Door Alwin van Hees
Aantrekking
Kastelen, buitenplaatsen en landgoederen genieten een grote aantrekkingskracht op alle lagen uit de samenleving. Voor een belangrijk deel wordt deze aantrekking bepaald door de prachtige historische interieurs die deze gebouwen vaak rijk zijn. Vanwege de onvervangbare hoge cultuur- en architectuurhistorische waarden en de beeldbepalende, kunsthistorische associaties die de historische interieurs oproepen en omdat zij een unieke eenheid vormen met het exterieur heeft het de allerhoogste prioriteit om de vele fraaie interieurelementen en afwerkingen, het vakmanschap en de bijzondere details in een goede staat te behouden en de eigenaren en gebruikers op het belang hiervan te wijzen.
Grip
De ervaring leert dat eigenaren die zich realiseren dat de kwaliteiten en waarden van het historisch interieur onvervangbaar zijn en dat deze gerespecteerd dienen te worden, enthousiaster worden over de instandhouding ervan. Het verkrijgen van grip op het interieur is voor velen dan de volgende stap om verval te voorkomen. Vooral in omvangrijke historische interieurs of in interieurs met veelzijdige materialen en afwerkingen is het een zeer complexe aangelegenheid om alle risico’s en gevaren op te merken en alle onderdelen in een goede conditie te behouden. Preventieve conservering, een verantwoord dagelijks gebruik en beheer en periodieke interieurinspecties door deskundigen zijn essentieel om schades en degradatieverschijnselen te voorkomen, in een vroeg stadium te signaleren, deze een halt toe te roepen en te beletten te verergeren.
Preventieve Conservering
Bij de meeste Kasteel-, Buitenplaats- of Landgoedeigenaren staat Preventieve Conservering hoog in het vaandel. Preventieve conservering van het historisch interieur omvat het geheel van maatregelen om de roerende en onroerende elementen in het historisch interieur te beschermen en zo lang mogelijk te behouden. Om dit te kunnen bereiken dienen de juiste omgeving- en bewaarcondities te worden gecreëerd en mogelijke bedreigingen, risico’s en degradaties tot een minimum te worden teruggedrongen of voorkomen. In ieder historisch interieur liggen bedreigingen dagelijks op de loer, waarvan lichtschade aan organische materialen door de UV-straling in dag- en kunstlicht, de aantastingen van houten onderdelen door houtborende insecten, of de biologische groei van schimmels en mossen door een hoge relatieve vochtigheid wellicht het meest tot de verbeelding spreken. Maar ook een afgestemd schoonmaak- en onderhoudsregime of een boenwasbeleid behoort tot de aandachtspunten.
Inspectie
Inspectierapporten met adviezen en tips dragen er toe bij dat een eigenaar steeds meer grip krijgt op de actuele conditie van het interieur, of eventuele schades stabiel zijn en of en wanneer gepaste maatregelen moeten worden genomen. De eigenaar heeft daarmee ook een instrument in handen dat inzichtelijk maakt of de interventie (en daarmee ook de kosten) groter zal zijn wanneer ingrijpen wordt uitgesteld. Door het interieur met regelmaat te laten inspecteren, kunnen de conditie en stabiliteit gemonitord worden, ontstaat er inzicht in de onderlinge verhoudingen tussen risico’s en verval en kan bepaald worden waar de hoogste prioriteiten liggen. Een eigenaar heeft veel behoefte aan een prioriteitenlijst, omdat het beschikbare budget in veel gevallen beperkt is. Grip op het interieur verwijst dus ook naar grip op de uitgaven. Hiermee kan de eigenaar voorkomen achter de feiten aan te moeten lopen en onverwacht voor zeer grote restauratie uitgaven komen te staan.
Alwin van Hees is Adviseur Historische Interieurs bij Monumentenwacht Limburg