De bewoners van de buitenplaatsen waren de rijksten der rijken van hun tijd. We hebben drie bekende namen op een rijtje gezet.
Duin & Kruidberg? Nee, ‘s Princenbosch!
Lang voordat de buitenplaatsen Duin & Berg en De Kruidberg samen werden gevoegd tot één, had De Kruidberg in de volksmond de bijnaam ’s Princenbosch. Tussen 1682 en 1702 was namelijk niemand minder dan stadhouder Willem III van Oranje de eigenaar. Hij gebruikte het landgoed als jachtgebied én om er besprekingen te houden. Mogelijk heeft hij hier zelfs zijn invasie van Engeland geplot. Willem III wilde zijn schoon- vader James II van de troon stoten. Dat lukte. Na de Glorious Revolution van 1688 werd hij koning van Engeland. Op 21 april 1689 mocht hij zich ook koning van Schotland en Ierland noemen. Heel de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden hulde zich in feestgedruis en vuurwerk- geknal. Ook ’s Princenbosch.
Een wel heel bijzondere konijnenburcht
In 1806 had keizer Napoleon zijn broertje Lodewijk Napoleon tot koning van Holland gekroond. Lodewijk nam zijn intrek in Paviljoen Welgelegen en nam zijn taak zeer serieus. Hij ging Nederlands leren, toonde zich betrokken bij de Hollandse bevolking en bezocht plekken waar zelfs stadhouder Willem V zich nooit had vertoond. De pogingen van Lodewijk om nationale eenheid te creëren stuitten zijn grote broer tegen de borst. Keizer Napoleon zag Holland namelijk als vazalstaatje van zijn machtige rijk en besloot om Lodewijk af te zetten. Na vier jaar koning te zijn geweest, moest Lodewijk de troonafstand tekenen in zijn Paviljoen, de buitenplaats die hij na twee jaar alweer moest verlaten.
Een oplossing voor cholera en tyfus
Woestduin was de buitenplaats van de familie Van Lennep. Schrijver en politicus Jacob van Lennep kwam hier in de zomer om de goorheid van Amsterdam te ontvluchten. De grachten deden niet alleen dienst als riool, maar ook als bron van drinkwater. Het is dus geen verrassing dat cholera- en tyfusepidemieën veelvuldig voorkwamen en duizenden levens kostten.
Toen ontdekt werd dat het vervuilde drinkwater een van de boosdoeners was, kwam Jacob van Lennep in actie. Hij bedacht een leidingsysteem dat het schone duinwater van Vogelenzang naar Amsterdam bracht. In 1853 bereikte de eerste giet- ijzeren leiding de Willemspoort in Amsterdam, waar een emmer duinwater voor één cent werd verkocht. Zijn plan had grote gevolgen, want het winnen van water in de Amsterdamse Waterleidingduinen gebeurt tot op de dag van vandaag.
Artikel afkomstig uit Anno 1609, uitgave van Oneindig Noord-Holland, nummer 5, september 2017 – in het kader van Open Monumentendag.