Megchelen, 30 juni 2022
Het is dit jaar precies tien jaar na 2012. Voor mij persoonlijk werd dat jaar mijn meest intensieve werkjaar ooit en besteedde ik als voorzitter van de stichting Themajaar Historische Buitenplaatsen 2012 volledig aan de belangen van de 551 gaaf bewaarde historische buitenplaatsen in ons land. Nu in 2022 spant onze stichting zich weer in om onder andere te benoemen wat er in het afgelopen decennium aan positieve zaken voor de historische buitenplaatsen tot stand is gekomen. Zo hebben de Nederlandse historische buitenplaatsen zeker aan bekendheid en maatschappelijk belang gewonnen, vooral tijdens de pandemie van de afgelopen jaren. Ook groeide het bewustzijn van de waarde van het historisch groen en is er meer besef dat groen beter te borgen en te bewaren. Fijn is ook dat onder de direct belanghebbenden onderlinge kennisuitwisseling en soms samenwerking meer op gang komt. Stonden particuliere eigenaren en natuurorganisaties destijds meer tegenover elkaar, tegenwoordig is er veel meer gesprek en overleg. Ook is er iets meer samenspraak tussen de circa 75 buitenplaatsen en kastelen die museaal worden benut. Dat zijn pluspunten.
Daar staat tegenover dat de zorgen over klimaat, duurzaamheid en energietransitie nu veel hoger op de agenda staan dan toen. Ook is er nog meer noodzaak goede economische dragers te vinden voor de instandhouding van de prachtige ensembles, nu pachtopbrengsten in toenemende mate onder druk komen te staan. In de subsidietrajecten worden niet begrepen regelingen gehanteerd, zoals de geprivilegieerde positie van Unesco-Werelderfgoed en de monumenten die een zogenaamde POM-status bezitten. Regelingen die vele (particuliere en museale) historische buitenplaatsen achter stellen. Ook de invoering van de reeds lang aangekondigde Omgevingswet zal van invloed zijn op de bescherming van het landschap en de zich daarin bevindende historische buitenplaatsen. Net als het begrip kunst is ook de term landschap er een van weinig eenduidigheid, terwijl iedereen weet wat er mee wordt bedoeld. Sinds tien jaar verandert steeds meer fraai groen landschap in industrieel landschap, want economische belangen lijken altijd zwaarder te wegen. Tot slot lijden veel buitenplaatsen onder de wens om tot meer woningbouw te komen, waarbij overal waar men kan bouwen dit ook gebeurt. Een tendens die vooral in het westen van ons land volop gaande is.
sKBL spant zich dit jaar in om tijdens regionale gesprekken met allerlei verschillende spelers in dit veld te inventariseren wat leeft, wat knelpunten zijn en wat voor de toekomst wenselijk zou zijn. De uitkomsten van die bijeenkomsten worden op donderdag 29 september 2022 op Kasteel Amerongen tijdens een landelijk symposium gedeeld met overheden, vertegenwoordigers van politieke partijen en de media. Wij hopen dat onze zorgen en aanbevelingen bij de formatie van nieuwe politieke samenstellingen van de Provinciale Staten in 2023 gelezen zullen worden en dat voorgestelde oplossingen gehonoreerd zullen worden. Mocht u aanbevelingen hebben, suggesties of nuttige wenken, bericht u ons gerust. Iedereen is welkom om mee te denken in het belang van het voortbestaan van deze mooie plekken.
Podcasts historische moestuinen
Elders in deze nieuwsbrief treft u een artikel aan over een serie podcasts die sKBL in samenwerking met schrijfster/journaliste Josephine Rombouts samenstelde. Ze hebben alle betrekking op de wondere wereld van de historische moestuinen. In circa 20 minuten neemt Josephine luisteraars mee de tuinen in, waar zij met vrijwilligers, tuinbazen, bezoekers en anderen spreekt over van alles en nog wat. Bijzonder is het verhaal uit een van de podcasts die handelt over de Utrechtse buitenplaats Oostbroek. Deze ligt vlakbij een groot medisch centrum en uit de verhalen blijkt hoe waardevol en troostrijk die plek is voor patiënten en medische staf van dat ziekenhuis. De serie kon dankzij een financiële bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds worden samengesteld. We hopen van harte dat u ze gaat beluisteren en zoveel mogelijk wilt delen met mensen. Overigens hebben moestuinen volop onze aandacht in binnen- en buitenland. Zelf nam ik kort geleden deel aan een internationaal overleg over moestuinen op kasteel Chambord (Frankrijk). Mogelijk dat hieruit voor ons land zinvolle uitwisselingen en samenwerking gaan voortvloeien.
Voor ik mijn column besluit, wil ik nog even stil staan bij het leven van Heleen Blaak. Zij stierf kort geleden op 55-jarige leeftijd aan de gevolgen van een kwaadaardige hersentumor. Zij laat haar man Gert-Peter en haar twee nog jonge kinderen Cathelijne en Wouter achter. Heleen was in het Themajaar 2012 als vrijwillige communicatiemedewerkster actief en ook voor sKBL spande zij zich in als fotograaf. Wij zijn haar dankbaar voor haar inzet voor het behoud van de Nederlandse buitenplaatsen en leven mee met haar nabestaanden. Op Huis Landfort te Megchelen plantte zij kort voor haar dood haar lievelingsboom: een ginkgo. Op die wijze blijft deze bijzondere vrouw bij ons en leeft zij voort.
Wij zijn blij te melden dat Huis te Jaarsveld en financieel adviesbureau Claeren zich in ons sKBL netwerk hebben aangesloten. Daarnaast groeit ook het aantal particuliere donateurs
Ik wens u een mooie en vooral gezonde zomer toe op of rond een van onze mooie buitenplaatsen of elders in Europa waar zoveel oude kastelen en landhuizen te vinden zijn.
René W.Chr. Dessing, voorzitter sKBL
rdessing@skbl.nl / 06 22 801 668