoogleraar historische Buitenplaatsen & Landgoederen, RUG), Marcel van Ool (cultuurhistoricus, adviseur landschap en cultuurhistorie bij Staatsbosbeheer), Juliette Jonker-Duynstee (kunsthistoricus, publicist en expert voor buitenplaatsen langs de Vecht).
Achtergrond prijs
Deze prijs is in 2015 door sKBL geïnitieerd en dankzij een genereuze gift voor vijf jaar mogelijk gemaakt door de op 27 augustus 2020 overleden oud-staatssecretaris Mr. Els Veder-Smit. De prijs is bedoeld voor interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek rond kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen. Tevens wordt jaarlijks een stipendium uitgereikt. Het stipendium maakt onderzoek naar deze aandachtsgebieden mogelijk. De prijs en het stipendium bedragen ieder € 5000,-. In 2020 heeft een nieuwe particuliere schenker die vooralsnog anoniem wil blijven, besloten om deze prijs en het stipendium tot en met 2029 mogelijk te maken.